Yapı sağlığı üzerinde çalışma yapan mühendis ödüllendirildi!
Karadeniz Teknik Üniversitesi'nde 15 yıldır yapı sağlığını üzerine çalışma yapan Prof. Dr. Ahmet Can Altunışık Türkiye Bilimler Akademisi Üstün Başarılı Genç Bilim İnsanı ödülünün sahibi oldu.
Karadeniz Teknik Üniversitesinde (KTÜ) Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Yapı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Altunışık, 15 yılı aşkın süredir binalarda yapı sağlığı üzerine çalışmalar yapıyordu. Anadolu Ajansı'nda yer alan habere göre; Altunışık bu çalışmalar nedeniyle Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) bilim insanlarını teşvik, takdir ve ödüllendirme misyonu kapsamında her yıl verilen, Türkiye'nin en prestijli ödüllerinden biri olan TÜBA-GEBİP ödülüne layık görüldü.
Konuyla ilgili yazılı açıklama yapan Prof. Dr. Altunışık, yaklaşık 15 yıldır Türkiye'deki yapıları depreme hazırlama, yapı sağlıklarını izleme ve depremlerden sonra yapısal hasarları hızlı tespit etme üzerine çalıştıklarını belirtti.
Doktorların hastalarının sağlığını izler gibi kendilerinin de binaların sağlığını izlediğini söyleyen Altunışık, yaşanabilecek herhangi bir depremde yıkılacak binaları önceden tespit etme, depreme hazırlama ve sonrasında da hızlı müdahalede bulunma gibi çeşitli projeler geliştirdiklerini dile getirdi.
Altunışık, çalışmalara yaklaşık 15 yıl önce TÜBİTAK projesi dahilinde yurt dışından ölçüm sistemi satın alınarak başlandığını vurgulayarak "Yıllar içinde bu doğrultuda projeler geliştirildi. Sonrasında ekibimizle birlikte, bu sistemlerin ülkemize yerlileşme ve millileşme hamlesi altında kazandırılması gerektiğine karar verdik. Çalışmalarımızı bu yöne çevirdik" dedi.
Milli ve yerli imkanlarla yeni projeler geliştirmek için 2018'de Yapı Sağlığı İzleme Laboratuvarını açtıklarını söyleyen Altunışık, laboratuvarda Prof. Dr. Süleyman Adanur, Doç. Dr. Murat Günaydın, araştırma görevlileri Fatih Yesevi Okur, Ali Fuat Genç, Yunus Emrahan Akbulut, Fezayil Sunca, Esin Ertürk, Olguhan Şevket Karahasan, Ali Kaya, Mustafa Öztürk, inşaat yüksek mühendisleri Ebru Kalkan Okur, Sara Mostofı, inşaat mühendisleri Mehmet Can Yıldırım, Burak Taş, Mustafa Yılmaz, Mehveş Meral ve Algıhan Kaşif Karahasan'dan oluşan ekibin akademik çalışma yaptığını aktardı.
Türkiye'de bu alanda çalışan en kapasiteli ekip olduklarını söyleyen Altunışıki dünyadaki en geniş ekipler arasında da bulunduklarını vurguladı.
KTÜ Rektörlüğü, TÜBİTAK ve sanayicilerin de desteği ile şu anki değeri 6 milyon lira olan yaklaşık 400 metrekare alana kurulan laboratuvarda, ülkedeki üniversitelerde bulunan en kapasiteli yüksek sıcaklık test fırınının yer aldığını belirten Altunışık, 6 metreküp hacme sahip fırının 11000 dereceye ulaşabildiğini aktardı.
Altunışık, yerli bir firma tarafından imal edilen ve 2g'ye kadar çıkabilen deprem ivme kayıtlarının uygulanabildiği deprem sarsma masasına da sahip olduklarını vurgulayarak, şunları söyledi:
"Deprem sarsma masası, ülkemizdeki en kapasiteliler arasında ilk iki sırada olan ve gerçek deprem kayıtlarını uygulayabildiğimiz bir cihaz. Bu cihaz ile birlikte herhangi bir mühendislik yapısının deprem anında nasıl davranış sergilediğini çok rahat bir şekilde görebiliyoruz. Böylece herhangi bir malzeme ve taşıyıcı sisteme sahip yapılar ve zemin gibi bütün problemlere ışık tutmaya ve depremlerde olabilecek hasarları gidermek için farklı güçlendirme yöntemlerinin irdelenmesi üzerine çalışıyoruz. Deprem sarsma masasından elde ettiğimiz verileri, kendi ürettiğimiz yerli yazılımlarla da işleyerek iki konuyu birbiriyle paralel hale getirmeye çalışıyoruz."
Yapı Sağlığı İzleme Laboratuvarında hayata geçirdikleri projelerden birinin de tarihi yapıların deprem güvenlikleri hakkında olduğunu söyleyen Altunışık, Türkiye'de laboratuvar ortamında üretilmiş en büyük tarihi köprülerden birini inşa ettikleri projenin TÜBA tarafından desteklendiğini hatırlattı. Altunışık, proje dahilinde ek olarak tarihi minare ve kubbeli cami örneğinin de üretileceğini, bu yapıların deprem davranışlarının incelenerek, geleneksel ve yenilikçi onarım, güçlendirme uygulama etkinliklerinin değerlendirilmesinin hedeflendiği ifade etti.
