Milyonlarca kişinin hayatına etki eden dev şirket iflasın eşiğinde

15 milyon kişiye hizmet veren ancak son yıllarda 14 milyar sterlinlik borç biriktiren Thames Water iflas etmek üzere. Su ve kanalizasyon sektöründe hizmet veren şirketin CEO'su da istifasını sundu.İngiltere’nin en büyük su ve kanalizasyon şirketi olan ve 15 milyon kişiye hizmet veren Thames Water da büyük bir krizin içinde debeleniyor

Kovid 19 pandemisinin ardından, Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş, küresel ekonomiye derin darbe vururken birçok büyük şirket iflas etmeye çok yakın. İngiltere’nin en büyük su ve kanalizasyon şirketi olan ve 15 milyon kişiye hizmet veren Thames Water da büyük bir krizin içinde debeleniyor. Son yıllarda 14 milyar sterlinlik borç biriktiren ve iflasın eşiğine gelen şirketin geleceği konusunda şüpheler bulunuyor.

YENİDEN KAMUYA GEÇEBİLİR
BBC Türkçe'de yer alan habere göre, yetkililer, 1989 yılında özelleştirilen şirketin borcunu ödeyememesi durumunda geçici olarak kamu mülkiyetine alınmasını düşünülüyor.

Sızıntılar ve kanalizasyon kirliliğinin yanı sıra Thames Water, yüksek yönetici maaşları ve hissedar temettüleri konusunda son yıllarda sık sık eleştiri alıyordu. Hal böyleyken Şirketin CEO'su Sarah Bentley salı günü görevinden istifa etti. İstifası sürpriz olarak değerlendirilen Bentley, şirketin kanalizasyon çıkışlarındaki sorunlar ve su sızdıran borularla devam eden mücadelesi nedeniyle mayıs ayında ikramiyesinden vazgeçtiğini duyurmuştu. Ancak geçtiğimiz haftalarda Bentley'in maaşından yüksek, tek seferlik ödemeler alacağı ortaya çıkmıştı. 

Peki şirketi bu noktaya getiren özelleştirilme süreci nasıl gelişti?

"İHMALKAR POLİTİKA" İLEŞTİRİSİ
Thames Water, 1989 yılında, İngiltere'nin su hizmetlerinin özelleştirilmesiyle kuruldu. Şirketin gidişatını takip edenler, Thames Water'ın 34 yıl içinde borçsuz bir kamu hizmetinden sektördeki en yüksek borcu olan, özel sektöre ait bir yatırım aracına dönüştüğünü söylüyor. Thames Water'ın yöneticileri, hissedarları ve özel sermaye şirketlerinin yıllardır gerekli altyapı yatırımlarını yapmadığı, agresif bir şekilde maliyet kısma stratejisi uyguladığı ve yüklü temettü ödemeleri yaptığı iddia ediliyor.

Bu iddialar eski CEO Sarah Bentley tarafından da doğrulanırken uzmanların "ihmalkar" olarak nitelediği bu politikaların sonucu olarak İngiltere'de hatalı kanalizasyon deşarjı, su borularından rekor seviyede sızıntılar ve arıtma tesislerinde sorunlarla mücadele ediliyor.

İngiltere Çevre Ajansı'nın yasa dışı kanalizasyon boşaltımına yönelik şirkete açtığı cezai soruşturma devam ediyor. İflas bayrağı açmak üzere olan Thames Water'ın hesaplarını inceleyen uzmanlar, yeni bir yatırım çağına, iyileştirilmiş su kalitesine ve düşük faturalara yol açması beklenen özelleştirme sürecinin yatırım firmaları ve özel sermaye şirketlerinin çıkarına işlediğini söylüyor.

30 YILDIR BİRİKEN BORÇ
Thames Water şu anda 14 milyar sterlinlik bir borcun üzerinde oturuyor ve bu borç 30 yılı aşkın süredir artıyor. Borcun büyük bir kısmının şirketin Avustralya yatırım bankası Macquarie'nin mülkiyetinde olduğu 11 yılda biriktiği belirtiliyor. 2017'de satıldığında şirketin borcu 10 milyar sterlin değerindeydi.

Son bir yıldaki yüksek faiz oranları ise borcun artmasına neden oldu. 14 milyar sterlinlik borcun yüzde 10'unun bu yılın sonunda ödenmesi gerekiyor. 1992'de 1 milyar sterlin bile olmayan borç, 2000'li yıllarda artışa geçti ve 2022 yılına kadar 14,3 milyar sterline ulaştı.

Thames Water, yaklaşık 1 milyar sterlinlik ödeme için hissedarlarla "yapıcı" bir şekilde çalıştığını açıkladı. Şirket, Mart ayında hissedarlardan 500 milyon sterlin aldı. Şirketin en büyük hissedarı, Kanada merkezli Ontario Belediye Çalışanları Emeklilik Sistemi adlı emeklilik fonu.

GÖZLER HÜKÜMETTE
Hükümet, Thames Water'ın borçlarını ödeyememesi durumunda "acil durum planları" olduğunu duyurdu. Yetkililer, şirketin geçici olarak kamu mülkiyetine alınmasını değerlendiriyor. Bu durumda Thames Water müşterilerine hizmet sağlamaya devam edecek. Ancak bunun insanlara vergi yoluyla milyarlarca sterline mal olabileceğinden endişeleniliyor.

Thames Water, sızıntılar, kanalizasyon kirliliği, yönetici maaşları ve hissedar temettüleri konularında son yıllarda sık sık eleştirildi. 2016 yılında şirket tek bir kirlilik olayı için 1 milyon sterlinlik ceza ödedi. 2017'de ise ham lağım suyunun Thames nehrine akmasına defalarca izin verdiği için 20,3 milyon sterlinlik rekor bir para cezasına çarptırıldı.

2021 yılında arıtılmamış lağım suyunun bir nehre ve parka sızmasına izin verdiği için şirket 4 milyon sterlinlik bir para cezasına daha çarptırıldı.