Yeni emekli olacaklar aman dikkat! Bunları yaparsanız emekli maaşınız düşer! Emekli maaşı nasıl yükseltilebilir?
Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) emekli olmaya başladılar fakat pek çok kişi düşük emekli aylığına tepki gösteriyor. Peki emekli maaşı nasıl yükseltilebilir?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, geçtiğimiz günlerde yaptığı bir açıklamasında Mart'ta yürürlüğe alınan yasa çerçevesinde emeklilik başvurusu yapan emeklilikte yaşa takılanlardan (EYT) 1 milyon 899 bin kişinin maaş bağlama işlemlerinin tamamlandığını belirtmişti.
Fakat yaşı beklemeden emekli oldukları için sevinen söz konusu EYT’lilerin önemli bir bölümü, şimdi maaşlarının düşüklüğüne tepki göstermeye başladı.
Hem emekli olan EYT’liler, hem de emekliliği bekleyenler emekli maaşını yükseltmenin yöntemlerini araştırıyor.
Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberine göre; emekli maaşı alarak çalışmayı sürdürenlerden sosyal güvenlik destek primi (SGDP) kesiliyor. Fakat, kesilen bu primin emekli maaşına hiçbir katkısı olmuyor.
Emekli olan EYT’lilerin düşük olan emekli maaşlarını yükseltebilmeleri için emekli maaşını kestirerek, asgari ücretin en az üç katı ya da daha yüksek aylıkla çalışmaları gerekli.
Bu yolu kullanmak isteyenlerin, alacakları aylık yükselişinin mahrum kalacakları emekli maaşına değip değmeyeceğini hesaplamaları gerekmekte. Çalışmaya devam etmeleri durumunda alacakları brüt ücret yüksek değil ise emekli maaşını kestirmek çoğunlukla avantajlı bir sonuç yaratmıyor. Bunun avantajlı olması için kanunda değişikliğe gidilmesi gerekiyor.
ÇALIŞANLAR EMEKLİ MAAŞLARINI NASIL YÜKSELTEBİLİR?
Çalışmaya devam edenlerin emekli maaşlarını yükseltebilmeleri için de çalışma hayatları süresince, brüt ücretlerinin yüksek olması ve olabildiğince uzun süre çalışmaları gerekli oluyor.
Emekli maaşı, Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) çalışma yaşamı süresince bildirilen prime esas kazançların aylık bağlama oranı (ABO) ile çarpımıyla bulunuyor. Aylık bağlama oranı, çalışılan prim günü sayısı dikkate alınarak hesaplanıyor. Her 360 günlük çalışma süresine karşılık olarak, maaş bağlama oranında iki puanlık artış oluyor.
SON YILLARDA YÜKSEK PRİM ÖDEMEK EMEKLİ MAAŞINI YÜKSELTİR Mİ?
2000 yılından önce emekli maaşı bağlanırken, son 5 senenin ortalama kazancı dikkate alınıyordu. Çalışma yaşamlarının büyük bölümünde düşük ücret alınmış olunsa da son 5 senede SGK’ya yüksek kazanç bildirdiklerinde emekli maaşı artırılabiliyordu.
2000 yılından sonra sistemde değişikliğe gidildi. 2000'den sonraki tüm senelerin kazanç ortalaması esas alınıyor. Bu sebeple, emekli maaşının fazla olması için çalışırken elde edilen ücretin yüksek olması ve bordroya gerçek tutar üzerinden yansıtılması gerekli oluyor.
Gerçekte ücreti yüksek olması durumunda bordroda düşük gösterilen kişiler emekliliklerinde hayal kırıklığı ile karşılaşıyor. Kazancı bordroda eksik gösterilenler, yüksek işsizlik dolayısıyla çalışmayı sürdürürken itirazda bulunamayabiliyor. Bu durumdaki kişilerin, kanıt toplayarak, işten ayrıldıktan sonra 5 sene içinde hizmet tespit davası açmaları gerekiyor. Davayı kazanan vatandaşların emekli maaşları artıyor.
EMEKLİLİK DİLEKÇESİ NE ZAMAN VERİLİRSE YÜKSEK MAAŞ ALINIR?
İlk defa emekli olunan tarih de emekli maaşı tutarlarında belirleyici olma özelliğine sahip. Özellikle son yıllardaki gibi yüksek enflasyon dönemlerinde emeklilik dilekçesinin verilme tarihi, bağlanan emekli maaşının tutarında yüzde 10 - 15 gibi farklara neden olabiliyor.
Örneğin, 2022'de emeklilik dilekçesi veren vatandaşlar, 2023'e göre yüzde 10 dolayında daha yüksek aylık ile emekli olabildiler.
Yıllık enflasyonun, ocak ve temmuz aylarında emekli maaşlarına uygulanan zamdan yüksek çıkmasının ve gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) artışının yüksek beklendiği senelerde emeklilik dilekçesini izleyen yılın ocak ayında vermek avantaj sağlıyor.
Ancak, Ekim'de emekli olabilecek bir kişi ocak ayında emekli olduğunda yüksek maaş almayı hedeflerken, üç aylık emekli aylığından mahrum kalmasının yaratacağı kaybı da göz önüne almalı.
ÇALIŞTIKÇA EMEKLİ MAAŞI DÜŞER Mİ?
Emekli maaşı hesaplama sistemi sebebiyle, brüt ücreti asgari ücret ya da buna yakın düzeyde olanların ücretleri, çalışmayı sürdürdükçe düşüyor.
Çalıştıkça emekli maaşını düşmesi problemi hem çalışanlar hem de SGK açısından sorun oluşturuyor. Prim günlerini tamamlamış olan çalışanlar, emekli maaşlarının düşmemesi için sigortalı çalışmayı bırakıp kayıt dışı çalışmayı tercih edebiliyor.
Türkiye Bankalar Birliği'nden son dakika promosyon uyarısı! Kimseyle paylaşmayın!
İlk 8 aydaki otomobil üretiminde aslan payı Bursa'nın!
65 yaş üzeri ücretsiz toplu taşımada son dakika gelişmesi: Ücretsiz ulaşım sona mı eriyor?