"İki yıl önce yapı sağlığı izleme yazılımını ülkemize kazandırdık"
Altunışık, araştırmaların en önemli parçasının yazılım olduğunun altını çizerek geçmiş yıllarda yazılımların Danimarka, Belçika, Almanya, İngiltere ve Fransa gibi ülkelerden yüksek maliyetlerle satın alındığını belirtti.
TÜBİTAK'ın yazılım geliştirme konusunda TEYDEB 1512 projesi kapsamında kendilerini görevlendirdiğini dile getiren Altunışık, şu değerlendirmeleri yaptı:
"İki yıl önce yapı sağlığı izleme yazılımını ülkemize kazandırdık. Bu yazılım ile birlikte yapılarımızın belirli bölgelerine yerleştirdiğimiz hassas ivme ölçerlerden gelen ve şu an bizim hissedemediğimiz düzeyde küçük olan titreşim verilerini alıyoruz. Titreşim verileri, toplama ünitesinde birleşiyor ve bunları inşaat mühendisliği alanındaki bazı özel yöntemlerle işledikten sonra yapımızın sağlığını ifade eden verileri elde ediyoruz. Bir nevi yapının kalp grafiğini oluşturuyoruz."
Yazılım sayesinde deprem öncesi, deprem anı ve depremden sonra yapının nasıl davranış sergilediğinin çok net bir şekilde görüldüğünü ve yapının sağlığında bozulma olup olmadığının kolaylıkla belirlenebileceğini belirten Altunışık şunları söyledi:
"Şu an bu yazılımı ülkemizdeki birçok mühendislik yapısına kuruyoruz. Amacımız yurt dışından satın alınan bu hizmetlerin artık ülkemiz tarafından sağlanıyor olduğunu göstermek. Çok önemli barajlar, havaalanları, köprüler, yüksek binalar ve tarihi yapılar üzerinde ölçüm sistemlerinin kurulması ve yapıların izlenmesi üzerine de bazı girişimlerimiz var."
Bu tür yazılımlar çok pahalı olduğu için akademisyenlerin temin etme noktasında sıkıntı yaşadığını söyleyen Altunışık, "Artık biz bu yazılımları ülkemize kazandırdık. Yurt dışına, başka ülkelerin sattığının 20'de 1 fiyatına, ülkemizdeki akademisyenlerin kullanımına ise çok daha kolay şekilde sunuyoruz. Şu anda ülkemizdeki birçok üniversite de yazılımlarımızı kullanıyor ve ilgileniyor" diye konuştu.
Altunışık, deprem sarsma masası ve yüksek sıcaklık test fırınını bazı projeler için eşleştirdiklerine işaret ederek, şöyle devam etti:
"Her iki cihazı da alırken çalışmaları kendi içinde olacak şekilde değerlendirmiştik. Daha sonra inceledik ki depremlerden sonra yangınların oluşma riski çok fazla. Depremden sonra yangına maruz kalan yapıların hangi seviyeden sonra yıkılması ya da güçlendirilmesi gerektiği konusunda çalışmak üzere bu iki cihazı birbiriyle eşleştirdik. Önce yapılarımızı depreme maruz bırakıyoruz daha sonra yangın fırını içerisine yerleştirip farklı sürelerde, farklı sıcaklıklarda tutuyoruz. Bu çalışmaların birlikte kombinasyonunu üretip ülkemizde de bu konuda ilk olan verileri ortaya koymaya çabalıyoruz."
"Ülkemize hizmet vermeye uğraşıyoruz"
Bilimsel, aynı zamanda da uygulamaya dönük, ülkeye katkı sağlayacak çalışmalar yaptıklarını vurgulayan Altunışık, "Depremlerde yaşanabilecek can kayıplarını en aza indirebilmek için bu cihazlarla birlikte laboratuvarlarda elde ettiğimiz teorik bilgileri gerçekte uygulamaya dökmeye çalışıyoruz. Bu konuda çeşitli bakanlıklarla yürüttüğümüz çalışmalarımız da var" şeklinde konuştu.
TÜBA'nın akademik yaşam boyunca yapılan çalışmaları değerlendirerek ödül verdiğini belirten Altunışık, "Laboratuvardaki çalışmalarımızın geneli, özelde de tarihi yapıların deprem güvenliklerine ilişkin projemizle ödüle layık görüldük. Ekibimizle birlikte amacımız, KTÜ'yü yapı sağlığı izleme alanında dünyadaki en popüler üniversitelerden biri haline getirmek." dedi.
Altunışık, laboratuvarın kurulmasına destek veren önceki Rektör Prof. Dr. Süleyman Baykal'a, laboratuvarın daha da geliştirilmesi için desteklerini sürdüren Rektör Prof. Dr. Hamdullah Çuvalcı'ya ve diğer kurumların yetkililerine teşekkürlerini iletti.
Bu tür destekleri aldıktan sonra ekip olarak kendilerine sadece çalışmanın düştüğünü dile getiren Altunışık, ülkeye hizmet vermeye uğraştıklarını ifade etti.