Marinaya 1 milyar dolarlık yatırım!
Marinacılık önemli bir yatırım alanı haline geldi
Birçok büyük holding sektöre girdi. Koç, Doğuş gibi önemli yatırımcılar yeni projeler geliştiriyor. Akdeniz çanağında marina yapacak yer kalmaması nedeniyle yabancı yatırımcılar da Türkiye'de araştırma yapıyor. Halen irili ufaklı 46 marina ve çekçek yeri faaliyette. 10 civarında marina için DLH ihale, imar süreçlerini yürütüyor. Bakanlıktan izin sürecinde olan yatırım projesi sayısının 15. Sektör yetkililerinin verdiği bilgiye göre kuruluşu ve projeleri süren yatırımların değeri toplam 1 milyar dolara gidiyor. Bu projeler gerçekleştiğinde Türkiye'deki marinalann bağlama kapasitesi 15 binden 25 bine çıkacak. Bakanlık bu sektörden 2023'te 10 milyar dolar gelir yaratmayı hedefliyor.
Kamu kaynaklarıyla bugüne kadar yapılan yat limanları için 300 milyon Ura harcandı. Bu rakamdan daha büyük bir miktarı özel sektör harcadı. Türkiye, irili ufaklı 46 yat limanına sahip oldu. Yap-İşlet-Devret (YİD) modeliyle 9 yat limanının (marina) inşaatı devam ediyor, 10 kadarı ihale sürecinde. Marina için bakanlıktan izin sürecinde olan yatırım projesi sayısının 15 olduğu belirtiliyor. Bu projeler gerçekleşirse Türkiye'deki marina, çekçek yeri sayısı 80'i bulacak. Ulaştırma Bakanlığı sektöre büyük önem veriyor. Bakanlığın perspektifi Türkiye'yi bu sektörden 10 milyar dolar gelir yaratan, Akdeniz'de önemli bir yat turizmi merkezi haline getirmek.
Turizmciler, bakanlağın perspektifini onaylıyor. Marmara'da 7, Akdeniz'de 10, Ege'de 15, Karadeniz'de 8 olmak üzere 40 marina daha yapılması gerektiğini savunuyorlar. Bu yatırımı kaldıracak bir talep var mı? Turizmcilere göre de bakanlığa göre de 'evet, var.' Mevcut marinalann bağlama kapasitesi 70 bine ulaşan Türk tekneleri için bile yeterli değil. Bu sayı yaz aylarında yabancılarla birlikte 100 bini buluyor. Ancak asıl karlısı Akdeniz çanağında dolaşan 750 bin (bazı tahminlere göre 1 milyon!) yabana tekneyi Türk marinalara çekmek. Global krizde Türk marinalar, yeni olmalarının ve sağlam altyapılarının büyük yararını gördü. İspanya, İtalya ve Fransa'daki marinaların yüksek fiyadan, yabancı yatları Türkiye'ye yönlendirdi. Yer bulmak neredeyse olanaksızlaştı, bazı marinalar kapasitenin üstünde çalıştı.
Türkiye'nin de içinde yer aldığı Akdeniz bölgesinde, en önemli yat limanları Fransa, İtalya ve İspanya'da. Fransa'nın 227 bin, İtalya'nın 128 bin bağlama kapasitesi var. Türkiye'nin bağlama kapasitesi 15 bin. Türkiye'nin bu kapasiteyle ciddi pay alması olanaksız. Türk sahipli tekne sayısı da her yıl 1.500 - 2 bin artıyor. Bu tablo sektöre yatırımı da ilginç kılıyor. Büyük holdinglerden belediyelere kadar çok sayıda kuruluş 'marinacılık' sektörüne yatırım yapıyor.
İstanbul'da büyük marina sıkıntısı var. İspark bu talebi değerlendirmek için 10 marina yapmak istiyor. Kalamış ve Fenerbahçe marinaları bin 200 tekneye Türkiye'nin en büyük bağlama kapasitesine sahip. Marintürk yeni faaliyete geçti. Ataköy Marina'nın denizde bağlamda kapasitesi 770. Bunlar yetmiyor.
