Yangınzedeler için yapıldı hep zenginler oturdu

Laleli'deki Harikzedegan ya da diğer adıyla Tayyare Apartmanları, 1985'ten beri lüks otel olarak hizmet veriyor.

Bu yıl yeniden restore edilen muhteşem yapı, 1918'deki büyük yangında evlerini kaybedenler için sosyal konut olarak yapılmış; mimarı da 20 Lira'nın arka yüzünde portresi bulunan Mimar Kemaleddin.

İstanbul'da tarihi ve ilginç hikayeleri olan çok sayıda bina var. Belki defalarca önünden geçiyoruz ama hikayelerini bilmediğimiz için kafamızı kaldırıp dikkatlice bakmıyoruz. İşte bunlardan biri de Laleli'de Crowne Plaza Oteli olarak hizmet veren yapı. 20 TL'nin arka yüzünde portresi bulunan Mimar Kemaleddin'in İstanbul'a kazandırdığı yapılardan sadece biri bu. Hikayesi de bir o kadar ilginç. Eski yapıyı koruyarak yenileyen ve Crowne Plaza'nın bugünkü lüks, gösterişli haline kavuşması için 1 yıldır çalışan İç Mimar Hande Tözün ile Mimar Kemaleddin'i, tarihi yapının dünü ve bugününü konuştuk.

Mimar Kemaleddin'in çalışmalarından bahseder misiniz?
1870-1927 yılları arasında yaşamış, Ulusal Mimarlık Akımı'nın öncülerinden. İTÜ Mimarlık Fakültesi'nin ilk Türk mimar öğretim üyesi olması ayrıca önemli... Mimar Kemaleddin'in en büyük amacı, Türk mimari üslubunu yaratmak. Dönemin Avrupa mimarisini oryantalizmle birleştirip kendine özgü bir üslup geliştiriyor. Avrupa akımları ve İslam unsurları var yaptığı binalarda. Kuvvetli cephe süslemeleri kullanıyor. İstanbul'da 28 yapısı var. Kudüs'teki Mescid-i Aksa da onun önemli restorasyon projelerinden biridir.

OSMANLI BAROK ÜSLUBUNUN ÖNEMLİ ÖRNEKLERİNDEN
Harikzedegan Apartmanları'nın önemi nedir?
1918'de İstanbul'da meydana gelen büyük yangında evsiz kalan 'harikzedegan'ın (yangınzedelerin) konut ihtiyacını karşılamak için yapılmış. Bu nedenle ilk adı Harikzedegan Apartmanları. 1919-1922 yılları arasında inşa edilmiş. Osmanlı Barok üslubunun önemli örneklerindendir. Meyilli bir araziye kurulmuş 4 farklı bloktan oluşuyor. Bu bloklar açık bir sokak. Her blokta iç avlu var. Hayata açılan oda kapıları gibi düşünülmüş. Apartmanların içine Türk yapısı entegre edilmiş. O tarihe kadar gerçekleştirilen ilk toplu konut projesi ve ilk betonarme karkas sistem ile inşa edilmiş bina. Dış cephede, Barok unsurlar kullanılmış. Avlulara bakan iç kısımların kolonlarında Türk motiflerine yer verilmiş. Bitince Türk Hava Kurumu'na devredildiği için Tayyare Apartmanları olarak da biliniyor.

Yangınzedeler oturmamış mı hiç?
Hayır, onlar için yapılsa da onlara verilmemiş, zengin aileler yaşamış. 1985'e kadar konut olarak kullanılmış. Sonra Türk Hava Kurumu, otel yapılmak üzere kiralamış. Restore edilirken apartmanların arasında kalan avlu  ve blokların içindeki iç avluların  üzeri kapatılıp tek bina haline getirilmiş. Önce Ramada, sonra Merit Otel olarak hizmet vermiş. 3 yıllık bir hazırlıktan sonra de  Crowne Plaza oldu.

SOKAK YENİDEN SOKAK OLDU
İlk restorasyonda blokların birleştirilmesi gibi  temel değişiklikler olmuş, siz ne tür bir çalışma yaptınız?
Bizden istenen, genel mekanların, özellikle de eskiden sokak olan ana arterin tasarlanmasıydı. 20. yüzyılın ilk yarısı, ulusal mimarlık dili arayışlarının, oryantalizm ve art nouveau akımların bir arada bulunduğu zengin çeşitlilik gösteren bir dönem. Biz de 2 blok cephesinde art nouveau, 2 blok cephesinde ise ulusal mimarlık akımına atıfta bulunan bir giydirme projesi oluşturduk. Kot farkı nedeniyle binanın birini 3, diğerini 4 katlı görebiliyoruz. Bu da farklı süslenebilmesi için olanak sağladı. Yukarı tonozdan gelen günışığı içeriye sera etkisi veriyor. Akşam fenerler yanıyor içeride. İç yapıda yine mimar Kemaleddin gibi bezemeler, yer döşemesinde ise mermer mozaikler kullandık.

Bu projeyi kabul etmenizdeki en önemli neden neydi?
Bina Osmanlı'nın son dönemi için çok önemli. Öğrenciyken Mimar Kemaleddin ile ilgili bir araştırma tezi hazırlamıştım. Bu nedenle proje beni çok heyecanlandırdı. Binayı ilk gördüğüm andan beri kafamda şekillenmişti neler yapabileceğim.

Binanın içerisinde sokak görünümü yaratma düşüncesi nasıl doğdu?
Çıkış noktam binanın kendi tarihi. Şu anda sokak görünümü yarattığımız bölge, geçmişte zaten bir sokakmış. Ana avlu ise şimdi farklı bina cepheleri ve sokak kafesi ile hayali bir sokak görünümünde.

Mühendislik olarak da mükemmel bir yapı
Mükemmel planlanmış bir bina. Yangın kaçış planı için zor yapılardan biri olmasına rağmen, düşünülmüş ve uygulanmış. Ebatları sonradan hesapladığımızda Mimar Kemaleddin'in yaptığı ölçü, ideal ölçü çıktı. Mühendislik olarak kesin hesap edilmiş, tesadüf olamaz. Akustik hocalarıyla gezdik, ses testleri de yapıldı, saçakların altındaki ses uzamaları dahi hesaplanmış. Estetik olarak da çok güzel; yalın bir zarafet göze çarpıyor.

Akşam