Son gelişmeler ışığında EYT'de en çok merak edilen 10 soru ve yanıtı

Dünya Gazetesi Yazarı Celal Özcan, son açıklamalar ışığında EYT'de netleşen konuları göz önünde bulundurarak EYT'de merak edilen detayları 10 soruda bir araya getirdi. İşte en çok merak edilenler ve yanıtları...Son açıklamalara göre, emeklilik için 8 Eylül 1999 öncesindeki emeklilik şartlarının aranacağı, bu çerçevede 5000 prim gün sayısı + kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini yerine getirmiş olanların yaş şartı aranmadan emekli olabileceği anlaşılıyor

1-Kimler EYT kapsamına giriyor?

EYT kapsamına ilk sigortalılık başlangıcı 8 Eylül 1999 ve öncesi olan, prim gün sayısı ve sigortalılık süresini dolduran ancak yaşını dolduramamış olanlar giriyor. Son açıklamalara göre, emeklilik için 8 Eylül 1999 öncesindeki emeklilik şartlarının aranacağı, bu çerçevede 5000 prim gün sayısı + kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresini yerine getirmiş olanların yaş şartı aranmadan emekli olabileceği anlaşılıyor.

2-8/9/1999 tarihinden sonra çalışmaya başlayan ve prim gününü dolduranlar EYT kapsamında emekli olabilecek mi?

TBMM’ye gelecek yasa teklifinde eğer farklı bir düzenleme olmazsa, ilk sigortalılık başlangıcı 9 Eylül 1999 ve sonrası olan kişiler EYT kapsamına girmediklerinden, emeklilik için gerekli olan prim gün sayısını (7000 gün) doldurmuş olsalar da EYT kapsamında emekli olamayacaklar. Bu kapsamdakiler prim gün sayısının yanı sıra kanunda öngörülen yaş şartlarını (kadın ise 58 yaş, erkek ise 60 yaş) yerine getirmek suretiyle emekli olabilecek.

3-Askerlik borçlanması ile EYT kapsamına girilir mi?

Askerlik borçlanması ile EYT kapsamına girilip girilemeyeceği, sigortalılık başlangıç tarihine, askerlik hizmetinin sigorta başlangıç tarihinden önce yapılıp yapılmadığına ve kaç ay borçlanma yapılacağına göre değişiyor.

Askerlik hizmeti, sigortalılık başlangıç tarihinden sonra yapılmışsa, yapılacak borçlanma ile EYT kapsamına girmek mümkün değil.

Askerlik hizmeti sigorta başlangıcından önce yapılmışsa, borçlanma durumunda borçlanılacak süre kadar sigortalılık başlangıcı geriye gidiyor. Bu tarih 8 Eylül 1999 ve öncesine gidiyorsa prim gün sayısı ve sigortalılık süresi şartını yerine getirerek EYT kapsamında emekli olmak mümkün.

4-Çırak veya stajyer sigorta başlangıcı olanlar EYT’li olabilir mi?

Aday çırak, çırak veya stajyer sigortalılıklarında sadece kısa vadeli sigorta kolları (iş kazası, meslek hastalığı, hastalık) primi ödenirken, uzun vadeli sigorta kolları (emeklilik) primi ise ödenmiyor. Dolayısıyla, bu tür sigortalılık başlangıçları emeklilik şartlarının belirlenmesinde dikkate alınmıyor.

5-EYT kapsamında emekli olacaklar ihbar süresine uymak zorunda mı?

İhbar tazminatı, sözleşmeyi fesheden tarafın, bu durumu kanuni ihbar önellerine uygun bir şekilde karşı tarafa bildirmemesi halinde ödemesi gereken bir tazminattır. Çıkacak EYT düzenlemesi kapsamında iş sözleşmesini feshedecek olan işçinin ihbar süresine uyma zorunluluğu olmadığı gibi, işçi veya işveren ihbar tazminatına da hak kazanamaz.

6-EYT’den yararlanmak için belli bir başvuru süresi olacak mı?

Sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 ve öncesi olan kişiler için yaş şartının kaldırılması durumunda EYT kapsamında emekli olabilmeleri için sigortalılık süresi ve prim gün sayısı şartlarını yerine getirmeleri gerekecek. Hemen emekli olabilecek 1,5 milyon kişi olduğu gibi, zaman içerisinde bu şartları yerine getirecek yaklaşık 3 milyon kişinin daha bulunmakta olup, yapılacak olan düzenlemenin sınır koyan bir düzenleme olmayacağı anlaşılıyor. Bu durumda emeklilik için belli bir tarihe kadar başvuru şartı aranmayacak.

7-EYT kapsamında emekli olanlar işten çıkmaya zorlanabilir mi?

Sosyal güvenlik mevzuatında emekli aylığı kişinin talebi/başvurusu üzerine bağlanmaktadır. Başka bir ifadeyle, bütün emeklilik şartları yerine getirilmiş olsa dahi, SGK kişinin talebi olmaksızın kendiliğinden emekli aylığı bağlamaz. İş Kanunu’nun 18’ inci maddesinde geçerli fesih halleri arasında emeklilik olgusuna yer verilmiyor. EYT kapsamında emeklilik şartlarını yerine getirip de emekli olmayarak çalışmayı tercih edenlerin, işveren tarafından emeklilik şartlarını yerine getirdiği için işten çıkmaya zorlanamaz. Aksi halde işçinin işe iade davası açma hakkı gündeme gelir.

8-EYT kapsamında emekli olanlar çalışmaya devam edebilir mi?

Aksine bir düzenleme yapılmaması durumunda, EYT kapsamında emekli olacak kişiler, işverenin de kabul etmesi durumunda aynı veya farklı bir işyerinde Sosyal Güvenlik Destek Prim (SGDP) ödeyerek çalışabilecektir.

9- EYT kapsamında emekli olup SGDP’li çalışmanın emekli aylığına katkısı olur mu?

Sosyal güvenlik destek primi içinde emeklilik (malullük, yaşlılık ve ölüm) primleri olmadığından, sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmanın emekli aylığına herhangi bir katkısı bulunmuyor.

10- EYT kapsamında emekli olan kişi BES’ten de yaşını beklemeden emekli olabilir mi?

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES/OKS) kamu sosyal güvenlik sisteminin (SGK) tamamlayıcısı niteliğinde olmakla birlikte, her iki sistemin tabi olduğu mevzuat, sağlandığı haklar farklıdır. EYT kapsamında emekli olan kişinin varsa BES’ten de emekli olacağı anlamına gelmez. Bireysel emeklilik için emeklilik sistemine giriş tarihinden itibaren en az 10 yıl sistemde bulunma koşulu ve 56 yaşını tamamlama şartı gerekiyor.

EYT’liler ne kadar maaş alacak? En düşük emekli maaşı ne kadar olacak? İşte bütün detaylar…

Vedat Bilgin'den EYT'lilerle ilgili sıcak açıklama

EYT için borçlanma yapacakların bilmesi gereken çok önemli detay!