2023 hedefi 10 milyar dolar
Sektördeki son durumu değerlendiren DLH Genel Müdür Yardımcısı Metin tahan, Akdeniz ülkeleri, İtalya, İspanya kıyılarının dolduğunu belirterek 'Türkiye'de yeni tesisler yapılıyor. Yabancılar büyük hayranlık duyuyor. En son Çeşme Marina'yı açtık yabancılar hayran kaldı. 400 kapasiteli marinanın ilk gün 200'ü kapatılmıştı. Önemli bir kısmı yabancıydı. Yabancılar ihalelere nasıl giriliyor diye soranlar var. YİD modelini anlatıyoruz. Yerli ortak şartı arıyoruz. Yerli yabancı büyük yatırımcı ilgisi var. Zincir kurmak için yeni yatırım yapmak isteyenler var. Doğuş, şimdi Dalamanı açacak. Bizde toplam yat kapasitesi denizde karada 14 bin 500'dür. Yatlar küçüldükçe bu sayı artabiliyor. Marina ve yat çekçek yerleri dahil toplam tesis sayısı 45'tir. Bu sektör 4 milyar dolar yıllık gelir yaratıyor. 2023 hedefimiz 10 milyar dolardır. Bunun önemli bir kısmı yabancılardan sağlanacak" diye konuştu.
Marına yatırımları neden ilgi görüyor?
Marina yatırımlarının patlama yasamasının birçok nedeni var. Bunlar söyle sıralanıyor:
1. Mevcut bağlama kapasitesi (15 bin) henüz cok düşük. Bu kapasite, 70 bine ulasan ve her yıl 1500-2 bin kadar artan Türk yatların bağlama ihtiyacını bile karşılayamıyor.
2. Yaz aylarında yerli olanların yanı sıra 30 - 40 bin arasında yabancı yatın marina telebi oluşuyor.
3. Asıl önemli olanı, Akdeniz'de dolasan ve sayısı 1 milyona çıkan yabancı yatlar büyük bir bağlama talebi yaratıyor.
4. Akdeniz çanağında marinacılıgın merkez ülkelerinde birçok yerde marinalar yanyana dizili. Yatırım yapacak yer kalmadı. Yabancı yatırımcılar da Türkiye'de imkan arıyor.
5. İspanya, italya ve Fransa'daki marinaların fiyatları yüksek. Türk tesisler bu sektörde rekabet edebilir fiyatlarlar tutturabildikleri için önleri acık.
Bürokrasi yatırımları yavaşlatıyor
Sektörde yatırımları engelleyen en önemli konu yer teslimi gibi konuları içeren bürokrasi ve karsı davaların süreci uzaması. Yatırımcılar, bürokratik engellerin asılması durumunda sektörün patlama yaparak 70 bin kapasiteye ulaşacağını öngörüyor. Deniz Turizmi Birliği Denetim Kurulu Üyesi ve Martı Marina Genel Müdürü Ercan Günestutar, en büyük engelin bürokrasi olduğunu söyledi. Bir marina yatırımı ile ilgili izinlerin 5-6 yıl sürdüğünü kaydeden Günestutar, "Orta büyüklükte bir marinanın sadece bağlama gelirleri 5 milyon dolar. Bürokrasi marina yatırımcılarının önünü tıkıyor, izinler yıllarca sürüyor. Bürokrasiyi düzeltin sektör patlama yapar. Kapasite cok rahat kısa sürede 60-70 bine çıkar" dedi. Marina yatırımı yapmak için 11 bakanlıktan görüş almak gerekiyor. Bakanlıkların ardından yerel belediyelerden izin alınıyor. Yatırım süreci normal prosedür devam ederse 3-4 yıl sürüyor.
Akdeniz'de fiyatlar yüksek yabancılar Türkiye'ye geliyor
Sektör yüzde 100'e yakın doluluk oranıyla çalışıyor. Bu kapasitenin dolmasının en önemli nedeni ise krizin ardından italyan ve ispanyol yatlarının Türk marinala akması. Deniz Turizmi Birliği Denetim Kurulu Üyesi ve Martı Marina Genel Müdürü Ercan Günestutar, İtalya ve ispanya'daki yüksek bağlama maliyetleri nedeni ile krizin ardından Türk marlnalarına büyük ilgi gösterildiğini kaydetti. DLH yetkilileri de Akdeniz kıyılarının marina yatırımlarına doyduğunu, Türkiye'nin yeni yatırım alanı olarak öne çıktığını söyledi.
Dünya