Marmaray'dan çıkan batık gemilerle müze kurulacak!

                İstanbul Üniversitesi (İÜ) Edebiyat Fakültesi Sualtı Kültür Kalıntılarını
 Koruma Anabilim Dalı Başkanı ve İÜ Yenikapı Batıkları Projesi Başkanı Doç. Dr.
 Ufuk Kocabaş, yaptığı açıklamada, kazılarda dünyanın en büyük batık
 gemi repertuvarına ulaşıldığını belirtti.

                Kocabaş, söz konusu gemiler üzerinde 6 seneden beri çalıştıklarını,
 araziden alınan gemileri kurdukları laboratuvarda incelediklerini kaydetti.
                Üniversitenin bu projeyi sürdürmek için bir ana bilim dalı kurduğunu, bu
 alanda yüksek lisans eğitimi, doktora eğitimi verdiklerini anlatan Kocabaş, 2015
 yılında lisans eğitimi vermeyi planladıklarını vurguladı.
                Kocabaş, bu işi çok önemsediklerini, ciddiye aldıklarını, projenin devam
 edebilmesi ve tamamlanması için ikinci jenerasyonu yetiştirdiklerini belirtti.
                Teksas Üniversitesinin de 9 geminin bilimsel incelemesinden ve 5 geminin
 de konstrüksiyonundan sorumlu olduğunu ifade eden Kocabaş, şunları söyledi:

                'Bu üniversite 9 'uncu gemide araziden çekildi. çünkü çok hacimli bir
 projeydi ama biz isterdik ki devam etsinler. çünkü bir grup için 27 gemi çok
 hakikaten çok fazla. Keşke birkaç grup olsaydık, yükümüz hafifleseydi. Biz 36
 gemiden 27 'sinin bilimsel incelemesini yapacağız. Toplam 31 geminin de
 konservasyonunu ve müzede kurulma çalışmasını gerçekleştireceğiz. Bu dünyanın en
 büyük batı gemi projesi. 6 yıldan beri gemileri araziden taşıyoruz. Tüm belgeleme
 işlemlerini tamamlayıp kaldırıyoruz. çünkü yerinde dokümantasyon çok önemli. şžu
 anda arazide bir tane gemi kaldı. Arazi çalışmasının sonuna doğru geldik. Türkiye
 açısından öncü proje. Her bir gemi dönemin en yüksek teknolojisiyle yapılmış  durumda.'

                Yaklaşık 30 kişilik bir ekiple yıl boyunca hiç ara vermeden ve haftanın 6
 günü çalıştıklarını,gemilerin yapım tekniklerini de araştırdıklarını aktaran
 Kocabaş, 'O dönemde ustalar bu gemileri nasıl yapmış, hangi aletleri
 kullanmışlar bunları çözümlemeye çalışıyoruz. Bilmediğimiz bir yapım tekniği
 kullanmışlar. Bizans dönemine ve ondan öncesine baktığımızda bilmediğimiz bir
 yöntemle yapmışlar. Bizans döneminde geleneksel yordamla, modern gemi arasında
 bir geçiş dönemi yaşanmış. Geçiş döneminin bütün detaylarını Yenikapı 'da
 bulabiliyoruz. Gemilerin 600 yıllık bir periyotta battıklarını düşünüyoruz.
 Ayrıca değişik tabakalarda ele geçirildikleri için kullanılan tekniği çözmüş
 durumdayız' şeklinde konuştu.

                '3 BOYUTLU çİZİMLERİNİ YAPIYORUZ'
                Kocabaş, gemilerin yapım teknikleri ile ilgili bir doktora tezinin de
 hazırlandığını, tezin kitap olarak yayımlanacağını bildirdi.
                Gemilerin büyük kısmının, bir bütün şeklinde bulunduğunu dile getiren
 Kocabaş, sözlerine şöyle devam etti:
                'Bu bizim için büyük bir şans. Dünyada, şu ana kadar hiçbir arkeolojik
 kazıda, Bizans dönemine ait savaş gemileri, kadırgalar bulunmuş durumda değil. 6
 tane donanmada kullanılmış kadırga bulundu. Bunlar ince uzun, narin gemiler.
 Kürekle hareket ettikleri için hafif malzemeden yapılmışlar. şžimdi bunların
 çözümlemesini yapıyoruz. Bir kadırganın üzerinde saydığımız çivi sayısı 15 bin.
 Bu bile korkunç bir rakam. Bunların ayrıca 3 boyutlu çizimlerini yapıyoruz. Bu
 gemilerin eksik kısımları nasıldı, bunları tasarlıyoruz. Bunları en doğru şekilde
 bulmaya çalışıyoruz. Bütün eserler, gemiler bozulmadan laboratuvara gelecek
 şekilde korunuyor. Her batık geminin korunması için farklı yöntemler  uyguluyoruz.'

