5 maddede ehliyetsizlik nedeniyle tapu iptali ve tescil davası!
Avukat Kadir Kurtuluş ile Avukat Figen Şimşek "5 maddede ehliyetsizlik nedeniyle tapu iptali ve tescil davası" konusunu kaleme aldı...
1. Ehliyetsizlik Nedir?
Medeni Kanununun 9. maddesinde “Fiil ehliyetine sahip olan kimse, kendi fiilleriyle hak edinebilir ve borç altına girebilir’’ hükmü yer almaktadır. Kanunun 10. maddesinde ise ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan her ergin kişinin fiil ehliyetine sahip olduğu belirtilmiştir. Ayırt etme gücü, eylem ve işlem ehliyeti olarak tarif edilmiş, nitekim bu husus aynı kanunun 13. maddesinde; “Yaşının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk ya da bunlara benzer sebeplerden biriyle akla uygun biçimde davranma yeteneğinden yoksun olmayan herkes, bu Kanuna göre ayırt etme gücüne sahiptir.” denilerek açıklanmış ve ayırt etme gücünü ortadan kaldıran nedenlerden bazılarına değinilmiştir. 15. maddede ise; “Kanunda gösterilen ayrık durumlar saklı kalmak üzere, ayırt etme gücü bulunmayan kimsenin fiillerinin hukukî sonuç doğurmayacağı” belirtilmiştir. Bu nedenle karşı tarafın iyiniyetli olması da o işlemi geçerli kılmayacaktır.
Taşınmaz devrine ilişkin işlemlerde de, her iki taraf borç altına girdiğinden, bu kişilerin ayırt etme gücüne sahip, reşit ve kısıtlı olmayan bireyler olması gerekir.
Mülkiyeti kazandıran tescil işleminin geçerli olması için de, tescilin geçerli bir işleme dayanıyor olması ve tapuda resmi şekilde yapılması gerekir. Bu işlemi yapan kişinin fiil ehliyetine sahip olmaması, devir işlemini sakatlayarak tescilin yolsuz olmasına sebep olacaktır. Tescilin yolsuz olması nedeniyle de tapu iptali ve tescil davası açılabilecektir.
2. Ehliyetsizlik Nedenine Dayalı Tapu İptali ve Tescili Davasında Zamanaşımı?
Dava herhangi bir zamanaşımı veya hak düşürücü süreye tabi değildir. Ehliyetsizlik hali kamu düzenini ilgilendirdiğinden, işlem yok hükmündedir.
3. Davanın Tarafları Kimlerdir?
Bu dava ancak dava konusu taşınmazın eski maliki tarafından, taşınmazı devralan kişiye karşı açılır. Taşınmaz mülkiyetine ilişkin davaların tümü kayıt malikine karşı açılacağından, taşınmazı devralan kişi ölmüş ise; ölenin mirasçılarına veya taşınmazı devralan 3. kişilere karşı açılacaktır.
4. Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
Ehliyetsizlik nedenine dayalı tapu iptali ve tescil davasında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi, yetkili mahkeme ise taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir. Taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi kesin yetkilidir. Tarafların anlaşarak başka bir mahkemeyi yetkili kılması mümkün değildir.
5. Ehliyetsizliğin Tespiti Nasıl Yapılır?
Fiil ehliyeti bulunmayan bir kişinin geçerli bir iradesi de olmadığından, bu kişinin yapacağı işlemler geçersiz olacaktır. Öyle ki, bu kişilerle işlem yapan 3. kişilerin iyiniyetli olması dahi işlemi geçerli kılmayacaktır. Yukarıda sözü edilen ilkeler ve yasa maddeleri dikkate alındığında, bir kimsenin ehliyetinin tespitinin şahıs ve malvarlığı hukuku bakımından doğurduğu sonuçlar itibariyle ne kadar büyük önem taşıdığı ortadadır. Bu nedenle ehliyetin veya ehliyetsizliğin tespiti, yapılan işlemin geçerli olup olmadığını tespit etmek için son derece önemlidir.
Bu nedenle, ehliyetsiz olduğu iddia edilen kişiye ilişkin tıbbi belgeler, doktor raporları, reçeteler, bilimsel tıbbi raporlar, Adli Tıp Kurumu raporları gibi deliller toplanarak işlem tarihinde ehliyetli olup olmadığı hususu incelenerek sonuca ulaşılması gerekir.
Avukat Kadir KURTULUŞ - Avukat Figen ŞİMŞEK
