2 soruda veraset vergisinde yükümlülüğün başlangıcı ve zamanaşımı!

Vergi hukukumuzda zaman aşımı belirli sürelerin geçmesi suretiyle vergi alacağının kendiliğinden ortadan kalkmasıdır. Usul kanunumuz zaman aşımı başlangıcını vergiyi doğuran olayın tarihine bağlamıştır. Ancak Veraset intikal vergisi kanunumuza konulan özel hükümlerle yükümlülük başlangıcı ve zaman aşımında sürelerin hesaplanmasındaki kriterlerde farklı uygulamalara yer verilmiştir.

Bu yazıda Veraset ve İntikal Vergisi Kanununa (V.İ.V.) göre verilmeyen beyanname veya verilen beyannamede gösterilmeyen mallar için mükellefiyetin başlangıcı ve zaman aşımı uygulamasını 2 maddede anlatılacaktır.

1. Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu  uygulamasında mükellefler tarafından beyanname verilmemesi halinde mükellefiyetin başlaması ve zaman aşımı nasıl hesaplanır? 

Veraset intikal vergisi yapısı gereği servet transferi üzerinden alınan bir vergidir. Bu nedenle v.i.v kanununda beyanname verilmeyen hallerde, mükellefiyet başlangıcı malların idarece tespit olunduğu tarihte başlar (mad 9). Bu hüküm beyanname verilmemesi nedeniyle idarenin bilgisi dışında kalan mallar açısından adeta ucu açık sınırsız bir zaman aşımı süresini içermektedir. 

Malların idarece tespiti yükümlülüğün başlangıç tarihi olursa bu tarihi izleyen takvim yılı başından itibaren 5 yıl içinde tarh ve tebliğ edilmeyen vergiler veraset intikal vergisi zaman aşımına uğrar.

Örnek:  Bay  (A) 20.04.1995 tarihinde vefat etmiştir, mirasçılarına iki parça arazi intikal etmiş ancak mirasçılar veraset intikal vergisi mükellefiyeti açarak beyanname vermemişlerdir. Vergi dairesi iki parça arazi ile ilgili tespiti 2019 yılında yaparak aynı yıl mükelleflere beyana çağrı mektubu göndermiştir.

Bu durumda yükümlülük idarenin tespit tarihi olan 2019 yılında başlar. Bu tarihi takip eden beş yıl içinde tarh ve tebliğ edilmeyen veraset ve intikal vergisi 31.12.2024 tarihinde zaman aşımına uğrar.

Görüldüğü gibi bu örnekte zaman aşımı 29 yıla kadar uzayabilmektedir. İdarenin mallarla ilgili tespiti geç olsaydı daha da uzun süreler söz konusu olabilecekti.

2. Veraset intikal vergisi beyannamesi kanuni süresinde verilmiş, ancak verilen beyannamede intikal eden mallar eksik beyan edilirse zaman aşımı süreleri ve yükümlük tarihi nasıl belirlenir?

Kanuni süresi içinde verilen v.i.v. beyannamesinde gösterilen mal ve haklar için beyanname tarihinde mükellefiyet başlangıcı kabul edilerek tahakkuk işlemleri yapılır.

Ancak verilen beyannamede gösterilmeyen mallar için bu malların idarece tespit olunduğu tarih mükellefiyet başlangıcı kabul edilerek birinci maddede belirtildiği şekilde zaman aşımı süresi hesaplanır.

Örnek:  Bayan  (Z)  15.05.1992 tarihinde vefat etmiş. Mirasçıları ölenin adına kayıtlı dört adet taşınmaz intikalini 15.09.1992 tarihine kadar süresinde beyan etmişlerdir. Ancak 1992 yılında vefat eden bayan (Z) adına X  bankasında  kiralık kasanın varlığı 2018 yılında vergi dairesi tarafından  tespit edilmiştir. Açılan kasada 100.000 usd tutarında döviz,3 kg altın, 250.000.tl tutarında mücevherat bulunmuş. Mirasçılara beyana çağrı mektubu gönderilerek tarhiyat işlemlerine başlanmıştır.

Bu durumda da beyan dışı kalan kiralık kasadaki mallarla ilgili olarak yükümlülük 2018 yılında başlar. Bu tarihi takip eden beş yıl içinde 31.12.2023 ’te tarh ve tebliğ edilmeyen veraset intikal vergisi zaman aşımına uğrar.

Vergi Uzmanı
Mustafa Bey
Kurtulus Partners

Yazara [email protected]  adresinden ulaşabilirsiniz.

2 soruda emlak vergisinde tarh zamanaşımı süresinin hesaplanması!