Körfez sermayesi Türkiye'de yatırım fırsatı arıyor
"Türk Gayrimenkul Sektörü Körfez Sermayesi ile Buluşuyor" konulu toplantı 13-14 Nisan tarihleri arasında Swissotel'de gerçekleştirildi
ULI Türkiye ve Finans Dünyası tarafından, REIDIN'in bilgi ortaklığı ve Ağaoğlu Şirketler Grubu'nun stratejik ortaklığıyla düzenlenen "Türk Gayrimenkul Sektörü Körfez Sermayesi ile Buluşuyor" konulu toplantı 13-14 Nisan tarihleri arasında Swissotel'de gerçekleştirildi.
13 Nisan 2009 Pazartesi günü Swissotel'de saat 09:00'da açılış konuşmalarıyla başlayan ve 2 ayrı panelle devam eden buluşma, öğle yemeğinin ardından ikili görüşmeler ile devam etti. Türk gayrimenkul sektörü ile Körfez sermayesinin buluşması 14 Nisan 2009 Salı günü İstanbul gayrimenkul projeleri ve gelişim alanlarının ziyaret edilmesi ile son buldu.
Sermaye Piyasası Kurulu, TMSF, TC Başbakanlık Toplu Konut İdaresi (TOKİ), TC Başbakanlık Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu, Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği ve Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği'nin destekleri ile gerçekleştirilen buluşmaya Körfez bölgesinden 27 yatırımcı, Türkiye'den ise 41 şirket katılıldı. Körfez yatırımcılarının 1,5 trilyon Dolar'lık fon ile yatırım fırsatlarını araştırdığı buluşmada, taraflar arasında bilgilendirici özel görüşmeler yapıldı.
Toplantıya Körfez bölgesinden Al Aman Insurance, Al A'Ayan Real Estate, DCD Group, Bright Start Holdings, Limitless, Deyaar ve ona bağlı Almak Finance, PTA, ADIH, TAIB Bank, ADIC (Abu Dhabi Invesment Company), Akwaan, Investment House, Bahreynli Unicorn Investment Bank, Qatari Diar, Emaar, Ürdün-Kuveyt ortaklığı Orion Investments ve Al Ghurair Investment LLC başta olmak üzere 27 firma katıldı.
Değerler Yeniden Belirleniyor
İlk gün düzenlenen ve oturum başkanlığını Erdikler YMM'nin kurucusu Şaban Erdikler'in yaptığı "Türkiye Ekonomisi ve Gayrimenkul Sektörü" konulu panelde, gayrimenkul sektöründe kurumsallaşma, konut, otel ve AVM yatırımları, finans piyasası ve Türkiye'deki vergi mevzuatı ile uluslararası yatırımcılar için gayrimenkul edinmenin yasal boyutları tartışıldı.
Türkiye'de gayrimenkul ipotek finansmanı konularının 1990'larda gelişmeye başladığını söyleyen İstanbul Mortgage Genel Müdür Bahadır Teker, Türkiye'de milli gelirin %4'ünün gayrimenkul ipotek finansmanında kullanıldığına, bu oranın Amerika'da %70'lerde, Avrupa'da ise %50'lerde olduğuna dikkati çekti. Teker, yerel bankaların ticari gayrimenkul konusuna olan ilgisinin de son 3 senede arttığını söyledi.
GYODER Başkanı Turgay Tanes, Türkiye'de kurumsallaşmanın gerekliliğinin son 10-20 yılda anlaşıldığını, gayrimenkul sektörünün ise son 5 yılda çok büyük bir yükseliş yaşadığını belirtti. Kurumsallığın yanında şeffaflığın önemine de değinen Tanes, bu konulardaki gelişmeler sayesinde Türk yatırımcıların yurtdışında yaptığı yatırımların 2002 yılında 1,7 milyar Dolar iken, 2008 yılında 23 milyar Dolar'a çıktığını vurguladı.
