Memurlara müjde! Ek iş ile para kazanabilirsiniz!
Milyonlarca memur ek iş yaparak para kazanmak istiyor. Yasalar gereğince memurların ek iş yapmaları yasak olsa da bazı durumlarda farklı işlerde çalışmaları mümkün oluyor...
Memurların ek iş yapmasının önü açıldı ve müjdeli haber duyuruldu. Memurların bazı istisna durumlarda ek iş yapabilmesi yasalar çerçevesinde netlik kazandı. Peki yasalara göre memurlar nasıl ek gelir elde edebilir? Hangi işleri yapabilir? İşte merak edilenler...
Takvim Gazetesi Ekonomi Müdürü Faruk Erdem, bir okurun "Bir kamu kurumunda çalışıyorum. Bazı denemelerimi kitap haline getireceğim. Ayrıca bulunduğum şehirde bir yerel gazetede de zaman zaman köşe yazarlığı yapıyorum. Bunlar memuriyetime bir zarar verir mi? Bu yolla para kazanabilir miyim? (ismi saklı)" sorusuna şu yanıtı verdi: Türkiye'de devlet dairelerinde çalışan 3 milyondan fazla kamu görevlisinin bir kısmı ek iş yapıyor ya da yapmak istiyor. Bu konuda sınırlamalar olsa da memurların ek iş yapmaları mümkün. Memurların ve diğer görevlilerin başka işlerde de çalışmalarıyla ilgili olarak çerçeveyi 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu çiziyor.
Kanundaki maddeye göre memurlar sosyal güvenlik anlaşması ile bir işyerinde çalışamıyor, ya da kendi adlarına yine sosyal güvenlik sistemine dahil olarak (Bağ-Kur) işyeri kuramıyor. Ancak bu bağı kurmadan bazı faaliyetlerde bulunmaları mümkün oluyor. Okurumuzun sorduğu telif yoluyla para kazanma meselesine yasalar çerçevesinde bakalım.
657'DE ÇERÇEVE BELLİ
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesinde;
"Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kolektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar.
(Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç). Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz. Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla veya Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri ile özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır. Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler" hükmü yer almaktadır.
TACİR KİME DENİYOR
Diğer taraftan; 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 14 üncü maddesinde; "Bir ticari işletmeyi, kısmen dahi olsa kendi adına işleten kimseye tacir denir. Bir ticari işletmeyi kurup açtığını, sirküler, gazete, radyo ve sair ilan vasıtalarıyla halka bildirmiş veya işletmesini ticaret siciline kaydettirerek keyfiyeti ilan etmiş olan kimse fiilen işletmeye başlamamış olsa bile tacir sayılır. Bir ticari işletme açmış gibi, ister kendi adına, ister adi bir şirket veya her ne suretle olursa olsun hukuken var sayılmayan diğer bir şirket adına (Ortak sıfatıyla) muamelelerde bulunan kimse, hüsnüniyet sahibi üçüncü şahıslara karşı tacir gibi mesul olur" hükmü bulunmaktadır.
Aynı yasanın 17'inci maddesinde ise "İster gezici olsunlar, ister bir dükkanda veya bir sokağın muayyen yerlerinde sabit bulunsunlar, iktisadi faaliyeti nakdi sermayesinden ziyade bedeni çalışmasına dayanan ve kazancı ancak geçimini sağlamaya yetecek derecede az olan sanat ve ticaret sahipleri tacir değildirler. Şu kadar ki; tacirlere mahsus hükümlerden bu kanunun 22 ve 55 inci maddeleriyle Medeni Kanunun 864 üncü maddesinin ikinci fıkrası hükümleri bunlar hakkında da tatbik olunur" hükmü yer almaktadır.
SÖZLEŞMENİN İÇERİĞİ
5846 Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 1 inci maddesinde "Bu Kanunun amacı, fikir ve sanat eserlerini meydana getiren eser sahipleri ile bu eserleri icra eden veya yorumlayan icracı sanatçıların, seslerin ilk tespitini yapan fonogram yapımcıları ile filmlerin ilk tespitini gerçekleştiren yapımcıların ve radyo-televizyon kuruluşlarının ürünleri üzerindeki manevi ve mali haklarını belirlemek, korumak, bu ürünlerden yararlanma şartlarını düzenlemek, öngörülen esas ve usullere aykırı yararlanma halinde yaptırımları tespit etmektir." hükmü, 18 inci maddesinde "Bir eserin yapımcısı veya yayımcısı, ancak eserin sahibi ile yapacağı sözleşmeye göre mali hakları kullanabilir" hükmü yer almaktadır.
KANUNA AYKIRI DEĞİL
Bu itibarla; gizli bilgileri bulundurmamak koşuluyla, devlet memurunun 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında her türlü eser çıkarabileceği, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamındaki bu tür faaliyetlerin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesine aykırılık teşkil etmeyeceği dolayısıyla bu faaliyetten elde edilen telif ücretinin alınmasında sakınca bulunmadığı, telif ücreti alınmasının mümkün olduğu değerlendirilmektedir.
KAMU PERSONELİNE DİĞER İMKANLAR
● Memurlar filmlerde oynayabilir mi, sahneye çıkabilir mi?
Bu işi mesai saatleri dışında yapmak, görevini küçük düşürücü davranışlardan kaçınmak ve sosyal güvenlik ilişkisi kurmamak şartıyla memurlar dizi veya filmlerde ya da tiyatro oyunlarında rol alabiliyor. Ayrıca sahneye çıkıp şarkı söyleyebiliyor, bir müzik şirketiyle telif sözleşmesi yaparak CD de çıkartabiliyor.
● Şirketlere ortak olabilir mi?
Memurlar esnaflık ya da tüccarlık yapamıyor ancak anonim ve limitet şirketlere hisse ortağı olabiliyor. Sadece şirketi temsil edici bir pozisyonda olamıyor.
● Arabasını kiraya verebilir mi?
Devlet memurunun aracını kiraya vermesi, Türk Ticaret Kanunu'na göre, (tacir) veya (esnaf) sayılmayı gerektirecek bir ticari faaliyet sayılmıyor. Bu yüzden aracını bir şirkete kiraya verebiliyor.
● Başka hangi gelirleri elde edebilirler?
Gayrimenkul ve menkul geliri elde edebilirler, zirai kazanç sağlayabilirler, bilirkişilik ve hakemlik yapabilirler, sosyal ve mesleki nitelikteki kuruluşların organlarında görev alabilirler. Eğitim ve öğretim faaliyetlerinde görev alabilirler, hisse senedi alım satımı yapabilirler.