TJK 3 kentte yeni hipodrom kuracak!
At yarışları, Türkiye'de 2 milyar doları bulan bir pazar. Bu pazarın önemli kurumlarının başında, Türkiye Jokey Kulübü (TJK) geliyor. TJK Başkanı Serdal Adalı, bu yıl bahis gelirlerinin 4 milyar liraya çıkmasını bekliyor. TJK'nın gündeminde 3 kente yeni h
Türkiye Jokey Kulübü (TJK), kuruluşu 1800'lii yıllara dayanan köklü bir kurum. Türkiye genelinde dokuz hipodromu, hara ve aşım istasyonlanyla direkt olarak 3 bin kişiye, dolaylı olarak ise 150 bin kişiye istihdam sağlıyor. 2013'te yüzde 90'ı bahis gelirlerinden oluşan 3,5 milyar TL hasılat elde etti. Bu yılki hasılat hedefi ise 4 milyar TL'nin üzerine çıkmak.
Kulübün başında iki yıldır Serdal Adalı bulunuyor. Gerek at sahipliğinin gerekse bahis oyuncularının artışına dikkat çeken Adalı, Samsun, Konya, Antalya gibi bölgelerde yeni hipodromlar açacaklarını söylüyor.
Yıllardır özelleştirme konusu da gündeminde olan TJK'mn başkam Adalı, Ekonomist dergisinin sorularını yanıtladı:
TJK Başkanı olarak ikinci yılınızı geride bırakıyorsunuz. Bu iki yıl nasıl geçti?
2004 yılı sonunda yaklaşık 1 milyar 346 milyon TL satış yapan TJK, geçen yıl 3 milyar 459 milyon liralık bir satış gerçekleştirdi. Pek çok yeni yatırım yapıldı. 11 tane at hastanesini baştan yaptık. Bunlar dünyanın en gelişmiş hastaneleri. Aprante eğitim merkezimizi yatılı hale getirdik.
Burada iki yıllık eğitimi üç yıla çıkarma planımız söz konusu. Eğitim merkezini Karacabey'deki haranın 2012 2013 2014içine taşıma planımız da var. Kışın hava erken karardığı için bahis gelirlerinde düşüş vardı. Biz hipodromları ışıklandırarak bunun önüne geçmek için çalıştık.
Yararı oldu mu?
Elbette. Avrupa'da at yarışı endüstrisi gerileme kaydederken biz geçen yılı yüzde 17'lik büyümeyle kapattık. Aynca Veliefendi Hipodromu'nun olduğu alanın kültür varlığı olması için başvurduk. Bu alan kentsel SÎT alanı ilan edildi.
Bu ne anlama geliyor?
Bu girişimle çevresindeki çok katlı konutların arasında kalmış olan hipodromumuzun yapılaşmaya açılmasını engellemek adına ilk önemli adımı atmış bulunuyoruz.
Bu yıl ne kadarlık bahis oynanır?
4 milyar lira civarında olmasını bekliyoruz.
Bahisçi sayısı artıyor mu?
At sayısı arttıkça, merak arttıkça bahisçi sayısı da artıyor. Sabit ganyan bayiliği ağı özellikle 2010 yılından itibaren hızla artmaya başladı.
2009'dan itibaren yüzde 60 büyüme oldu. Bugün 81 il merkezinde yaklaşık 3 bin adet ganyan bayi bulunuyor. Önümüzdeki üç yılda bu rakamı 5 bine ulaştırma hedefimiz var.
Yeni hipodrom yatırımı planınız var mı?
Genel anlamda tesislerimizin altyapılarının yenilenmesi ve geliştirilmesinin yanı sıra, yeni hipodromlar kurmayı da planlıyoruz. Antalya'ya hipodrom kurma planımız var. Ama o 2015'e kalabilir.
Neden? Problem nedir?
Çünkü hipodrom sayısının koşan at sayısıyla paralel gitmesi gerekiyor.
Bu yatırımların toplam tutarı ne olacak? Finansmanı nasıl, hangi yollarla karşılanıyor? Özkaynak payı nedir? Banka kredisi kullanıyor musunuz?
Yatırımların finansmanı, ilgili kanunla TJK'ya ayrılan yatırım ve işletme bütçesinden karşılanıyor.
Bütçenin kullanılmayan kısmı ise Hazine'ye kamu payı olarak aktarılıyor. Kulübümüz bir sermaye şirketi niteliğinde olmadığından kâr/zarar esasına göre çalışmıyor. Dolayısıyla yatırımlarda öz kaynak payı bulunmuyor.
TJK'nın gelirleri nasıl paylaşılıyor?
Türkiye Jokey Kulübü iktisadi Işletmesi'nin yurtiçi ve yurtdışındaki yanşlar üzerinden düzenlemiş olduğu müşterek bahis oyunlarına katılanların oynamış olduğu bilet bedeli üzerinden, TJK'nın gelirleri üç ana başlıkta dağıtılıyor. Birincisi, at yanşlarına katılan ve ikramiye kazananlara dağıtılan paralar, ikincisi, çeşitli adlar (vergi, kamu payı, KDV vs.) altında Hazine'ye aktarılan paralar. Bir de TJK'ya yatırım ve işletme bütçesi olarak ilgili kanunla bırakılan kısım var.
Yarış atı sahibi olmak yaygınlaşıyor mu?
Her geçen yıl yaygınlaştığını söyleyebilirim. Örneğin 2013 yılında 301 kişi at sahibi belgesi alarak sektöre adım attı.
At sahipleri dışında bir de özel at çiftlikleri var. Bugün Türkiye'de kaç özel at çiftliği bulunuyor?
Ülkemizde at yetiştiriciliği ve yarışçılığına olan ilginin artmasına paralel olarak yetiştiriciliğin yapıldığı özel çiftlik sayısında da artış var. Toplamda bin 343 adet özel çiftlik bulunuyor.
Halihazırda yarışan kaç yarış atı var?
Türkiye genelinde kayıtlı 5 bin 800 adet yıllık koşan at var.
TJK'nın özelleştirilmesi konusu hep gündemde, ancak bugüne kadar somut bir adım atılmadı. Özelleştirme konusunda bir takvim var mı?
Türkiye Jokey Kulübü, kamu yararına çalışan bir dernek olduğu için biz zaten özel bir kurumuz.
Özelleştirme konusu bizim yetki ve sorumluluğumuz dışında gelişen bir konu olduğu için bu konuda bir cevabımız yok.
Peki sizin özelleştirmeye bakışınız nedir? Bir model öneriniz var mı?
Kamu yararına dernek statüsünde kuaılan TJK, kendi imkanlarıyla, devletten herhangi bir teşvik almadan, atçılık sektöründe faaliyetlerini sürdürerek 2 milyar dolarlık bir sektör yaratmayı başardı. Kulüp yılda yaklaşık 500 milyon dolar kamuya kaynak aktarımı sağlıyor. Müşterek bahisler ile yetiştiricilik faaliyetleri birbirinden ayırılmaz birer parça olduğu için, yurtdışındaki örneklerinde de olduğu gibi, uzun yıllar derin analizler yapılarak verimli sonuçlar alınacak şekilde hareket edilmeli. Yurtdışında aceleyle hareket edilerek yapılan özelleştirmelerde, Belçika ve italya örneklerinde olduğu gibi, atçılık sektörünün ciddi zarara uğradığı görülüyor.
Fatoş Bozkuş / Ekonomist