Konut sektöründeki fırsatların, özellikle Türkiye'nin demografik yapısından kaynaklandığını söyleyen Akdeniz İnşaat Genel Müdürü Hasan Rahvalı, yılda 650.000 çiftin evlendiğini, bunun da konut talebindeki artış hakkında önemli bir gösterge olduğunu söyledi. Konut stoğunun %73'ünün 15 yaşın üstünde olduğunu, bunun da yenileme ihtiyacını işaret ettiğini belirten Rahvalı, konut kredilerinin uzun vadeli ve düşük faizli olması gerektiğine değindi.
Servotel Corporation Yönetim Kurulu Başkanı Ömer İsvan, dünyanın içinde bulunduğu durumu "revaluation" olarak nitelendirdi. Artık sanayisi olmayan kentlerin, bu boşluğu ne ile doldurduklarının büyük önem taşıdığını belirten Rahvalı, Türkiye'nin turizm potansiyeline dikkati çekti ve otellerin benzersiz olmasının talep yaratabileceğini söyledi. Rahvalı, "kiminle rekabet ettiğimizi iyi bilmeliyiz," dedi.
Türkiye gayrimenkul sektörünün alt segmentlerine ait istatistiki verileri oturumu izleyenlerle paylaşan Çelen Kurumsal Gayrimenkul Değerleme ve Danışmanlık Yönetim Kurulu Başkanı Güniz Çelen, günümüz dünya ekonomisinde yaşananları "correction of values" olarak tanımladı. Çelen, değerlerin olması gereken seviyelere çekildiğini söyledi.
"Doğru Ortak Önemli"
"Yabancı Yatırımcılardan Türk Gayrimenkul Sektörü" konulu ikinci panelin oturum başkanlığını REIDIN CEO'su Ahmet Kayhan yaptı. Kayhan, konuşmacıların deneyimlerini ve önerilerini paylaşmaları yönünde sorular yöneltti.
Ozan Balaban, Erdinç Varlıbaş, Ahmet Kayhan, Hakan Kodal, Ramadan Kumova, Michael Lenard, Markus Giebel (soldan sağa)
Deyaar CEO'su Markus Giebel, likiti olanlar için daha iyi bir yatırım zamanı olamayacağını vurguladı. Batı ve doğu arasında bir dengenin kurulmakta olduğunu söyleyen Giebel, doğru ortağı bulmanın önemine değindi.
Son 3 yılda yıldızı parlayan AVM yatırımlarının çoğunlukla küçük ve orta ölçekli olduğunu söyleyen AYD Başkanı Hakan Kodal, son dönemde ziyaretçi sayılarında bir düşüş yaşanmadığını, aksine ziyaretçi sayılarında artış olduğunu belirtti.
Paladin Realty Partners Yönetim Kurulu Üyesi Michael Lenard, Paladin Realty Partners'ın 7 farklı fonu olduğunu söyledi. Lenard, Türkiye'de yatırım yapma kararı almalarının 3 nedeni olduğunu belirtti: uluslararası düzeyde iş yapabilme olanağı, iş yaptıkları Brezilya'ya benzerlik göstermesi ve iyi ortak bulma potansiyeli.
Emaar Properties Genel Müdürü Ozan Balaban, yabancı yatırımcılara yatırım yapmak istedikleri ülke konusunda derslerini iyi çalışmalarını ve yasal süreçlerde daha az sıkıntı yaşamak için yerel bir ortak ile çalışmalarını tavsiye etti.
Yabancı yatırımcıların ortaklığa başlamak için yerli firmalara "siz önce projeye başlayın, biz sonra gidişata göre dahil oluruz," dediklerinden yakınan Varyap CEO'su Erdinç Varlıbaş, doğru ortağın önemili olduğu kadar, zaman faktörünün de önemli olduğunu söyledi.
"Güven" sorununa dikkati çeken Eroğlu Yapı CEO'su Ramadan Kumova, "Para bankada. Eğer doğru projeye sahipseniz, parayı bulabilirsiniz," dedi. Kumova, önem kazanmakta olan kentsel dönüşüm projelerinin özsermaye ihtiyacına da değindi.
