Sevserek Han, gün yüzüne çıkarılıyor!
Kazının Bilim Başkanı ve Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. İsmail Aytaç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Yaygın beldesindeki kervansarayla ilgili olarak, mart ayının sonundan bu yana yürüttükle
Tarihi Nemrut yolu üzerinde yer alan ve Selçuklu Devleti zamanından kaldığı bilinen Sevserek Han, gün yüzüne
çıkarılıyor.
Kazının Bilim Başkanı ve Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel
Sanatlar Eğitimi Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. İsmail Aytaç, AA muhabirine
yaptığı açıklamada, Yaygın beldesindeki kervansarayla ilgili olarak, mart ayının
sonundan bu yana yürüttükleri kazı çalışmaları hakkında bilgi verdi.
Bu alanda iki han bulunduğunu kaydeden Aytaç, bunlardan birisinin
Sevserek Han, diğerinin ise, tam karşısında ağaçların altında kalmış olan bir
yapı olduğunu söyledi.
Kazı yaptıkları hanın Selçuklu döneminin kervansaray tipolojisinde bir
yapı olduğunu anlatan Aytaç, Yaygındaki bu yapıdan sonra Nemrut Dağına kadar 8
adet kervansaray tespit ettiklerini belirtti.
Aytaç, Sevserek Handa 2 ayı aşkın süredir devam ettikleri kazının bitmek
üzere olduğuna işaret ederek, "Yapı bin 450 metrekarelik bir alana yayılmış.
Bazı alanlarda 2 metre, bazı alanlarda 3,5 metreyi bulan bir toprak dolgu vardı.
Üzerine da kavak ağaçları dikilmişti. Önce içindeki bu ağaçlar söküldü,
temizlendi. Daha sonra yapının içindeki malzeme katman katman dışarıya çıkarıldı.
Şu anda hanın büyük bir kısmında zemine ulaşmış durumdayız. Diğer kısımda da
zemin araştırmalarımız sürüyor" diye konuştu.
-KAZI BİTTİKTEN SONRA RESTORE EDİLECEK-
Kazının Malatya Valiliğine bağlı Koruma Uygulama ve Denetim Bürosunun
kontrolünde gerçekleştirildiğini ifade eden Aytaç, bu çalışmalar bitirildikten
sonra yapının restorasyon projesini hazırlayacaklarını, kısa sürede bitirilecek
bu çalışmaların ardından Sevserek Hanın restore edileceğini ve ayağa
kaldırılacağını belirtti.
Selçuklu döneminde kervanların konakladığı bir kervansaray olarak
kullanılan yapının 1580 tarihli vergi kayıtlarında kullanımdan düştüğünün
anlaşıldığına değinen Aytaç, kazı sırasında 1755 tarihli bir Osmanlı sikkesi
bulduklarını, bu buluntunun da yapının Osmanlı döneminde de kullanıldığını
gösterdiğini anlattı.
İsmail Aytaç, "Yapının içinde çok fazla maden kalıntıları çıktı. Buraya
yakın mesafede maden ocaklarının olduğunu biliyoruz. Hem maden kalıntılarının,
hem de at nalı ve inşaat çivisinin bulunması burasının Osmanlı döneminde maden
eritme ocağı olarak kullanıldığını da gösteriyor. Sevserek Hanın son 150 yıldır
kullanılmadığını tahmin ediyoruz. Bugün de yeniden kullanıma açmak için
çalışmalarımızı sürdürüyoruz" diye konuştu.
Osmanlı İmparatorluğunun son ve Cumhuriyetin ilk yıllarında bu binanın
taşlarının inşaat yapmak isteyen vatandaşlar tarafından alındığını kaydeden
Aytaç, Malatyalı bir gazetecinin 1969 yılında çektiği fotoğraflarda Sevserek
Hanın üst örtüsünün ve tonozlarının da bulunduğunu gördüğünü, ancak bunların
daha sonraki yıllarda çöktüğünü anlattı. Aytaç, şu bilgileri verdi:
"Sevserek Hanın duvarlarının büyük bölümü, ayak kemerleri duruyor. Bu
anlamda yapı günümüze ulaşan Malatyadaki 3 handan biri. Yapının içindeki toprak
katman bir anlamda hanın günümüze kadar gelmesini de sağlamıştır. Şu anda üst
örtü hariç diğer kısımların büyük bir bölümü sağlam. Bu kervansaraylar güvenlik
görevlilerinin kaldığı, aş hanesi, yatakhanesi, hayvanların kaldığı ahırı,
samanlığı, nalbant, eczanesi olan yerler. Tam teşekküllü bir yaşam merkezi
gibiler. Bunlar vakıf eseri."
-SELÇUKLU DÖNEMİNE AİT BAKIR PARALAR ÇIKTI-
Sevserek Hanın 13. yüzyılın ilk yarısına tarihlendiğini kaydeden Aytaç,
şunları aktardı:
"Kazı çalışması sırasında bakır paralar bulduk. Bakır paralar Selçuklu
Sultanı İzzettin Keykavus adına basılmış. Bu paralardan da anladığımız odur ki,
1256lı yıllarda burası kullanılıyordu. Bu yapının 1220 ile 1250 yılları arasında
yapılmış olduğunu tahmin ediyoruz. Zaten planı da onu gösteriyor. Ancak yapıya
ait kitabeyi maalesef bulamadık. Bahsettiğim o inşaatlarda kullanılmak üzere
götürülmüş olmalı. Kazımızda kervansarayın mescidine ait bir ayet kitabesi
bulduk. Kitabede Tevbe Süresinin 18. ayeti yazıyor. Ancak Allaha inananlar,
Allahın mescitlerini yapar ve onarırlar mealindeki kitabe Arapça yazılmış. 2
satır, 3 parça halinde bulundu. Çok küçük bir parçası da bugün için bulunamadı
ama ayetin büyük bir kısmını okuyunca kitabeyi tamamlamak mümkün oldu."
Sevserek Hanın doğusunda bir su şebekesi bulduklarını anlatan Aytaç,
Selçuklu döneminde yapılmış olduğu anlaşılan bu şebekenin içinde hala su
bulunduğunu belirtti.
-SEVSEREK HAN TARİHİ İPEKYOLUNA BAĞLANAN GÜZERGAH ÜZERİNDE-
Tarihi kervansarayın tarihi İpekyoluna bağlanan bir güzergah üzerinde
bulunduğunu kaydeden Aytaç, Malatya Pütürge karayolunun tam üzerindeki tarihi
yapıdan güneye doğru gidildiğinde Adıyaman, Diyarbakır ve Şanlıurfaya
ulaşılacağını, bu güzergahın Selçuklu döneminde işlek olan bir güzergah olduğunu
anlattı.
Bu güzergahın bir turizm güzergahına da çevrilebileceğini anlatan Aytaç,
"Adıyamandan Nemrut Dağına gelen turistler, oradan Malatyaya geçebilir.
Malatyadan da Nemrut Dağına giden turistler Adıyamana geçebilir. Bu şekilde bu
güzergah yeniden işlerlik kazanır. Böylece sadece Malatya ve Adıyamana değil
bölgeye bir hareketlilik kazandırılmış olur. Çünkü bu güzergah yayla turizmi için
de uygun coğrafyaya sahip. Ormanlık alanlar, bir çok kervansaray, köprü var.
Amacımız bu güzergahı canlandırmak" dedi.
AA