Türkiye’de ev almak neden hayal oldu?
Enflasyondaki yükseliş en çok konut fiyatlarını etkilerken, vatandaşların geliri karşısındaki yükselişi de son 3 senede adeta tırmanışa döndü. Türkiye’de konut almanın neden hayal olduğu da yurttaşların gelirine bakınca anlaşılıyor.
Ülkemizde 2021 yılı sonrası enflasyondaki yükseliş, en çok da tüm dünyayı etkisi altın alan pandemiyle yükselişe geçen konut fiyatlarını etkilerken, vatandaşların gelirindeki erime de konut almayı hayal haline getirdi. Enflasyonla mücadelede artış gösteren faizler de bu tabloda yerini aldı. Ekonomim’den Şeyda Uyanık imzalı habere göre tüm dünyada pandemiyle başlayan enflasyonist seyrin ilk işaretleri, ülkemizde 2021 sonrası faizlerdeki indirimlerle de desteklenince en çok alım gücü düşerken, konut fiyatları da katlanarak arttı.
Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan resmi verilere göre, ev sahipliği oranı 2010’da yüzde 60 seviyelerinden 2023 yılında yüzde 56,2 seviyelerine kadar geriledi.
KONUT KREDİSİ FAİZLERİ
Ekonomimcom’un Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’ndan verilerinden derlemiş olduğu bilgilerde, konut kredi faiz oranlarındaki (akım verilerin) bankaların yıllık ortalama seviyelerine bakıldığı zaman, konut birim fiyatlarıyla karşılaştırmada 2021 yılı sonrasında ilişkinin yönünün değiştiğini de gösterdi.
Piyasa dinamiklerinde, faizlerdeki düşüşlerin konut fiyatlarını yükselttiği veya tam tersine faizlerdeki yükselişlerin en azından konut fiyatlarında durgunluğa neden olduğu bilinirken, 2021 yılı sonrasında faiz de konut fiyatları da yükselişe geçti.
KONUT FİYATLARI GELİRİN 3 KATINDAN DAHA FAZLA YÜKSELDİ
Türkiye İstatistik Kurumu, Gelir Dağılımı İstatistikleri’ne bakıldığında, 2010’da hanehalkı fertlerinin yıllık ortalama esas iş gelirleri 12 bin 557,69 Türk Lirası şeklinde olurken, 2023’te söz konusu bu ortalama gelir düzeyi 116 bin 297 Türk Lirası’na yükseldiı. Gelir düzeyindeki artış 2010-2023 senelerinde yüzde 826 oranında görülürken, konut fiyatlarındaki yükseliş de bunun çok üzerinde oldu.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın konut birim fiyatları üzerinden yapılan hesaplamalara göre, Türkiye’de ortalama 120 metrekarelik bir evin fiyatı 2010’da 106 bin 270 Türk Lirası şeklinde olurken, 2023’te 3 milyon 94 bin 300 Türk Lirası oldu. Yükseliş 13 senede yüzde 2.811 seviyesinde gerçekleşti.
GELİRLERDEKİ DEĞİŞİM KONUT FİYATLARINI YAKALAYAMADI
Söz konusu bu değişimler, konut fiyatlarının hanehalkı gelirine oranında da çarpıcı bir tablo da ortaya koydu.
Konut fiyatlarını hanehalkı gelirine oranı 2010’da 8,46 şeklinde olurken, 2023’te söz konusu bu oran 26,61 oldu.
ABD’DE NASIL?
2008 Küresel Finans Krizi’nin konut balonu sonrasında çıkmasıyla 2016 yılının ortalarına kadar konut fiyatları dalgalı seyreden ABD’de zirve, 7,13 ile 2022 yılının Nisan ayında görülürken, 2024 yılının Temmuz ayında oranın 7,18’e çıkarak zirveyi tazelediği de görülüyor. 2006 yılının başında konut balonunun en yüksek olduğu dönemde bile bu oranın 6,82 seviyesine kadar çıktığı da son dönemlerde konut fiyatlarındaki yüksek seviye ve gelir düzeylerindeki düşüş arasında bir fikir verse de halen Türkiye’nin çok gerisinde yer alıyor.