Körfez Yatırımcıları Derneği toplantısının ikinci günü İstanbul'daki önemli konut projelerinin tanıtımına ayrıldı. İki otobüs halinde Anadolu ve Avrupa Yakası'nın önemli projelerini gezmek üzere bir araya gelen ekip Ali Ağaoğlu ve Haluk Sur'un da katıldığı öğle yemeğinin ardından özellikle Ataşehir'de son 10 yıllık süreç içerisinde gelişen konut projelerinin yoğunlaştığı bölgeyi ziyaret etti. Ağaoğlu Andromeda konut projesinde verilen mola sonrası, Anadolu Yakası konut projelerini ziyarete devam edildi. Geziye, Suudi Arabistan'dan katılan yatırımcıların ilgisi dikkat çekici ölçüdeydi.
Parasal Hareketler ve Risk Kontrolü
Gazeteparc.com için Körfez Yatırımcıları toplantısı hakkındaki görüşlerini dile getiren Haluk Sur, "Dünyanın yeni bir döneme girdiği günümüzde küresel kriz sonrası finans piyasalarının yeniden şekillenmesi kaçınılmaz. Bu noktada sınırötesi sermaye hareketleri başka bir boyut kazanacağını söyleyebiliriz. Belki Türkiye'nin ülke bazında 2001 senesinde yaşadığı kriz sonrası kurulan Bankacılık Denetleme Düzenleme Kurulu, giderek küresel anlamda tüm dünyayı kapsayan bir yapıya büründüğünü de göreceğiz. Dolayısıyla parasal hareketler ve risk kontrolü giderek dünyanın gündemine taşınacak ve bu ortamda paraya erişmenin zorlukları ve doğru zamanda doğru işler yapmanın zorlukları giderek önem kazanacak. Zorluklar ortaya çıkarken, hem finansal piyasalara erişim ve kaynaklar hem de uluslararası güçlerle işbirliği ve ortaklıkların önemi de farklı bir boyut kazanmış olacak. Biz de tüm bunları düşüncelerden haeketle içinde bulunduğumuz kriz günlerinde krizi bir fırsata çevirmek adına ileriye yönelik olarak kısa, orta ve uzun vadede özellikle körfez bölgesi yatırımcılarını ülkemize davet ederek ve Türkiye'deki proje geliştiricilerini, inşaat gruplarını, arazi geliştiricilerini bu davetlilerle bir araya getirerek birbirlerini tanımaları için gerekli imkanı yaratmak istedik. Bu süre içinde proje ziytretleri, görüş alışverişleri kurarak bir network sağlamaları, ileriye yönelik ortaklık ve güçlü işbirliği modellerini tartışmaları için aranan ortamı sağlamak adına bu toplantıyı düzenledik. Toplantının düzenlenmesi aşamasında ULI Türkiye, Ağaoğlu grubunun stratejik ortaklığı, Finans Dünyası ve Reidin'in bilgi ortaklığında Toplu Konut İdaresi Başkanlığı, Türkiye Yatırım Destek ve Promosyon Ajansı Baskanlığı, Tasarruf Mevduatı Sigortası Fonu Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu, Sermaye Piyasası Kurulu başkanlarının ve İstanbul Büyüksehir Belediye Baskanının da desteği alındı.
Abdülaziz El Hassan (solda)
Farklı ülklerden 25- 26 civarında yabancı şirket ve körfez yatırımcısı ülkemize gelerek iki gün boyunca yatırım imkanlarını gözden gecirip tartıştılar. Bunların bir başlangıç olmasını ve giderek yaygınlaşmasını arzu ediyoruz. Önümüzdeki dönem bu görüşmelerin devamının gelmesi halinde bir çok projenin hayata geçirilmeye başlanmasını muhtemel olarak görüyoruz. Bu toplantıların devamının gelmesi, süreklilik kazanmasını arzu ediyoruz. Yalnızca körfez bölgesi yatırımcıları ile kalmayıp dünyanın diğer noktalarından Avrupa, ABD, Uzak Doğulu yatırımcıların da ilgi odağı haline gelmemiz icin de gayretler gerekiyor. Bu aşamada Körfez bölgesinin tarihi, doğal, kültürel bağları itibari ile ve belki de asırlar boyu beraber yaşamanın verdiği bir alıskanlıkla ilk hamleyi oluşturduğunu söyleyebiliriz. Körfez ülkelerinde birikmiş ciddi bir fon var ve oradaki nüfus gücü birikmiş fonları absorbe etmek konusunda sıkıntı yaşıyor. Türkiye onlar için hem tarihi ve kültürel bakımdan direkt temasa geçebilecekleri bir adres olduğundan hem de Avrupa'ya açılan bir kapı niteliğinde olduğundan önem arz ediyor. Doğu-Batı arasındaki bu köprü vazifesi göme durumu Türkiye'ye körfez yatırımcıları açısından da bir avantaj sunuyor. Onların da Türkiye'ye epey sıcak baktıklaını görüyoruz. İstiyoruz ki bu iş birliği giderek büyüsün, genişlesin. Onların batı ülkelerinde yapmış oldukları yatırımların miktarı dudak ucuklatacak seviyede, trilyon dolarları aşıyor. Türkiye de bundan payını almalı diye düşünüyoruz."