                'GEMİLERİN KORUNMASINDA JAPON BALIKLARINI DA KULLANIYORUZ'
                Araziden alınan gemi parçalarını büyük su dolu havuzlarda
 bekletildiklerini aktaran Kocabaş, şöyle konuştu:
                'İstanbul iklim koşulları bakteri ve mantar üremesine çok müsait. Bu
 nedenle uzun süre durgun suda depolama yaptığınız takdirde bakteri, mantar,
 çeşitli kurtlar, sinek larvaları oluşuyor. Bunu yok etmek için çok güçlü ilaçlar
 kullanmak zorundayız. Yani havuzların içindeki yaşamı sıfırlamazsanız bu
 organizmalar gemi ahşaplarını besin olarak kullanabiliyor. Diğer bir yöntem de bu
 bakterileri başka organizmaların yemesini sağlamak. Bu amaçla da Japon
 balıklarını gemilerin bulunduğu havuzlara koyduk. Gemilerin korunmasında Japon
 balıklarını da kullanıyoruz. şžu ana kadar elde ettiğimiz sonuçlar son derece
 başarılı. Özellikle bu balıklar larvaları ve kurtçukları havuzlarda yaşatmıyor.
 Yaklaşık bir yıldır Japon balıklarıyla yaptığımız denemelerde son derece başarılı olduk.'

                GEMİLERİN KONSERVASYON İşžLERİ
                Müzenin oluşmasının gemi projesinin bitmesine bağlı olduğunu bildiren
 Kocabaş, 'şžu anda bir müze kurulmuş olsa bile müzeye koyacak malzeme elimizde
 yok. çünkü suya doymuş ahşap konservasyonu uzun bir süreç. Yurt dışında bunun
 örnekleri var. Minimum 10 seneden önce bu gemilerin konservasyon işleri bitmiyor.
 Ayrıca burada 36 gemi var. Aynı anda birden fazla geminin hem incelemesini
 yapabiliyoruz, hem de konservasyonuna başlayabiliyoruz. Gemi sayısının çok olması
 2025, 2030 yılından önce son geminin konservasyonunun bitmeyeceğini gösteriyor.
 İlk gemi 2013 yılında sergilenebilir hale gelecek. Yani 2013 yılında ilk gemi,
 2014 yılında 2 gemi, 2015 4 gemi. 2025-2030 yılında kadar son gemiyi bitirmeyi  hedefliyoruz' dedi.

                Kocabaş, dünyada konservasyonu 20 sene devam eden gemilerin bulunduğunu,
İngiltere bulunan 'Mary Rose' gemisinin kütle olarak kaldırılmış çok büyük ve
güzel bir gemi olduğunu kaydetti.
                Bu geminin 1982 yılında su altından çıkarıldığını aktaran Kocabaş, 'Ben
bu gemiyi ilk 1995 yılında ziyaret ettim. 1995 yılında konservasyon malzemesi
emdirilmeye başlandı. Her 5 senede bir ziyaret ediyorum. En son 2010 yılında
ziyaret ettim, hala konservasyonuna devam ediliyordu. Bu çalışmaların bütçeleri
çok yüksek, kullanılan kimyasallar tonlarla ifade ediliyor. Benim buradaki bir
batık havuzum 40 ton su alıyor. çok emek ve sabır isteyen bir proje' şeklinde konuştu.

                Bu arada,  Marmaray  ve Metro projeleri kapsamında yürütülen arkeolojik
 kazılar sırasında Yenikapı 'da bulunan 36 batık gemiden 35 'inin araziden taşınma
 işlemi tamamlandı. Bizans dönemine ait olduğu tahmin edilen batık gemiler
 sayesinde İstanbul 'da dünyanın en büyük batık gemi müzesi kurulacak. Son geminin
Ocak ayında araziden kaldırılması bekleniyor.
AA