Kredi notu nasıl hesaplanılır?

Tüm finansal geçmişinizin ortak bir kuruluşta toplanarak analiz edilmesi sonucunda oluşan puanlama sistemine, “Kredi Notu” denir. Elde edilen bu puanlama kurulaşa üye olan firmalara veya bireysel müşterilere belirli ücret karşılığında verilmektedir.

Ülkemizde bazı finansal kuruluşları kendi puanlama sistemi geliştirmiş olsalar dahi, müşterileri hakkında tüm verilere ulaşamadıkları için KKB’ye bir yerde üye olmak zorundalar. Öte yandan diğer ülkelerde de ülkemizdekine benzer kredi notu sistemleri mevcut. Hatta sadece bireysel müşteriler değil, büyük şirketlere ve devletlere dahi not veren uluslararası kuruluşlarda mevcuttur.

Olası risk durumunuz çıkartılır

Kredi notunuza göre bankalar öncelikle olası risk durumunuz çıkartmaktalar. Çıkartılan risk durumuza göre bankaların çoğunluğu finansal taleplerinizin değerlendirmeye alınıp alınmaması konusunda karar veren sistemler kuruyor. Bu kurulan otomatik sistemler sayesinde bankalar kredi vermeyecekleri müşteri hiç değerlendirmeye almıyor ve bu sayede zaman ve personelden tasarruf etmiş oluyor.

Aşağıdaki tablo Findeks’in ve bankaların kredi notunu yaklaşık olarak nasıl değerlendirdiği yer almaktadır. Tutarlar ve risk gurupları genelleme olarak belirtilmiştir. Her finansal kurumun değerlendirmesi farklı olabilir.

En Riskli

Orta Riskli

Az Riskli

İyi

Çok İyi

0-699

700-1099

1100-1499

1500-1699

1700-1900

Örneğin, tablodakine benzer bir değerlendirme yapan bir banka, puanlaması 0 ile 1099 arasında olan yani en riskli ve orta riskli gruba hiç değerlendirme yapmadan otomatik olarak ret veren bir sistem kurabilir. Zaten bankların SMS ve benzeri kampanyalarda anında değerlendirme yaparak dönmesi de yaklaşık olarak bu sistemin uygulanması sayesinde olmaktadır.

Kredi notu tek olmasa da en önemli değerlendirme ölçütü

Bankalar açısından tek değerlendirme ölçütü olmasa da en önemlisidir. Findeks’in her gecen gün elindeki verilerin artması ve verileri analiz etme kabiliyetinin gelişmesi ile kredi notunun kredi değerlendirme ölçütleri içerisindeki öneminin her gecen gün gittikçe arttığını söyleyebiliriz.

Bankaların kredi notu haricinde kredi değerlendirme ölçütleri başlıca, gelir durumunuz, çalıştığınız kurum, hane halkı gelir durumunuz ve ek gelirleriniz olarak sıralayabiliriz. Bu kalemler arasında kredi notunun ne kadar ağırlığı olduğu bankalara göre değişiklik göstermekle birlikte, tüm finansal kurumlar için en önemli değerlendirme ölçütü, kesinlikle kredi notudur.

Kredi Notunu Ülkemizde Sadece Findeks (KKB) Belirler

KKB’ninFindeks’i kurması ile birlikte ülkemizde kredi notu belirlemekte şimdi tek yetkili kurum Findeks’tir. Bunun nedeni kredi notunu doğru olarak değerlendirecek tek veri kaynağının Findeks’te mevcut olmasıdır. Bu kadar veriye sahip olmasının en önemli nedeni KKB’yi 9 bankanın kurması ve ülkemizde faaliyet gösteren tüm finansal kuruluşların üye olarak verilerini paylaşmasıdır. 

Finansal kuruluşların kredi değerlendirmesi değişiklik gösterebilir

Finansal kuruluşlar açısında kredi değerlendirmesinde en önemli ölçüt kredi notu dahi olsa her bankanın değerlendirmesi değişmektedir. Özellikle kredi kullanmak istediğiniz banka ile bir çalışmanız varsa bu durum kesinlikle etkili olmaktadır. Özellikle çeşitli aksamalar yaşamanız durumunda diğer bankalardan daha olumsuz bakarak kredini olumsuz olarak değerlendirebilir.

Banka veya şube kredi ihtiyaçlarına göre değerlendirmelerini esnetebilir

Bankalar özellikle yıl ve çeyrek sonlarında kredi hedeflerinin tutmaması ile kredi taleplerindeki değerlendirme ölçütlerini esnetebiliyor. Tabii bu esneklik kredi verilemeyecek kişileri etkileyecek kadar değil,  daha çok kredi kullanmak için tam sınırda olan kişileri için yapılan esnekliklerdir.

Bankaların hedeflerinin yanında, şubelerinde kendilerine ait hedefleri bulunmaktadır. Bu hedeflerin tutmadığı zamanlarda şubeler kredi almak için sınırda olan kişilere yardımcı olabiliyor veya diğer şubelere göre daha yüksek limitli kredi verebiliyor.

Kredi Notunu Hangi Kuruluşlar Kullanır

2014 Tarihi İtibari ile KKB'ye Üye Olan Kuruluşlar

Banka

42

Tüketici Finansman

12

Faktoring

76

Finansal Kiralama

20

Sigorta Şirketleri

3

Diğer

1

Toplam

154

Tabloda görüldüğü gibi KKB’nin toplam 154 üyesi bulunmakta. KKB’ye üye olmanın anlamı, Findeks üzerinden sizin de görebildiğiniz kredi notunuza bu kuruluşlarında ulaşabilmesidir. Tabii bazı kuruluşların kredi notunuzu görebilmesi için, SMS veya benzeri bir yöntem ile izin vermeniz gerekiyor.

Kredi notunu ağırlık olarak müşterileri ile finansal işlemler yapan kuruluşlar kullanmakta. Müşterileri ile finansal işlemler yapacak olan kuruluşların kredi notu değerlendirmeleri farklı olsa da yapılacak olan neredeyse her işlem için kredi notunu kullanmaktalar. 

Sigorta şirketleri neden kredi notu kullanıyor

Son dönemlerde sigorta şirketleri de çeşitli değerlendirmeler için kredi notunu kullanmaya başladı. Şimdilik sigorta prim tutarlarına yansımada yakın bir zaman yansıyabilir veya ilerde farklı değerlendirmeler için sigorta şirketleri kredi notunu kullanabilir.

Milliyet