"Türkiye'de Mükemmel Fırsatlar Olduğunu Biliyorduk"
Toplantıya katılan isimler arasında Suudi Arabistan Kralı Abdullah Bin Abdülaziz'in kardeşinin şirketi olan PTA'nın Üst Yöneticisi (CEO) Abdülaziz El Hassan da vardı. 2-3 milyar dolarlık bir yatırım firması olduklarını ve Türkiye'de yerel firmalarla işbirliği yaparak orta ve üst gelir grubuna yönelik konut üreteceklerini söyleyen Abdulaziz Al-Hassan Gazeteparc.com'a verdiği demeçte, "Biz Türkiye'ye potansiyel fırsatları ve bununla birlikte konut sektörü dışında Türkiye'de şu anda meydana gelen gelişmeleri görmek için geldik. Şirketimiz farklı alanlarda yatırımlar yapıyor. Petro-kimya endüstrisi, eğitim tüm dünyada olduğu gibi bizim de yatırım alanlarımız içinde. Buraya gelmeden önce de Türkiye'de mükemmel fırsatlar olduğunu biliyorduk ama devletin biz yatırımcıların gelip burayı, burada neler olduğunu görmesi konusunda destek olduğu görmek bizi ayrıca mutlu etti, Türkiye'de kesinlikle kurabileceğimiz ortaklıkların olduğunu düşünüyorum, kararlar 3-6 ay içerisinde verilecek. Türkiyedeki inşaat şirketlerinin de gücüne inanıyoruz. Bu şirketleri uzun 20-25 yıl önce ülkemizde yaptıkları işler vasıtasıyla zaten biliyorduk. Mekke ve Medine gibi muhteşem şehirlerin, bir kısmı hala varolan bazı bölümlerini zaten Türk firmaları inşa ettiler. Tasarlama ve inşa etme konusunda oldukça yetenekli olduğunuza inanıyoruz. Bu konferans sayesinde de farklı şirketleri izleme fırsatım oldu ve gördüğüm kadarıyla şunu diyebilirim ki Türk şirketleri Avrupa şirketleri kadar organize olmuş durumda."
"Türkiye'nin Yapılan Sunumlardan Çok Daha Fazlasına Sahip Olduğuna Eminim"
Gazeteparc.com'a konuşan Kuveyt'li bir yatırım şirketinin temsilcisi de konferans hakkında şu değerlendirmelerde bulundu: "Biz Kuveyt'teki en büyük İslami yatırım yönetim şirketiyiz. Bugün burada olmaktan, Türkiye ve Türk şirketleri ve onların yaptıkları işler hakkında daha çok şey öğrenebiliyor olmaktan son derece memnunuz. Türkiye'nin tarihi geçmişine büyük bir saygı duyuyor ve fiziksel yapısının fevkaladeliğine inanıyoruz. Bugün burada olmamızın nedeni de budur. Bu konferans bana Türkiye hakkında kişisel olarak da öğrenecegimiz çok sey olduğunu düşündürttü. Ayrıca şunu da söylemek isterim ki Türkiye'deki potansiyel hakkında ısrarlarımıza cevap verecek ortaklar hakkında daha çok şey öğrenmek isteriz. Türkiye'nin yapılan sunumlardan çok daha fazlasına sahip olduğuna eminim. Umarım burada yarattığımız ilişkiler daha detaylı bilgiler üzerinden devam eder ve ileriye adım atmamızı sağlar."
GazeteParc