Mülhak vakıf nedir?
Türk Medeni Kanunu’nun kabulünden önce ve sonra kurulan vakıflar olarak ikiye ayrılıyor. Mülhak vakıflara ilişkin açıklamalar Vakıflar Genel Müdürlüğünün resmi internet sayfasında yer alıyor. Peki mülhak vakıf nedir?
Mülhak vakıf nedir?
Mülhak vakıflara ilişkin açıklamalara Vakıflar Genel Müdürlüğünün resmi internet sayfasında yer alıyor. Türk Medeni Kanunu’nun kabulünden önce ve sonra kurulan vakıflar olarak ikiye ayrılıyor. Peki mülhak vakıf nedir?
Mülhak vakıflar şu şekilde tanımlanıyor: 5737 sayılı Vakıflar Kanunu’na göre, mülga 743 Sayılı Türk Kanunu Medenisi’nin yürürlük tarihinden önce kurulmuş ve yönetimi vakfedenlerin soyundan gelenlere şart edilmiş vakıflara mülhak vakıflar deniliyor.
Mülhak vakıflar, Anayasaya aykırılık teşkil etmeyen vakfiye şartlarına göre Meclis tarafından atanacak yöneticiler eliyle yönetilir ve temsil edilir. Vakıf yöneticileri kendilerine yardımcı tayin edebilirler. Mülhak vakıf yöneticilerinde aranacak şartlar ile yardımcılarının nitelikleri Vakıflar Yönetmeliği’nde düzenlenmiştir. Vakfiyedeki şartları taşımamaları nedeniyle kendilerine yöneticilik verilemeyenler bu şartları elde edinceye, küçükler ile kısıtlılar fiil ehliyetlerini kazanıncaya ve boş kalan yöneticilik yenisine verilinceye kadar, vakıf işleri, Genel Müdürlükçe temsilen yürütülür.
On yıl süreyle yönetici atanamayan veya yönetim organı oluşturulamayan mülhak vakıflar, mahkeme kararıyla Genel Müdürlükçe yönetilir ve temsil edilir.
Vakıflar Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden önce mazbut vakıflar arasına alınan vakıflarla, bu Kanuna göre mazbut vakıflar arasına alınan vakıflara bir daha yönetici seçimi ve ataması yapılamaz. İlgililerin vakfiye şartlarına göre intifa hakları saklıdır.
Mülhak vakıflara, başlangıçta özgülenen mal ve haklar, vakıf yönetiminin başvurusu üzerine, haklı kılan sebepler varsa, Denetim Makamının görüşü alınarak mahkeme kararı ile sonradan iktisap ettikleri mal ve hakları ise bağımsız ekspertiz kuruluşlarınca düzenlenecek rapora dayalı olarak vakıf yetkili organının kararı ile daha yararlı olanları ile değiştirilebilir veya paraya çevrilebilir. Mülhak vakıflara ait akar ve hayrat taşınmazların tahsis, satış ve trampasına yönelik tasarruflarla, kamulaştırmalarda kamu yararı kararını vermek Vakıflar Meclisinin yetkisindedir. Vakıf yöneticileri, iktisap ettikleri veya değiştirdikleri taşınmaz malları tapuya tescil tarihinden itibaren bir ay içerisinde Genel Müdürlüğe bildirirler.
Mülhak vakıflara ait akar taşınmazların satış ve taviz bedelleri ile satın alınacak, trampa ile edinilecek veya yeniden yaptırılacak taşınmazlar, vakıfları adına hisseleri oranında tapuya tescil ettirilerek kayıtlara işlenir.
Mülhak vakıflara ait olup, tahsis edildikleri amaca göre kullanılmaları kanunlara veya kamu düzenine aykırı yahut tahsis amacına uygunluğunu kaybetmiş, kısmen veya tamamen hayrat olarak kullanılması mümkün olmayan taşınmazlar; vakıf yöneticisinin talebi üzerine Meclis kararı ile gayece aynı veya en yakın başka bir hayrata dönüştürülebilir, akara devredilebilir veya paraya çevrilebilir. Bu paralar aynı surette diğer bir hayrata tahsis olunur. Aynı vakıf içerisindeki dönüştürme veya devirlerde bedel ödenmez.
Mülhak vakfa ait hayrat taşınmazın tahsisinde Genel Müdürlük görüşü alınır.
Tahsis edilen taşınmaz; ticari bir faaliyette kullanılamaz, tahsise aykırı kullanımın tespiti halinde Genel Müdürlüğün talebi üzerine taşınmaz, bulunduğu yerin mülki amirliğince tahliye edilir.
Mülhak vakıfların, vakfiyelerindeki şartların yerine getirilmesine fiilen veya hukuken imkân kalmaması halinde; vakfedenin iradesine aykırı olmamak kaydıyla vakıf yöneticilerinin teklifi üzerine bu şartları değiştirmeye; hayır şartlarındaki parasal değerleri güncel vakıf gelirlerine uyarlamaya Vakıflar Meclisi yetkilidir.
Mülhak vakıfların vakfiyede belirtilen hayır şartlarının, vakfın gelir ve gider durumuna göre günümüz koşulları göz önüne tutularak yeniden ayarlanması için tevzin cetvelleri düzenlenir. Mülhak vakıflara yeni tevzin cetveli düzenlenebilmesi için, temsilen yönetilen vakıflar için Vakıflar Bölge Müdürlüğü, yöneticisince yönetilen vakıflar için, yönetici görüşü alınarak Bölge Müdürlüğünce Vakıflar Genel Müdürlüğüne teklif edilir.
Tevzin cetvellerinde yer alan:
Belirli Giderler: Vakfiyede yapılması şart edilmiş hizmetlerdir (vakfiyede tahsisatı belirtilen giderler).
Belirsiz Giderler: Vakfiyede tahsisatı yazılı olmayan şartlar ile ödenmesi yasalara göre belirlenen ve vakfın yaşaması, imar ve ihyası için yapılan zorunlu masraflardır( Kurban, helva, yemek, ihtiyat akçesi, tamir, sigorta, aydınlatma, ısıtma, telefon, vergi, mahkeme masrafı, icra, vb.).
Mülhak vakıfların yıllık kesin hesaplarının Vakıflar Genel Müdürlüğünce incelenerek tasdik edilmesi gerekmektedir.
Mülhak vakıflar, diğer vakıflar gibi Vakıflar Genel Müdürlüğünün denetimine tâbidir.