Metin Hepgüler: Üreyen global kopyalar dünyaya örnek olamaz

179 Proje yarışması ödülü, 58 milli birincilik ödülü, milletlerarası 17 ödül ve 595 mimari proje tatbikatı ile gerçekleşen 8.695.000 metrekare realizasyon ile "Mesleğinde Dünyanın En İyi Performansı ve Yaşayan Efsane" ödülü verilen Prof. Metin Hepgüler ile mesleğini konuştuk.

Ödülleriyle rekor kıran mimar olmanın sırrı nedir?
Cevap verilmesi çok zor bir sual. İyi mimar olabilmeni sır veya şartları bir dereceye kadar izah edilebilir. Ancak dünya rekoru kırabilmenin sırrı, yaşam öykümden edindiğim tecrübelere göre, pek çok vasfın bir arada malikiyetini ve yönlendirilebilmesini en önemlisi de Tanrının inayetini gerektirir. Genlere inanır mısınız bilmiyorum, ben inanıyorum. Dede efendinin, bestekar Hafız Yusuf Efendi 'nin torunu olmak, İstiklal madalyası sahibi babanın oğlu olmak, rahmetli ablam ve mükemmel insan eniştem tarafından disiplin ve eğitim ön sırada yetiştirilmek, tüm tahsil, askerlik ve meslek hayatım boyunca, aldığım disiplin ve edindiğim insanlığa hizmet hedeflerinden kopmamak sanırım mesleğimdeki muvaffakiyeti getiren sebeplerdir.

Yurtdışında yaşayan Türk mimar olmanın avantajları ve dezavantajları neler?
Mezuniyetimden itibaren, mimarlık mesleğinin yerel değil, evrensel çalışmalar gerektirdiğini düşündüm. Bu düşüncemin önünde, Türk Mimarlığının dünyaya tanıtımının batının, doğuya bakışı açısından önemli olduğunu gördüm. 55 yıldır yaşamakta ve çalışmakta olduğum kıtalarda, 1955'lerde gördüğüm ve aldığım kararın doğruluğunu halen yaşamaktayım. Türk milletinin, mimarlığa yansıyan karakter ve mukayesesiz değerleri vardır. Evrensel toplumun, bizleri değerlendirmelerinde, bize özgü değerlerin tanıtımı, yerimizin tayini, geleceğimizin güvencesi bakımından önemlidir. Bu nedenlerle, mesleki, insani vasıflarımızın, misalleri ve realizasyonları ile milletlerarası tatbiki, şahsi ismimden önce, mesleki ve milli değerlerimizin tanıtımı açısından önemlidir. Milletlerarası çalışmalarınız ile zorlukları aşarak-mesleki seviyenizi ispat etmiş iseniz, yurt dışı çalışma avantajınız, yerel çalışmalara nazaran mukayesesiz daha programlı, mesleki ve teknik açılardan daha seviyeli ve tanıtımınız daha kalıcıdır.

Bundan 50 yıl önceki mimari yaklaşımla günümüz arasındaki farklar neler?
Mimari, toplumun eğitim, sosyal, ekonomik, teknik seviyeleri ile aynı paralelde gelişen bir sanattır. Değişken ve kısa vadeli geçiş ve hesaplar, günü kurtarır. Kalıcı-sanatsal eserlere zemin teşkil edemez. 1950-60`lı yılların önemli yapılarının bir kısmı, dönemin batıdan esen rasyonalist rüzgârlardan etkilenmişlerdir. Tarihsel mimarimize uygun olmayan bu tip masif kitlelerin, insan ölçeği üzerinde ve zengin perspektif vermeyişi temel problemleridir. Fakat, Sultansazlığı Rekreasyon alanı, Sosyal Sigortalar Kurumu, Harbiye Orduevi ve İMÇ gibi realizasyonları, dinamik insani ölçülere ve bölgesine entegre, fonksiyonlarını sürdüren ve prensiplerini 50 yıl önceki toplumun tutarlı duyu ve düşüncelerinden almışlardır.

Dünyadaki yapılan işlerle karşılaştırırsak, Türkiye dünyanın neresinde?
Globalizasyonun geniş perspektifteki tesirleri, maalesef mesleğimizde de tesirlerini gösteriyor. Ekonomik kriz nedenlerinin, geniş açıdan bakıldığında, sanatsal krizde sebep teşkil etmekte olduğu, olacağı kaçınılmaz hakikattir. Oysaki tarihsel, kültürel, bölgesel, coğrafik oluşumların yarattığı karakter ve özelliklerinin, topluma yaşam tadı vereceği ve muhafazasının önemi aşikâr. Türkiye`nin asırlar boyu oluşan, toplumuna has yaşam karakterini muhafaza ederek, modernize edebilen bir mimari üslubu geliştirebilmesi, üreyen global kopyalar ile değil, kendi özelliklerini, şahsiyetini mimari üslubu ile yansıtabilmesi, mükemmel coğrafyasına entegrasyonu ile yapılacak realizasyonlar, dünyaya örnek olacaktır inancındayım.

