Tarihi Bolu Arastası'ndaki dükkanlar yıkılacak mı?
Bolu’nun 19 yy tarihi dükkan mimari özelliklerini bugüne taşıyan, dört depremden hasar almadan günümüze gelebilen arasta yapıları, bugün depremde yıkılabilir riskli bina olarak tespit ettirilerek kentsel dönüşüm kanunu adı altında yıkılmak istenmektedir.
Yapı doğusundaki Süreyya Oteli ile aynı özellikleri taşıdığı halde kurul tarafından bugüne kadar tescil edilmemiş ve üstüne yıkım kararı vermiştir. Mal sahiplerinin yapının tescillenmesi ve restorasyonu konusundaki taleplerini de somut bir gerekçe göstermeden “2863 sayılı yasa kapsamında tescil edilmesine gerek olmadığına” diyerek red etmiştir.
“Yapılar 1800’lü yılların sonunda yapılmış ve Bolu Arastası’nın bir parçasıdır.”
Bolu’nun en eski fotoğraflarına baktığımızda; bu dükkanların Yıldırım Bayezıd Camisi etrafında oluşmuş tarihi Bolu Arastası’nın bir parçası olduğu görülmektedir. Arastanın ortasından Ankara İstanbul bağlantısını sağlayan Posta Caddesi (bugünkü İzzet Baysal Caddesi geçmektedir. Posta Caddesi Süreyya Oteli’ne kadar olan yapılar 3 katlı konaklama işlevi olan yığma kagir hanlardan oluşmaktaydı. Bugün bu yapıların tamamı yıkılarak yerlerine 5-6 katlı yapılar yapılmış sadece rekonstrüksyonu yapılan tescilli Süreyya Oteli kalmıştır. Süreyya Oteli’nden sonra batıya doğru ise bugün yıkılmak istenen arasta yapılarıyla devam etmektedir.
“Bugün yıkılmak istenilen dükkanlar, tescili gözden kaçtığı halde günümüze kadar gelebilen son arasta dükkanlarıdır”
Arastanın Yukarı Çarşı kısmındaki bölgesinde, orijinalleri yıkılarak betonarme olarak yeniden yapılan dükkanların arasına sıkışmış birkaç tane orijinaline uygun dükkan kalmıştır. Aşağı çarşı denilen, Posta Caddesi’nin kuzey kısımda ise 1970’li yıllarda yol genişletme çalışmaları sonucunda 11 arasta adası yaklaşık 110 adet orijinal arasta binası yıkılmıştır. Bugün yıkılmak istenilen dükkanlar, tescili gözden kaçtığı halde günümüze kadar gelebilen son arasta dükkanlarıdır.
“Yapılar yapıldığı dönemin 19. yy Bolu Arastası mimari özelliklerine sahiptir ve bu özellikleri günümüze taşımaktadır”
Yapılar geleneksel Osmanlı arasta mimarisinin teknik özelliklerini taşıyan klasik blok tuğla (harman tuğlası) ile 35-50 cm kalınlığıda “U” biçiminde yapılmış taşıyıcı yığma duvarlara oturan, ara döşemesi ahşap kagir iki katlı tarihi dükkan yapılarıdır. Yapı Bolu arastasının mimari özelliklerini taşıyan beş sıra kirpi saçaklı, kübik mimari yapıda, kireç harçlı tuğlanın üzeri özgün malzeme ile sıvalıdır. Yapının pencereleri Bolu arastasının genel biçimi olan basık kemerli ve sövelidir. Dükkan camekanları dövme demir kafesli ve kemerlidir. Yapılar çevresindeki yapıldığı 19.yüzyıl arasta yapılarıyla aynı mimari karakteristik özellikleri sahiptir ve bu özellikleri günümüze taşımaktadırlar.
“Yapılar Bolu’nun tarihi iki bölgesini birbirine bağlayan kapı konumundadır. Çevresindeki yapılarla birlikte değerlendirilerek restorasyonu yapılmalıdır.”
Bugün bu yapıların kuzeyinde Yıldırım Bayezıd Cami, Yukarı Taşhan ve Aşağı Taşhan’ı içinde barındıran Arasta Bölgesi bulunmaktadır.
Yapıların güneyinde ise, Yıldırım Bayezıd Külliyesi’ne ait Orta Hamam, Şemsi Ahmet Paşa Külliyesi’ne ait İmaret Cami ve Sultan Hamamı, Saraçhane Camii, Süreyya Oteli, bulunan Tarih Halkası’ olarak adlandırdığımız bölge bulunmaktadır. Süreyya Oteli’nin doğusu ve bugün yıkılmak istenilen Arasta dükkanlarının batısı çok katlı yapılardan oluşmuş, bu yapılar bir duvar gibi iki bölgeyi bölmektedir. Süreyya Oteli ve Posta Caddesi Dükkanları iki tarihi bölgeyi birbirine bağlayan bir kapı konumdadır. Bu dükkanları yıkıp buraya yeni yapı yapmak iki bölgeyi birbirinden tamamen koparacaktır. Bu dükkanlar ve Süreyya oteli iki tarihi bölgeyi birbirine bağlamaktadır, çevresindeki yapılarla birlikte değerlendirilerek restorasyonu yapılmalıdır.”
Bolu'nun Sesi