Mortgage'nin İslam'da yeri var mı? Bu yolla ev edinmek caiz midir?
Mortgage'nin İslam'da yeri var mı? Mortgage ile ev sahibi olmak caiz mi? Hangi şartlarda caiz? hangi şartlarda değil?
Bilindiği gibi mortgage, kira bedeline yakın taksitlerle ve düşük faizle mesken satın alma sistemidir.
Mesken İslam'da temel ihtiyaçlardandır. Ancak meskenin mülk olma şartı yoktur.
Mortgage'nin İslam'daki yerini anlamak için şu hususları bilmemiz gerekir:
İslam'da bedelli alışverişlerdeki temel şart, aldatmamak ve aldatılmamaktır. (2/279). Bunun için batıl yollarla mal edinmek haramdır. (2/188). Batıl yollar bellidir: Faiz, hırsızlık, meşru olmayan malların alım satım, gasp, aldatma.
Buna göre yeni ortaya çıkan durumlarda, işlemin adına değil, özelliklerine bakılır. Eğer bu yasaklardan birisini içeriyorsa bu işlemle elde edilen varlık haram olmuş olur. Bunlardan birisini içinde barındırmayan işlemler ise genel olarak helaldir.
Meskeni bulunmayan ve satın alma, ya da kiralama gücü de olmayan bir insan zaruret hali yaşıyor demektir. Zaruret halinde haramlar, zaruret miktarınca mubah sayılır. Böyle bir insanın, faizsiz kredi de bulamaması halinde, mortgage kredisiyle ev satın alması caiz olabilir.
Ancak bu gün bankaların verdikleri mortgage kredileri, az da olsa reel faiz içermektedir. Bankalar bu yolla topladıkları faizlerle sermayelerini artırmakta ve zararı, öncelikle fakir insanlara binecek şekilde maliyetleri ve enflasyonu artırmaktadırlar. Bu durumda kiralama ile dahi olsa bir mesken bulamayacak kadar zaruret hali yaşayanlar dışındaki insanların, faizli bankalardan mortgage kredisi almalarının caiz olabileceği kanaatinde değilim.
Faizsiz finans kurumları ise bu işlemleri, kitabına uydurma, denecek kadar da olsa faiz olmaktan çıkarmaktadırlar. Bütün alt ve üst kurumları ile müslüman olmayan bir toplumda faizden bu kadarcık bir kurtulma yeterli olabilir.
O takdirde:
Kiralama ile dahi olsa mesken edinme imkanı bulunmayanlar, öncelikle faizsiz finans kurumlarından aldıkları kredi ile mortgage uygulamalıdırlar. Böyle bir imkan da olmazsa ancak o zaman faizli bankalardan ev kredisi alabilirler. Aksi halde biz bu uygulamanın meşru olduğu kanaatinde değiliz.
Aslında devlet bunu küçük rötuşlarla sakıncasız hale getirebilir. Bu durumda faizin haramlığına inanmayanların hakkına da tecavüz edilmiş olmaz. Hatta onlar da kárlı çıkarlar. Ama onlar, inanlara bu hakkı tanırlar mı? İşte burası şüphelidir.
Faruk Beşer/Star
