Lukla Havalimanı, dünyanın en tehlikelisi!

Milliyet teknoloji editörü Şükrü Andaç iş gezisi için gittiği Nepalde iç karışıklığa tanık oldu. İşte Andaçın dünyanın çatısından izlenimleri...

36 partili Nepal parlamentosunda muhalif kanattan bir liderin (Shiva Poudel) önce hapse atılması ardından cezaevinde bıçaklanması, sonrasında Katmanduda getirildiği hastanede ölümü geçen cumartesi günü ülkeyi adeta birbirine kattı. Başta Katmandu olmak üzere ülke genelinde hükümet şiddetli gösterilerle protesto edildi...

Ülkede bu olaylar yaşanırken Turkcellin yabancı ortağı İskandinav TeliaSoneranın Nepaldeki operatörü Ncell yöneticileriyle Katmanduya 1.5 saat uzaklıktaki köylerde, doğal yaşam, ülkedeki hayat standartları ve kartalların uçuşunu gözlemlediğimiz koyu bir sohbetteydik...

Kente giriş kapatılmış

Öğle saatlerine doğru Nepalde dağlık bölgede mobil iletişim teknolojilerinin bölgede yaşayanları nasıl bir noktaya taşıdığını konuşurken bir anda asılan suratlar ve acil koduyla Katmanduya geri dönüş yolculuğu....

O an öğreniyorum ki şehre girişler kapatılmış. Birkaç kilometre ötedeki ilk köyde durduruluyoruz. Kızgın suratlar, yakılan ateşler, bağrış çağrış. Ülkedeki dinginlik bir anda yerini kargaşaya bırakmış. Yerel halkın araçları ile turist kafilelerini taşıyan otobüsler kilometrelerce uzunlukta kuyruk oluşturuyor. Araçla geçiş yasak, yürüyüş serbest... Ncell yetkilileri Katmanduya dönüş alternatiflerini araştırıyor, art arda onlarca telefon ve bir anda yol almaya başlıyoruz. İlk geçiş noktasında durduruluyoruz, plakamıza bakıp bizim için yolu açıyorlar. Art arda 6 farklı köyde, geçişe kapatılan yollar bizi taşıyan otomobil için açılıyor. Geçişlerde kafamız öne eğik. Sağlı, sollu elleri sopalı, kızgın suratlar var.

Bizimle birlikte seyahat eden Nepalli Ncell yöneticilerinden öğreniyoruz ki bu geçiş izni 3 yılda 400 milyon dolarla ülkenin en büyük yabancı yatırımcısı TeliaSoneraya özel bir durum. Gelirken 1.5 saatte, karmaşık trafikte katettiğimiz yol bomboş. Yarım saat içinde Katmanduya giriyoruz. Şehirde güvenlik sorunu yok. Tabii otomobiller de...

Nepalin kırsal bölgeleri başkent Katmandunun aksine çok sakin.
Nasıl gidiliyor

Katmundaya yolculuk aktarmalı. Yolculuk THYnin akşam 21.00 uçağıyla başlıyor. Dohaya (Katar) 4 saatlik yolculuğun ardından 2 saatlik bir ara. Ardından 3.5 saatlik Doha-Katmandu uçuşu. Yerel saatle sabah 11.00 gibi Katman-duya iniliyor. Pist sağlam, havalimanı oldukça eski. Girişte vize uygulanıyor (25 dolar). Dönüş yolculuğu 21.30da başlıyor. Yine Doha aktarmalı. Dönüş rotası takip edildikten sonra İstanbula sabah 07.00ye doğru iniliyor. Nepal, Türkiyeden 3 saat 45 dakika ileri.

KATMANDU
Ne yenir ne içilir

Türkiyeden gidişte aşı olunması gerekmiyor. Fakat Katmandu hijyen kriterlerine oldukça uzak. Toz, toprağın içinde et parçalayan dükkanlar, açıkta kaynayan tencelerle dolu lokantalar, soyularak satılan meyveler yerel tarafta ciddi ilgi görüyor. Tavuk oldukça çok tüketiliyor, sebze çorbaları da... Fiyatlar oldukça ucuz. Birkaç dolara birkaç kap yemek yenilebiliyor. Turistik tarafta fiyatlar bir anda 20-30 dolara kadar çıkıyor. 

5 bin metredeki şapel.
Ocak sonu - 25 derece

4 bin 500 metre yükseklikteki dağ köylerinde Sherpa isimli köylüler yaşıyor. Şu sıralar bu yükseklikteki sıcaklık -5 ile +5 arasında değişiyor. Ocak sonuna doğru sıcaklık -25e düşüyor. Katmanduda ise gündüz sıcaklık 18 derece, geceleri   ise 2-3 derece.

İŞTE DÜNYANIN EN TEHLİKELİ HAVAALANI

Katmanduda havalimanın yanında küçük bir helikopter pisti var. Buradan ilk durak dünyanın en tehlikeli havalimanı olarak ünlenen Lukla Havalimanı. Sadece bu yıl kalkışta düşen uçak sayısı iki! Pistin uzunluğu 600 metre. Sadece pırpır uçaklar dağların yamacındaki bu piste iniyor. Pistin sonunda sağa dönüş var. İnişte dönüş gibi bir alternatif olmadığından, düşüşlerin hep bu yöne doğru denk geldiği söyleniyor! 2 bin 800 metredeki ilk durakta helikopterin zirveye çıkışta hafiflemesi adına sayısı 10u bulan benzin bidonları bırakılıyor, inişte alınarak kullanılmak üzere. Yük hafifliyor, helikopter pilot hariç 4 kişilik. Ve sonraki durak 8.848 metre, Everest. Büyüleyici...  Helikopterle birkaç tur atılıyor ardından 4 bin 500 metredeki tesislere iniliyor. Zirveye çıkış yaklaşık 1 saat sürüyor, iniş 50 dakikayı alıyor.
 
