1990'ların başında arsa edinim sertifikası satıldı! TOKİ İlk Evim Arsa Projesi de bunun güncel hali!
1990'ların başında Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü’nce arsa edinim sertifikası satıldı. Peki proje neden sürdürülemedi? İşte ayrıntılar...
90’lı yılların başında yeni bir tür yatırım aracı şeklinde ‘1 metrekarelik umut’ sloganıyla tanıtılan konut sertifikaları yönetmelik ile düzen altına alınırken, hazine arazilerinin alt yapılı konut arsası olarak satışına ilişkin hazırlanan Arsa Edinme Sertifikaları da bağımsız olarak satışa sunuldu.
Dünya Gazetesi köşe yazarı Prof. Dr. Ali Hepşen, bugünkü köşesinde arsa edinme sertifikalarını kaleme aldı ve "Arsa Ofisi Genel Müdürlüğü’nce, 1989 senesinde uygulamaya alınan ‘Kentsel Arsa Üretim Projesi’ ile sertifika karşılığı arsa satışı hedeflenmiş; bu amaçla, müstakil konut arsaları için A, B, C, D, E tiplerinde; çok katlı blok türündeki konut arsaları için de F tipinde olacak şekilde toplam 19 bin 350 adet ‘Arsa Edinme Sertifikası’ satılmış" bilgilerini verdi
ARSA SERTİFİKA BEDELLERİ NE KADARDI?
Söz konusu uygulamanın detaylarına bakıldığında, İstanbul, İzmir, Ankara, Bursa şehirlerinde bulunan Hazine mülkiyetindeki arsalar için önce sertifika verilmesine, daha sonra sertifikaların Aralık 1989’dan başlayarak 15 ay içinde tapuya dönüştürülmesi uygulamasının hayata geçirildiği görülüyor.
Ali Hepşen, sertifikaların nama yazılı olmasına, tapuya dönüştürülünceye kadar devredilemeyeceğine ve satılamayacağına karar verildiğine de dikkat çekti.
Ortalama 350 metrekare olan arsalar için belirlenen sertifika bedelleri (eski parayla) A tipi için 10 milyon TL (1989 yılı ortalama kuru ile 4.762 dolar), B tipi için 8 milyon TL (3.810 dolar), C tipi için 6 milyon TL (2.857 dolar), D tipi için 4 milyon TL (1.905 dolar), Eve F tipi arsalar için 2 milyon TL (952 dolar) şeklinde oldu.
"Hatta ilgili dönemde sertifikalar tiplerine göre belirlenen bedeller üzerinden peşin ya da yarısı peşin yarısı bir senede 2 eşit taksitte ödenecek şekilde satışa çıkarılmış" ifadelerini kullanan Ali Hepşen, arsa edinme sertifikası karşılığında satılacak arsalardan herkesin ancak bir adet alabilmesine imkan verildiğini de söyledi.
Hepşen, "Sertifika sahiplerinin diledikleri halde sertifikalarını iade ederek, ödedikleri bedelleri arsa ofisinden geri alabilmesine imkan verilmiş. Tapu alındıktan sonra ise, vatandaşlar belli standartlara uyarak, bu arsalar üzerinde konut yapabilme fırsatını yakalamışlar" bilgilerini verdi.
İMAR PLANSIZ ARAZİLER SORUN ÇIKARMIŞ
Ali hepşen, konuya ilişkin açıklamasında planlanan alanlarda imar planları tamamlandıktan sonra ise sertifika sahiplerine noter huzurunda çekilecek kura ile belirlenecek arsalarının tahsis edileceğinin ve tapularının verileceğinin söylendiğini belirterek, şu ifadeleri kullandı:
"İhraç dönemindeki değerlendirmelerde arsa edinme sertifikalarının yasal dayanağının olmaması, arsaların yerlerinin kesinleşmemesi, arsaların bulunduğu alanların özellikle ulaşım hizmetleri kapsamında altyapı hizmetlerinin ne zaman sağlanacağının kesin olmaması ve tabi ki satılacak arazilerin imar planlarının olmaması soruna neden olmuş."
TOKİ’nin web sayfasında sunulan bilgiler kapsamında, bugüne kadar proje kapsamında üretilen arsaların oter huzurunda çekilen kura sonucunda hak sahiplerine dağıtılmış göründüğüne dikkat çeken Hepşen, "TOKİ’nin açıklamalarına bakıldığında proje kapsamında üretilen arsaların tamamının hak sahiplerine dağıtıldığı (7 bin 359 kişi); talepte bulunan bazı hak sahiplerine (11 bin 704 kişi) de sertifika bedellerinin güncellendikten sonra iade edildiği görülebilir."
İLK EVİM ARDA PROJESİ, ARSA SERTİFİKASININ GÜNCEL HALİ
1990'ların başında ihraca konu olan arsa edinim sertifikasını şekil ve uygulama olarak bir menkul kıymetten ziyade sözleşme olarak değerlendirmenin mümkün olduğunu vurgulayan Ali Hepşen, arşiv detaylarda toplam 140 bin 200 adet basılan sertifikaya karşılık, 19 bin 350 adet sertifikanın satıldığını dile getirdi.
Hepşen, "Demek ki düşünce iyi ancak kurgu hatalı olmuş… Aslında biz bu ürünü 30 sene sonra farklı şekilde yeniden gündeme aldık, ‘İlk Evim Arsa Projesi’… 2022 senesinde açıklanan proje çerçevesinde ‘Müstakil Arsa’ (Yüzölçümü planlama durumuna göre yaklaşık 350 metrekare ile 500 metrekare arasında değişen, 1 adet en fazla brüt 150 metrekare ev inşa etmeye müsait arsa) ve ‘Müşterek Arsa’ (Yüzölçümü değişiklik gösteren, plan yapılaşma koşullarına göre toplu yapı yapmaya müsait, birden fazla hissedarı olan arsa…" açıklamasında bulundu.
Güncel uygulamada da sürecin nasıl işleyeceğinin zaman içinde görüleceğini belirten Hepşen, "Fakat şunu söylemek gerekir ki güzel fikirleri doğru şekilde kullanabilmek için ürünlerin hukuki zemininin doğru, fiyatlamasının ve değerlemesinin de piyasa ile uyumlu şekilde hazırlanması gerekiyor" diye konuştu.
Kirayı elden ödeyenlere ceza yolda: Elden kira ödeme cezası nasıl hesaplanacak?
Son bir yılda arazi fiyatları yüzde 124, altın yüzde 90, dolar ise yüzde 29 arttı!