Konutlar haczedilebilir mi?
Avukat Mehmet Parlak'tan çok çarpıcı bir yazı! Konutlar haczedilebilir mi? Hangi konutlar icradan satılabilir? Hangileri satılamaz? Konut krdesi kulananların, kullanmayı düşünenlerin mutlaka okuması gereken bir yazı!
Kişinin yaşamını sürdürmesi için gerekli-zorunlu olan konutu haczedilip, satılabilir mi? İcra-İflas Kanununun “borçlunun haline münasip evi haczedilemez” şeklindeki hükmü lüks konutlarda nasıl uygulanıyor? İpotek karşılığında kredi ile satın alınan konutlarda da “haczedilmezlik” kuralı uygulanabilir mi? “Haczedilmezlik kuralı” olarak bilinen bu hukuki ilkenin uygulanması hangi koşul ve sürelere tabii?
Türk özel hukukunda alacak-borç ilişkileri; İcra ve İflas Kanunu çerçevesinde çözüme kavuşturulmaktadır. İcra ve İflas Kanununun bir borçlu için öngördüğü yaptırımlardan en önemlisi “haciz” dir. Haciz uygulamasının ardından, haczedilen mal; İcra Müdürlüğü aracılığı ile satılmaktadır. Konut haczi özellik taşıyan bir nitelik taşımaktadır. Ancak, İcra ve İflas Kanununun “konut” larla ilgili hükümleri kamuoyunda yeterince bilinmemektedir.
1) KONUT, “LÜKS” NİTELİKTE DEĞİL İSE HACZEDİLEMEZ.
Bilindiği üzere, İcra ve İflas Kanunumuzun 82 nci maddesinde “haczedilemeyecek haklar” özel olarak 12 başlık etrafında belirlenmiştir. İcra-İflas Kanununun 82 nci maddesinde “haczi caiz olmayan mallar ve haklar” arasında “borçlunun haline münasip evi” açıkça sayılmaktadır. (İİK 82/12 fıkrası).
Kanunun “haline münasip ev” deyiminden, lüks kapsamına girmeyen konut anlaşılmalıdır. Ancak; konut lüks ise, bedelinden haline münasip bir yer(konut) alınabilecek miktarı borçluya bırakılmak üzere haczedilerek satılır. Lüks nitelikte bir konutun haciz yolu ile satılması halinde dahi borçlu kişinin “haline münasip” konut satın alacağı bedel korunmaktadır.
2) KREDİ İLE SATIN ALINAN KONUT BAKIMINDAN, KREDİ VEREN KURULUŞA KARŞI “HACZEDİLMEZLİK” KURALI UYGULANAMAZ.
Bir konut kredi kullanılarak satın alınmış ise; kredi veren kuruluş alacağını güvence altına almak üzere söz konusu konut üzerinde ipotek tesis etmektedir. “İpotek” ile “haciz” farklı hukuki kurumlardır. Ancak; Yargıtay bir kısım kararlarında; ipotekli taşınmaz bakımından da İİK 82/12 fıkrası söz konusu olabilecekmiş gibi değerlendirmelerde bulunmaktadır. Yargıtay 12.Hukuk Dairesi, Esas: 2004/20558 Karar: 2004/24601, 29.11.2004 tarihli kararında; 'üzerinde ipotek bulunan taşınmaz hakkında meskeniyet (haczedilmezlik kuralı) iddiasında bulunulamayacağı, borçlunun taşınmazını ipotek ettirmekle, haczedilmezlik şikayetinden peşinen vazgeçtiği' ni kabul etmektedir.
Kanaatimizce; İcra ve İflas Kanunun 82/son fıkrası hükmü yani “borcun eşya bedelinden doğmaması” kuralı sorunu çözüme kavuşturmaktadır. Zira, Kanun; konutun satın alınması için verilmiş kredinin-borcun ödenmemesi halinde “haczedilmezlik” kuralına istisna getirmektedir. Dolayısıyla bu tür bir alacaktan kaynaklanan icra takiplerinde konutlar haczedilip satılabilecektir. Ancak; kredi ile alınan bir konutun başka bir borçtan dolayı haczi halinde, “haczedilmezlik kuralı” yine uygulama alanı bulacaktır.
3) KONUTUN HACZEDİLMESİ HALİNDE; ÖĞRENME TARİHİNDEN İTİBAREN 7 GÜNLÜK SÜRE İÇERİSİNDE DAVA AÇILMASI ZORUNLUDUR. DAVA HAKKI KULLANILMADAN HACZEDİLMEZLİK KURALI KENDİLİĞİNDEN İCRA MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN UYGULANMAZ.
Bir borç dolayısıyla “haline münasip” konutu haczedilen kişi; haczi öğrenme tarihinden itibaren 7 günlük süre içerisinde İcra Hakimliği nezdinde dava açmalıdır. İcra ve İflas Kanununun 82/12. maddesi gereğince “haczedilmezlik” şikayeti 7 günlük süreye tabidir. 7 günlük sürenin kaçırılması halinde bu hakkı geri dönüşsüz olarak kullanma hakkınız ortadan kalkar.
4) BİRDEN FAZLA KONUT SAHİBİ OLUNMASI HALİNDE, “HACZEDİLMEZLİK” KURALINDAN YARARLANILMAZ.
İcra ve İflas Kanununda düzenlenen “borçlunun haline münasip ev” inin haczedilememesi kuralı tek bir konut sahibi olan kişiler için geçerlidir. Birden fazla konut sahibi olan kişiler bakımından bu kural uygulanamaz. Kanun; bireylerin asgari yaşam standardını sürdürmesini amaçlamaktadır.
Avukat Mehmet Parlak
mehmetparlak@emlakkulisi.com