Kur şokunun Hazine’ye maliyeti ağır oldu! Borçların üçte ikisinden fazlası döviz cinsi!
Merkezi yönetimin borçlarında TL-döviz dengesi son on yıl içerisinde tersine döndü. 2013’te üçte biri oluşturan döviz cinsi borçlar, artık üçte ikiden de büyük bir paya sahip hale geldi.
Dunya.com yazarı Naki Bakır’ın konuyu detaylı şekilde incelediği köşe yazısı şöyle: 2023 haziran ve temmuz aylarında dövizde yaşanan rekor artışlar, Hazine borcunun üçte ikisini oluşturan dövize dayalı borçlarda oluşan kur farkları yüzünden kamuya ağır bir yük getirdi. Merkezi yönetim borç stoku, yılın ilk yedi ayında yüzde 37,7 oranında net 1 trilyon 788,8 milyar lira artarak 5 trilyon 823 milyar liraya çıktı.
Hazine’nin geri ödemek zorunda olduğu bu stokun Türk parası değeri ile 3 trilyon 179,9 milyar liralık bölümü, yurt dışı krediler ve dış borçlardan oluştu. İç borç temmuz sonu itibarıyla 2 trilyon 643,1 milyar lira olurken, bunun da 725,6 milyar liralık bölümü döviz cinsinden gerçekleşti. Böylece Hazine’nin döviz cinsi iç ve dış toplam borcu 3 trilyon 905,6 milyar liraya, bunun toplam stoktaki payı da yüzde 67,1’e çıktı.
İKİ AYDA 1 TRİLYONLUK KUR FARKI!
Döviz cinsi iç ve dış borçlardaki yedi aylık artış 1 trilyon 263,5 milyar lira oldu ve bunun da 1 trilyon 150,4 milyar liralık bölümü kur farkından ortaya çıktı. Aralık 2022’de 18,64 TL olan dolar kuru, bu yılın temmuz ayında 26,4 liraya ulaşarak yüzde 41,8’lik bir artış gösterdi. Haziranda ortalamada yüzde 17,2 artan kurlar, dövize dayalı borç stokuna aylık 566,5 milyar lira, temmuzda yaşanan yüzde 14,6’lık kur artışı da 426,8 milyar lira kur farkı getirdi. Bu şekilde Hazine borcunda sadece iki ayda toplam 993,2 milyar liralık bir kur farkı artışı oluştu. Yedi aylık dönemdeki 1,2 trilyon liralık kur farkı yükünün 1 trilyona yakını haziran ve temmuz aylarında oluştu.
TL-DÖVİZ DENGESİ TERS DÖNDÜ!
Merkezi yönetimin on yıl önce tüm borçlarının üçte biri döviz cinsinden olurken şimdi tam tersi yaşanıyor. Gelinen aşamada toplam stokta dövize dayalı borçlar, 2013’te sadece dış borç olmak üzere yüzde 31,3’ünü oluştururken, Hazine’nin dövizli iç borcu ise yoktu. Hazine, 2017’den itibaren az miktarda da olsa dövize dayalı iç borçlanmaya başladı. Dövizli borçların 2019’da yüzde 50’ye varan toplam stoktaki payı, 2021’de yüzde 66’ya kadar yükseldi.
Söz konusu oran, 2023 nisan sonunda yüzde 62,2’ye, mayısta da yüzde 62,5’e inerken, haziran ve temmuz aylarında ise yüzde 67,1’le tarihindeki en yüksek düzeylere çıktı.