Salı Pazarı'ndan Körler Ülkesi çıkabilir!
Taşı toprağı tarih İstanbul'da gözler şimdi de eski `Salı Pazarı' arazisine yapılacak projede. Arkeologlar `İnşaat başlamadan bölgede arkeolojik kazı yapılmalı' diyor.
Ancak, proje alanı, antik dönemin önemli kentlerinden Kalkhedon'un içinde yer alıyor. Kalkhedon'un antik limanının bir kısmının Salı Pazarı arazisinin altında olduğu tahmin ediliyor. Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi'nin hedefi, inşaat başlamadan arkeolojik çalışma yapılması. Dernek üyelerine göre bu sayede İstanbul ve Kadıköy'ün tarihinde hiç bilinmeyen bilgilere ulaşılabilir.
Uzay çadırını andıran projenin yapılacağı Kuşdili Çayırı, tarih açısından önemli. Çünkü burası M.Ö. 4'üncü yüzyıla kadar nekropol olarak kullanıldı. Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi Genel Sekreteri Gülbahar Baran Çelik `İstanbul'un başka hiçbir yerinde bu kadar erken döneme ait bir nekropol alanı bulunmadığını' vurguladı:
"Belediyenin 1989'da Kalamış Marinası deniz dibi temizliği çalışmaları sırasında Tunç Çağı'na ait kaplar bulundu. Antik kaynaklarda bilinen iki limanı var Kalkhedon'un. Biri Salı Pazarı'na doğru uzanan, Kurbağlıdere'nin olduğu yer üzerinde. Dolayısıyla orada yapılacak inşaatın sınırları içinde. Belli ki (bölgeye) Neolotik dönemden bugüne her dönem yerleşme yapılmış. (Tarihte) en önemli veriler nekropol alanlarından alınıyor. Tunç Çağı buluntuları Byzantion'dan önce yerleşim olduğunu gösteriyor. İstanbul'un Tunç Çağı'na ait bilgisi yok."
`Liman varsa memnuniyetle...'
Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi, Kültür Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, İstanbul Arkeoloji Müzeleri, ilgili Koruma Kurulu ve belediyeye inşaat çalışmalarının arkeolojik kazılardan sonra yapılması gerektiğiyle birer dilekçe yolladı.
`Sabit Pazar, Kültür ve Rekreasyon Merkezi Kentsel Tasarım Projesi'nin mimarı Hakan Kıran ise bölgede araştırma yaptıklarını böyle bir veriye rastlamadıklarını ancak orada antik bir liman olduğu bilgisi varsa memununiyetle katkıda bulunacağını söyledi.
İnşaat baharda başlayacak
Kadıköy'de 30 yıldır Kuşdili Çayırı'nda kurulan Salı Pazarı artık Fikirtepe'deki yeni yerinde kuruluyor. Pazarın kaldırıldığı alana katlı otopark ve çevre düzenlemesini içeren `Kuşdili Çayırı Sabit Pazar, Kültür ve Rekreasyon Merkezi Kentsel Tasarım Projesi' yapılacak.
50 milyon dolara mal olması planlanan projeye göre, pazar 45 bin metrekarelik alanda 22 bin metre kareye kurulacak. Alışveriş ve yemek alanlarının üzeri kubbeyi andıran dev çadırla kapatılacak. İçeride pazar tahtası konseptine uygun dükkânlar bulunacak. Kubbenin ortasından yükselen kulede 700 metrekarelik bir restoran yer alacak. Ayrıca otopark, sinema, tiyatro, çocuk eğlence merkezi ve spor alanları da bulunacak. Üç katlı yapının zemin katında geleneksel sokak dokusu ve meydanlar oluşturulacak. Bir üst katta kafe, okuma alanları, sosyal alanlar ve sahaflar çarşısı yer alacak. Projenin bahar aylarında başlaması planlanıyor.
İki limanlı Körler Ülkesi
Antik çağda (Körler Ülkesi) diye anılan Kalkhedon, tarihçi Heredot'a göre tam karşısındaki Byzantion'dan 17 yıl önce kuruldu. Heredot "Kalkhedonlular kör olmalı" diyordu. Çünkü karşı kıyıda kent kurmak için Byzantion gibi bir yer varken gelip buraya yerleşmişlerdi!
Antik kaynaklara göre Megaralılar Kalkhedon'u M.Ö. 7. yüzyılda, `iki limanı olan bir tepeye' kurdular. Bu limanlardan birinin eski Salı Pazarı'na doğru uzanan Kurbağlıdere'nin üzerinde, diğerinin Haydarpaşa tarafında olduğu tahmin ediliyor. Bir de Kalkhedon'dan öncesi var. Çünkü Kadıköy'deki buluntuların tarihi neolitik döneme kadar uzanıyor.
İstanbul Arkeoloji Müzeleri tarafından Altıyol ve Söğütlüçeşme'de 1976-1987 arasında yapılan kazılarda bölgenin büyük bir nekropol olduğu, MÖ 6'ncı yüzyıldan - MS 4'üncü yüzyıla kadar kullanıldığı ortaya çıktı. Söğütlüçeşme'de arkaik dönemden Bizans dönemine tarihlenen 16 mezar, çoğu Roma dönemine ait 19 lahit, taş ve tuğla mezar çakırıldı. Hasanpaşa Uzunçayır Caddesi'nde 1978'de yapılan kanalizasyon çalışması sırasında MS 1. yüzyıla tarihlenen iki Roma mezarı, şişe, demir raptiyeler, tunçtan bir kilit ayna bulundu. Kurbağlıdere'de Hasanpaşa Karakolu'nun tam karşısında taş levhalı mezar çıkarıldı. Altıyol'da yapılan kazıda altı lahitle birlikte bir podyum, çok sayıda depo ve mutfak kabına ulaşıldı.
Radikal