Ticari gayrimenkulde Kovid-19 sonrası neler olacak?
Gayrimenkul Danışmanı Mecit Osmanlı, ticari gayrimenkulde pandemi süreci sonrası beklentileri ile ilgili bir yazı kaleme aldı. İşte Mecit Osmanlı'nın o yazısı...
Gayrimenkul Danışmanı Mecit Osmanlı, Kovid-19 salgını sonrasında ticari gayrimenkuldeki beklentiler ile ilgili bir yazı kaleme aldı. İşte Mecit Osmanlı 'Ticari Gayrimenkulde Beklentilerde Pandemi Sonrası Beklentiler' başlıklı yazısı...
Ticari Gayrimenkulde Pandemi Dönemi Sonrası Beklentiler
2020’ye damgasını vuran pandemi, diğer pek çok alanda olduğu gibi gayrimenkul sektöründe de bakış açılarını değiştirdi. Artık gayrimenkulde de yeni satın alma, kiralama ve yatırım trendleri söz konusu. Pandemide oluşan yeni koşullarda bireylerin işlerini sürdürme konusunda edindiği alışkanlıkların somut dışa vurumu, evden çalışmanın, çevrim içi alışverişlerin ve çevrim içi toplantıların yeni normalimiz hâline gelmesi olmuşken ticari mülklerin fonksiyonlarının yeni bir bakış açısıyla değerlendirilmesini de garipsememek lazım.
Perakende sektörleri internet üzerinden satışların giderek olağanlaştığı bir atmosferdeydi, gelecekte de bu durumdan geriye dönüş olmayacağını tahmin etmek güç değil. Lojistik, depolama ve kargo tarafında yatırımlar bölgesel ve yerel çapta değişik alternatifler kazanmaya başladı. Daha önce sadece cadde mağazacılığı için uygun kabul edilen ya da AVM gibi büyük çarşılardaki alanların alınıp satılması ve kiralanması gibi durumlarda oluşan yeni zemin, ticari gayrimenkule ilgi duyanları temkinli hareket etmeye yöneltiyor.
Ülke sınırlarının kapanması ve seyahat yasakları gibi Covid-19 kaynaklı toplumsal etkiler ne ölçüde şaşkınlık yaratmış olursa olsun küresel ekonominin genel “birbirine bağlılık” düzeyi geriye gitmiş değil. Ticaret ve para akışı kendine bulduğu yeni mecralar üzerinden akışını sürdürüyor. Yüz yüze temas çevrim içi dünyaya kayarak internet trafiğini, telefon görüşmelerini ve e-ticareti artırdığından fiziksel iş ve yaşam mekânlarının yapısal özelliklerinin de bu artışa ayak uydurması gerekiyor.
İnternetten satışların arttığı bu dönemde cadde mağazacılığına talebin düşmesi kaçınılmaz. Bu durumdaki bütün mülklerin satış fiyatları ve kiraları, yeniden değerlendirilmeyi hak ediyor. Ticari mülklerde sabit kiraların yerini cirodan pay alma gibi modellerin alması daha anlamlı olabilir.
Perakendedeki zayıflama ve ekonomik istikrarsızlık kira getirilerini düşürmeye devam edecek; kira getirisi düşen mülklerin de fiyatları düşecek. Dolayısıyla perakende sektöründeki ticari mülklerin cazibesinin pandemi sonrasında bile uzun süre düşük seviyede kalacağı söylenebilir. Öte yandan bu durum uzun vadeli yatırım yapmak isteyen yatırımcılar için cazip bir fırsat olarak da değerlendirilebilir. Çünkü belirli bir aşamada dip seviyesinden sonra ekonominin tekrar ve katlanarak canlanma göstermesi, böylece perakende sektöründeki ticari mülkler için bir baharın yaşanması muhtemeldir.
Depo, lojistik amaçlı endüstriyel mülklerde, e-ticaretin artması ile birlikte ciddi bir canlanma var. İnternetten satışların standart haline gelmesiyle lojistik merkezlerine ve depolara duyulan ihtiyaç daha da artacak. Genellikle kent merkezinin dışında, kenar semtlerde bulunan, hem ulusal hem uluslararası paketleme ve kargo sevki için uygun mülkler değer kazanmaya devam edecek.
Şirketler yeni çalışma pratiklerine uygun olarak çalışan sayısı ve ortamlarını gözden geçirmeye başladılar bile. Kapalı ortamlardaki geniş tip ofislere olan ilginin bariz bir şekilde düşmesini ve az sayıda çalışanın bulunacağı ofis alanlarının bahçe, teras gibi açık belki de yatay mimari ile şekilleneceği söylenebilir. Bu durum plaza tipi mülklerde taleplerin düşüp fiyatların aşağı yönde güncellenmesi anlamına gelen yeni olasılıklara gebe…
Sağlık ve hasta bakım sektöründe ihtiyaç öne çıkmış durumda. Bu alandaki gayrimenkul yatırımları kesinlikle karşılık bulacaktır. Benzer şekilde turizmde sektöründe de pandemi sonrasında hareketlenme hızlı olacaktır. Dolayısıyla bu mülklerde fiyat istikrarı korunarak yukarı doğru yükseliş devam edecektir.
Sözün özü: Gayrimenkulde pandemi sonrasında el değiştirmeler artacak. Bu hareketlilik içinde karar verirken uzman bir gayrimenkul danışmanından destek alanlar kazançlı çıkacaktır.