Mezra ne demektir?

Ziraat yapılan küçük toprak parçasını ifade eden ve birkaç evden oluşan en küçük yerleşim birimi de ifade eden kökeni Arapça olan mezra kelimesinin anlamı nedir? Mezra ne demektir?

Mezra ne demektir?

Mezra, ziraat yapılan küçük toprak parçasını ifade ediyor. Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre kökeni Arapça olan mezra kelimesi; “Ekime elverişli, ekilecek tarla veya yer, ekenek” anlamına geliyor. 

Kırsalda birkaç evden oluşan en küçük yerleşim birimi anlamında da kullanılan mezra kelimesinin tarihçesi şu şekilde:

"Arapça'da zer (zirâ'at) kökünden türeyen ve "ekilen yer, tarla" anlamına gelen kelime Osmanlılar'da sürekli bir yerleşim yeri olmayan, ekinlik olarak kullanılan küçük toprak parçalarını niteleyen malî bir terim özelliği kazanmıştır. Osmanlı döneminde bu tür ziraat alanları zamanın şartlarına ve bölgelerin coğrafî yapısına göre farklı hususiyetler göstermiştir. 

Osmanlı tahrir kayıtları mezranın, etrafındaki tarlalarla çok defa terkedilmiş (hâlî) köy yerleri olduğuna işaret eder. Osmanlı kanunnâmeleri ise bir yerin müstakil mezra olduğunun belirlenmesinde o yerin harabesi, suyu ve mezarlığının olması gibi şartları öne çıkarır.

Bu şartlara bazı kayıtlarda içinde değirmen bulunması da eklenir. Ancak bir mezra için belirtilen bu özellikler genel bir durumu yansıtır, bu tarife uymayan yerler de görülür. Nitekim pek çok mezrada herhangi bir yerleşim izine rastlanmaz. Bazıları ise içinde az sayıda nüfus banndıra-bilir. Bütün bu hususlar mezraların farklı özellikler taşıdığını gösterir."

Osmanlıda mezra vergisi

Osmanlı zamanında mezranın vergi gelirinin tamamı çok defa bir timar sahibine verilirdi. Bu gelirin "hisse" adı altında iki veya daha fazla kimseye tahsis edildiği de olurdu. Bu hisselerden bir kısmı vakıflara ayrılabilirdi.

Ayrıca bazı mezraların gelirleri, izlerine Osmanlılar'dan önce Anadolu'daki Türkmen beyliklerinde ve devletlerinde rastlanan malikâne-panî sistemi çerçevesinde paylaşılmaktaydı.