Ölen kişinin kooperatif hissesinin beyanı nasıl olmalıdır?

Hürriyet gazetesinden Şükrü Kızılot, 'Ölen kişinin kooperatif hissesinin beyanı' konusunu köşesine taşıdı

Halk arasında söylenen "Dünyada mekan, ahirette iman" diye bir söz var. Yeterince parası olanlar ya da ödeme gücü bulunanlar, kısa zamanda bir ev sahibi olabiliyorlar.

Olanakları yetersiz olan ya da tasarruf yapmak isteyen bazı kişiler de kooperatif yolu ile konut edinme yoluna gidiyorlar.

Kooperatif olayı, o kadar uzun soluklu bir olay ki bazen kooperatif üyesinin, konut sahibi olmaya ömrü yetmiyor. Ölünce de mirasçıları alıyor bir telaş; "Acaba, bu hisseyi nasıl beyan edeceğiz, kaç lira göstereceğiz" diye arayışa giriyorlar.

Ortağın ölümü
Kooperatif üyesinin ölümü ile ortaklık sıfatı sona eriyor (Kooperatifler Kanunu Md. 14/1). Ancak Anasözleşmede gösterilecek olan şartlarla ölen ortağın mirasçılarının kooperatife ortak olmaları sağlanabilir (KK Md. 14/2).
Ölen ortağın kanuni mirasçılarının kooperatife ortak olmaları Anasözleşmeye bağlı. Örnek Anasözleşmede buna imkan tanınmış tır. Ancak ferdi ilişkiye geçilmemiş olması ve üç ay içinde temsilci tayin edilmesi (mirasçı sayısı birden fazla ise) koşulların yerine getiril memesi, mirasın reddedilmesi veya ortaklığın devam ettirilmek istenmemesi halinde ölen kooperatif ortağının yaptığı ödemeler bilanço tarihinden itibaren bir ay içinde geri verilir.

Beyanname
Ölen kooperatif üyesinin mirasçılarının Kanun'da gösterilen koşulla rı yerine getirmeleri halinde mirasçılara intikal eden üyelik ve mallar ve raset ve intikal vergisine tabidir. Mirasçı durumunda olan ki şiler ölüm tarihinden itibaren 4 ay içerisinde "Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesi" vermek zorundadırlar. Bu süre, duruma göre sekiz a ya kadar uzayabilmektedir.

Ölüm halinde, evlatlıklar da dahil olmak üzere, çocuklara ve eşe isabet eden miras paylarının, her biri için 109 bin 971 TL'si (2010 yılı için) veraset ve intikal vergisinden istisnadır. Çocuk olmadığı durumlarda, eşe uygulanan vergi istisnası artmakta ve 220 bin 73 TL olmaktadır.

VERGİNİN ORANI 2010 YILI VERASET VE İNTİKAL VERGİSİ TARİFESİ
Matrah Miras yoluyla intikallerde vergi oranı (yüzde)
İlk 160.000 TL için 1
Sonra gelen 350.000 TL için 3
Sonra gelen 770.000 TL için 5
Sonra gelen 1.500.000 TL için 7
Matrahın 2.780.000 TL'yi aşan bölümü için 10
Veraset ve intikal vergisi, yüzde birden başlayan ve yüzde 10'a kadar ulaşan artan oranlı bir tarifeye göre alınır. Hesaplanan vergi ise 3 yılda ve her yıl Mayıs ve Kasım aylarında olmak üzere 6 taksitte ödenir.
Hissenin değeri
Yapı kooperatifi üyesinin ölümü halinde, kooperatif hissesinin ne şekilde belirleneceği ve beyan edileceği bir iç genelge ile açıklanmış ve bu konuda uygulama birliği sağlanmıştır. Maliye Bakanlığı'nın 17.01.1997 gün ve 1997/1 Seri No.lu Veraset ve İntikal Vergisi İç Genelgesi'nde;
"...Yapı kooperatifi üyesinin ölümü halinde, hissesinin alacak olarak kabul edilerek, VUK'un 281. maddesine göre mukayyet değeri (ölüm tarihine kadar ödenen aidatlar toplamı) ile değerlendirilmesi gerekmektedir" denilmektedir.
Sonuç olarak, ölen kooperatif üyesinin, ölüm tarihine kadar ödediği aidatların toplamı kooperatif hissesinin değeri olarak kabul edilecek ve veraset ve intikal vergisi beyannamesinde bu tutar beyan edilecek.
Şükrü Kızılot / Hürriyet Emlak