36 siyasi partinin bulunduğu 30 milyon nüfuslu Nepalde gösteriler eksik olmuyor.

Nepal güvenli mi

3.5 milyon nüfuslu Katmandunun özellikle merkezi bölgelerinde turist yoğunluğu dikkat çekiyor. Özellikle Avrupalı turistlerin ilgi gösterdiği Katmanduda sokaklar oldukça güvenli. 2011in ülke için turizm yılı olmasının da etkisi olsa gerek turistlere büyük yakınlık gösteriliyor. Akşamları sokaklarda yürüme tarafında da güvenlik sorunu yok ama sokak lambaları yer yer yanmıyor, bu önemli bir sorun. Katmandu dışında yollarda ve köylerde bırakın güvenlik sorununu kimi görseniz size yardımcı olmaya çalışıyor.

33 milyon tanrılı ülke

Hinduizm ülkedeki dini inanışının yüzde 75ine karşılık geliyor. Budizmin kurucusu Budanın Nepal topraklarından çıktığı söyleniyor. 30 milyon nüfuslu Nepal, 33 milyon tanrıya dua ediyor. Ramba isimli tanrı her şeyi yaratıyor, Krişna isimli tanrı onlara yardımcı oluyor. Ülkede en çok inanılan tanrıların başında yıkım tanrısı Şiba geliyor... Önce dünyayı baştan aşağı yıkıyor ardından iyi, yeni bir dünya yaratıyor. Bir tanrının binlerce değişik figürü oluyor. Bu da 33 milyonu bulan tanrı sayısını açıklıyor.

Dağ taş Hint keneviri

Hintkeneviri bitkisinin yüzlerce farklı türü ülkenin dört bir yanını kaplıyor. Nepallerin deyimiyle dönüp bakmadıkları bu bitkiler genellikle baş ağrısı ve mide ağrısında kullanılıyor. Köylüler hayvanlarının acı çektiği durumlarda da bu bitkiyi yemlerine katarak, acıyı hafiflettiklerini söylüyor.

Trafik ışığı yok iki tekerlekli canavarlar var

Nepalin nüfusu 30 milyon. Nüfusun yüzde 75i dağlık bölgede yaşıyor, ülkede yaş ortalaması 21. Başkent Katmandu 3.5 milyon kişiye ev sahipliği yapıyor. Her yerde çarpık yapılaşmanın izleri var, yollarda trafik ışığı yok. Yolda öncelik, kornaya yüklenende!

Trafik bize göre ters, direksiyon sağda. Kullanılan motosiklet sayısı küçük küçük otomobillerden kat kat yüksek. Otomobillere yüzde 300e varan oranda vergi uygulanması bu durumu oldukça net açıklıyor.

KARMAŞAYA SAKİNLİK HAKİM

Katmanduda her an her yerde trafiğin birbirine girmesi gayet olağan. Deneyimle sabit, kilitlenen trafikte tam 3 saat... Ama suç otomobillerde değil, -iki tekerlekli canavarlar- motosikletlerde. Sağdan, soldan, önden, yandan, çarprazdan her bir yandan yüzlerce motosiklet. Sadece otomobilin üzerine çıkmıyorlar. Ortalığı bir anda egsoz dumanı kaplıyor, toz, çamur. Trafikteki karmaşaya sakinlik hakim. Hiç tartışma yok. Yol nasıl mı açılıyor Bir şekilde açılıyor, Tanrı bilir!

GÜNDE 20 SAAT ELEKTRİK YOK

Ülkede kişi başına milli gelir 1000 dolarlar düzeyinde hesaplanıyor ama Nepalde ekonomi dünyasına yakın isimler bu rakamın 300-500 dolarları geçmediğini söylüyor. Okuma yazma oranları çok düşük. Okuryazarlık oranı yüzde 50. Küçük bir not: Genç nüfus adına bu durumu söylemek zor. Dağ köylerinde devlet okullarında çocuklar İngilizce eğitim de alıyor. Üstelik bir köyde karşılaştığımız 8 yaşındaki çocuklar bu dili oldukça iyi kullanıyor.

En büyük şehir Katmandunun sorunu çok. Ülkede işsizlik oranı yüzde 50. Everest, dağlar, turizm ülke ve şehir için en önemli kaynak. Köylülerin üstlendiği gıda üretimi dışında ekonomide ciddi bir yapılanma yok. Hayat pahalı, enflasyon yüksek, benzin pahalı, istasyonlarda yüzlerce araçlık kuyruk var.

90 metrekare bir evin satış fiyatı 100 bin doları buluyor. 14 milyona yakın cep telefonu kullanıcısı var. Adres sistemi olmadığından hatların yüzde 98i faturasız.  Elektrik işi büyük sorun. Tasarruf adına bu aylarda günde 6 saat kesinti uygulanıyor. Mart-haziran döneminde, sular çekilince kesinti süresi 20 saate kadar çıkıyor. Appleın kurucusu Steve Jobsun da aralarında bulunduğu pek çok etkili ismin arınma dönemlerinde zilyeret ettiği Nepalde bu arayış Katmandu dışındaki bölgeleri kapsıyor.
Milliyet/ŞÜKRÜ ANDAÇ