Üçüncü havalimanı kar edecek mi?
Sözcü Gazetesi'nin köşe yazarlarından Murat Muratoğlu bugünkü yazısında üçüncü havalimanı projesini kaleme aldı. İşte Murat Muratoğlu'nun o yazısı...
Olan olmuş, ihale bitmiş, inşaat yarılanmış ama ben yine de Üçüncü Havalimanı projesine yakından bakmak istiyorum.
Haftada iki gün önlerinden geçiyorum. Adamlar arı gibi çalışıyorlar. Takdir ediyorum.
Tamamlandığında dünyanın en büyük havalimanı olacak olsa da yeni Üçüncü Havalimanı iktisadi açıdan tam bir israf ve felaket! Rasyonel değil! Üçüncü açıldıktan bir süre sonra İstanbul'un İkinci Havalimanı statüsüne inecek. Zira birinci olan Atatürk Havalimanı kapanacak, geriye Sabiha Gökçen ve Üçüncü kalacak. Anlaşma gereği İstanbul'a uzun yıllar yeni havalimanı da yapılamayacak.
Üçüncüyü daha küçük boyutlu bir havalimanı yapıp, Atatürk'ün işletmesine devam edip üzerine de hem Anadolu yakasına, hem de Avrupa yakasına dördüncü, beşinci havalimanlarını inşa etseydik kesinlikle daha verimli bir iş yapmış olurduk.
KÂR ETMESİ YILLAR ALACAK!
İşin açıkçası tek büyük bir havalimanıyla benim yaptığım matematik hesabı tutmuyor!
Ortalama uçak başına 150 yolcu kapasitesiyle imkânları zorlayıp 24 saat boyunca havalimanına 43 saniyede bir uçak indiğini varsayalım. Bu hesapla günde 2 bin uçak indirebilirseniz, yeni havalimanında yıllık 110 milyon yolcuya ulaşırsınız. 150 milyon yolcu kapasitesine yaklaşmak için günde 2 bin 725 uçak indirmeniz gerekiyor!
Bu kadar büyük havalimanı yapmanın anlamsızlığı inebilecek uçak sayısı ile alakalı. Tehlike arz etmemeleri için her 90 saniyede 1 uçak inmesi gerekiyor. Günde 960 uçak eder.
Dünyada 90 milyon yolcunun üzerine çıkan havalimanı neden yok? Onlarda olmayan para, teknoloji, öngörü bizde mi var?
İşleten şirketler, bu hesap tutsa da tutmasa da 25 yıl boyunca yolcu başına 20 Euro'yu cebe indirecek! Belki devlet bu işten zarar edecek ama firmalar da fazla kâr edemeyecek!
ANLAŞMA YENİLENMELİ
İhaleyi kazanan konsorsiyum üçüncü havalimanını inşa etme ve 25 yıl boyunca işletme hakkını KDV hariç 22 milyar 152 milyon Euro'luk bir teklifle aldı. Parayı çıkarabilirler mi? Çok mümkün görünmüyor.
Ancak ilginç bir detay söz konusu… Bu iş için devlet 7 bin 400 hektar alan tahsis etti. Hâlbuki 150 milyon kapasitelik havalimanının kaplayacağı maksimum alan 3 bin 500 hektar civarında…… Demek ki işin içinde sadece havalimanı değil, bilinmeyen gelir kaynakları da mevcut olacak.
Önümüzdeki 20 yıl boyunca zarar edecek bir havalimanı kuruluyor. İleride teknoloji gelişir, çok büyük uçaklar yaygınlaşır, nihayetinde belki kâr etmeye başlar.
Kişisel görüşüm ilk 90 milyonluk kısmı açıp gerisi için bir 10-15 yıl bekleyelim. Ancak bu durumda ihaleyi alan şirketler anlaşma gereği çok büyük kâr eder.
Sözcü/ Murat MURATOĞLU