Yabancı konut yatırımcılarının çekilmesinin ekonomiye maliyeti?

Satış Çözümleri kurucusu, Motto Turkey Yönetim Kurulu üyesi Soner Keleş, Türkiye’nin artan döviz ihtiyacına rağmen; toplumda oluşan ön yargılar ve yapısal düzenlemelerin yeterli gelmemesi sonucunda hızla azalan uluslararası konut yatırımcılarının Türkiye ekonomisine ve konut sektörüne olan maliyetini değerlendirdi.

Soner Keleş'in konu ile ilgili yazısı şu şekilde;

Dünyada ekonomik büyüme ve kalkınma açısından doğrudan yabancı yatırımların taşımış olduğu önemin farkına varan ülkeler politik ve kurumsal düzenlemeler yolu ile yabancı yatırımlar için ülkelerini daha cazip hale getirmeye çalışmaktadırlar. Bunu başarabilen ülkeler daha fazla yabancı yatırımcıyı ülkelerine çekebilmekte ve daha hızlı kalkınmaktadır.

Türkiye’de son yıllarda uluslararası doğrudan yatırımlarda artan yabancı ilgisi ile gayrimenkul sektörünün yeri giderek arttı. Mütekabiliyet yasasının çıktığı 2012 yılından itibaren yabancıların Türkiye’ye olan ilgisi hızla yükselişe geçti. Ülkemizde artarak devam eden yabancı gayrimenkul yatırımcı ilgisi son yıllarda doğrudan yabancı yatırım rakamlarına da yansıdı. Geçtiğimiz yıl 6 milyar dolara yükselen yabancıların gayrimenkul yatırımları beyaz eşyadan, mobilyaya, finans sektöründen, perakendeye, hizmet sektöründen, turizme, sağlık sektöründen eğitime kadar diğer alt sektörler ile birlikte 10 milyar doların üzerine bir hacme ulaştığı tahmin ediliyor. Ülkemizde doğrudan yabancı yatırımlar içerisinde yabancıya gayrimenkul satışlarının payı sermayenin ve iç tasarruf birikiminin yetersiz olduğu özellikle son 3-4 yıldır cari açığı kapatan bir kaynak olarak değerlendirilmelidir. Türkiye’de cari açığın kapanmasında yabancı konut yatırımcıları önemli bir döviz girişi sağlarken sektöre yatırım yapılmaması ve yanlış stratejiler bu kaynağı giderek azalttı. Bu yıl Türkiye’den konut yatırımı yapan yatırımcı oranı %45 azaldı. Geçtiğimiz yılın Ocak-Eylül arası 50 bine dayanan uluslararası gayrimenkul yatırımcı sayısı bu yılın aynı döneminde 28 bine geriledi.

Türkiye’den konut yatırımı yapan, ülkeye döviz kaynağı oluşturulan yabancı konut yatırımcılarının, ülkemizde mülteci, sığınmacı ve göçmen statüsünde yaşayan diğer yabancılar ile aynı statüde görülmesi ile oluşan toplumsal ön yargı ve yanlış politikalar sonucunda bu yıl Türkiye’ye olan yabancı yatırımcı ilgisi giderek azaldı. Gayrimenkul sektörü dışında kalan diğer yabancı yatırımcıların Türkiye’ye yeniden çekilmesi için ekonomi politikalarında köklü değişikliklere gidilerek Ekim ayında Türkiye Merkez Bankası para politikası kurulu politika faizini 5 puan daha arttırarak yüzde 35 e çıkardı. Daha fazla yabancı yatırımcının ülkemize gelmesi için yapılan bu yerinde düzenlemeler döviz girdisi sağlayan gayrimenkul sektörü için gerekli iyileştirmeler yapılmıyor. Ülkemizde hızla artan konut kira ve fiyatlarının en büyük sorumlusu olarak gösterilen yabancı konut yatırımcılarının ilgisi giderek azalıyor.

Türkiye’de konut kiraları ve fiyat artışında etkili olan yabancıların, aslında uluslararası konut yatırımcılarının olmadığı, bu algının düzeltilmesi gerektiği noktasında ilgili stk lar çalışmaktadır. Türkiye’den son on yılda konut satın alan 350 bin uluslararası yatırımcının yarısından fazlasınınburada yaşamadığı, üstelik satın alınan evlerin kiralık konut arzını arttırdığı görülmektedir. Ülkemizde oturum izni alarak yaşayan göçmenlerin, mülteci ve sığınmacı statüsünde yer alan yabancıların konut stoklarının azalmasında etkisinin çok daha fazla olduğu bir ortamda, Türkiye’den yatırım amaçlı konut alan yabancılar bu durumdan muzdarip oldular. Diğer taraftan Türkiye’de gerçekleşen toplam konut satışları içerisindeki payının %4 seviyelerinde kaldığı yabancı yatırımcıların tüm illerde konut fiyatlarını yükselttiği de gerçeklikten uzak kalmaktadır. Toplumda bilinenin aksine her konut satın alan yabancı yatırımcının TC vatandaşlığı almadığı da istatistiklerde yer almaktadır. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının açıkladığı rakamlara göre 2018-2021 yılları arasında 19 bin 630 yabancıya gayrimenkul alımı karşılığında vatandaşlık verildiği açıklandı. Bu yıllar arasında 185 bin konut satın alan yabancı yatırımcının yüzde 10 nun vatandaşlık edinmek amaçlı olduğu görüldü. Geçtiğimiz yılın son çeyreğinden itibaren daralmaya başlayan konut sektöründe, yabancıya konut satış adetleri de hızla geriledi. Artan inşaat maliyetleri ile konut fiyatlarının hızla yükselmesi, deprem endişesi, yabancı konut yatırımcılarına karşı toplumda oluşan olumsuz ön yargı ve yatırımcıların diğer Avrupa ülkeleri, Dubai gibi rakip ülkeleri tercih etmeleri sonucunda ülkemize olan ilgi gittikçe azaldı. Dünya’da 400 milyar dolarlık yabancı gayrimenkul satış pazarı olduğu ortamda Türkiye’nin payı her geçen gün azalıyor. Bu pazardan en büyük payı 100 milyar dolar ve yüzde 25’lik oran ile ABD alıyor. Türkiye’nin ise bu pazardaki payı geçtiğimiz yıl yüzde 1,5 seviyelerinde kaldı. 2023 yılında ise bu oranın yüzde 1 in altına gerilemesi bekleniyor.