50 metreden yukarı çıkmak insanı ruhen öldürür

Türkiye'de ilk organik gökdelen projesi size ait. Nedir organik gökdelen ve neden gereklidir?
Bölgesel planlamalar da, bireysel mimari yapılarda da, proje konseptlerinde organik, eco-organik baz alınması, evrensel gelişimin gittiği istikametin selameti için önemli. İnsan-tabiat ilişkisinin devamı, toplumun yaşam zevki ve standartının pozitif kalabilmesi için en önemli faktördür. Yaşam standartlarını ruhsal ve fiziksel etkileyen, insanı tabiattan koparan ve önlenmesi mümkün olamayacak bu tip yapılaşmada, insan-tabiat ilişkisini koparmamak, harmoniyi temin eden, bir diğer deyimle, insanı geldiği ve gideceği toprak anaya yakın hissettirerek yeşile, havaya, güneşe ve mehtaba yakınlaştırabilmek ona saadeti tattırmanın, hayattan zevk alınmasını temin edebilmenin hatta biraz daha ileri gideyim, sıhhi problemlerin minimalize edilebilmesini sağlayan konsepttir Organik Mimari. 1960 yılında, New-York'ta kaldığım Hilton Oteli karşısındaki yüksek bloğun belki ellinci katında, belki daha yükseğinde, bir adamın, açılamayan penceresinin arkasındaki çiçek saksısına su verdiğini görmüş ve Frank L. Wright'ın, "İnsanı elli metreden yukarı çıkarmak onu ruhen öldürür." sözünü hatırlamıştım. Yine aynı tarihlerde, hafta sonları New York'ta yaşayanların, New Jersey'e bahçeli evlerine trafik problemlerini yaşayarak- bu gün İstanbullu ailelerde olduğu gibi- gitmeğe çalıştıklarını görmüş ve bu yüzden gerekli olduğunu düşünmüştüm.

Her birinci olduğumda hocamı tebrik ederlerdi

Bugüne kadar gerçekleştirdiğiniz projeler arasında sizi en çok hangisi heyecanlandırıyor?
Talebelik sürecinde dört birincilik ve beş derece aldığımı hatırlıyorum. Açık proje yarışmalarını talebeye imza hakkı olmadığı için hocam Prof. Lami Eser imzalardı. Bir gün yine yanına imza için gittiğimde bana "Sen birinci oldukça, beni gelip tebrik ediyorlar, ben de projeyi senin yaptığını söylüyorum, yeter artık, sıkıldım" demişti. İşte o tarihlerden bu güne yaptığım projeler beni aynı derece heyecanlandırmıştır. Muhakkak bir ayırım istenirse, Le Corbusier'in yedini olduğu ve Alvar Aalto'nun jüri başkanı olduğu milletlerarası Zürich Opera Binası yarışmasında aldığım birincilik beni heyecanlandırandır.

Şu anda üzerinde çalıştığınız projeleriniz neler?
RAK /Ras Al Kaimah `ta Otel, Arjantin'de Otel - Home Office Shopping Center, Oto Port, İstanbul ve Lavinya City projelerine ve yurtdışı davetli bir yarışmaya çalışmaktayım.

Türkiye'deki genç meşlektaşlarınıza yol gösterebilecek görüşlerinizi alabilir miyim?
İstikbalin özellikle mesleğimize getireceği zor şartları belki pesimist bir düşünce ile tahmin etmekte olduğumdan, genç meslektaşlarıma mesleğimizin insanlığa hayat veren en önemli meslek olduğunu hatırlatır, çalışmalarında muvaffakiyet için, yön ve gaye değiştirmeden sabırlı olmalarını temenni ederim.

Metin Hepgüler'in ödüllerinden bazıları
Royal Belek Oteli /Antalya 1994 1.Ödül
BMW İstinye / Çelik Yapı Projesi Ödülü 2003 1.Ödül
XI. Ulusal Mimarlık Ödülleri 2008 1.Ödül
Dubai Merkezi Kavşak Düzenlemesi 1990 Seçildi
V.I.P. Sarayı / Riyadh Suudi Arabistan 1991 1.Ödül
Türkmenistan Cumhurbaşkanlığı Misafirhanesi 1993 1.Ödül
Alma Ata'da Otel 1994 1.Ödül
U.A.E.'de 5 Yıldızlı Otel Projeleri /Suni Ada Üzerinde I Etap 2004 Seçildi
II Etap 2004 1Ödül
Argentina Mer del Plata 2004 1.Ödül
O.I.C Merkezi / Jeddah 2007 1.Ödül
Munawara Oteli / Suudi Arabistan 1984 1.Ödül
Sheraton Oteli /  Ankara  1985 1.Ödül
Hilton Havaalanı Otelleri / Pakistan 1988 1.Ödül
Seda Tabak/Hürriyet Emlak