Aile şirketlerinin kurumsallaşması gerekiyor!

Ünlü danışman Dr. Haluk Alacaklıoğlu, 200'e yakın aile şirketinin 'anayasal çerçeve' için çalışma yürüttüğünü söyledi. 
 
Milyarlarca dolarlık cirolara sahip olsalar bile aile şirketlerinin devamlılığını sürdürebilmesi için kurumsallaşması gerekiyor. 'Hem aile firması olarak kalalım hem de büyümemizi sürdürelim' diyenler ise çareyi 'şirket anayasası'nda buluyor. Koç ve Eczacıbaşı gibi aile şirketlerine danışmanlık hizmeti veren Dr. Haluk Alacaklıoğlu, şu an 200'e yakın büyük ölçekli aile şirketinin 'şirket içi anayasa' hazırlamak için çalışma yaptığını söyledi. Alacaklıoğlu, bunların 9'unun çalışmalarını da bizzat hazırlıyor. Halen Türkiye'de 200 kadar aile şirketinin 'kendi anayasası' bulunuyor.

Amerika'da her 4 şirketten birinin anayasa çalışmasını tamamladığını belirten Haluk Alacaklıoğlu, "Türkiye'deki anayasa çalışmaları Meclis'teki anayasa çalışmalarından çok daha zorlu geçiyor. En erken 6 ayda sonlandırılan çalışmaların bir kısmı 3 yıl sürüp, iptal ediliyor." dedi. Alacaklıoğlu, Sancak ailesi, Ekmekçioğlu ailesi (Kilsan Grubu), İnci Grubu, Kanuni ailesi (Erksan Holding-Deteks Kimya), Zülfikarlar Grubu ve Sistem Yapı'da anayasa çalışmalarını tamamlayan gruplar arasında yer almıştı. Alacaklıoğlu'na göre şirketlerin geleceğini garanti altına alması için kendi anayasalarını oluşturmaları şart. Koç Holding'de aile bireylerinin çalışması, ast ve üstlerin performans değerlendirmesine bakılarak yapılıyor. Aile bireyleri bütün çalışanlara uygulanan süreçten geçmek zorunda. 'Aile anayasası' uyarınca, gelecek kuşaklar için kariyer planlama ve geliştirme programları sistematik bir şekilde hazırlanıyor ve uygulanıyor.

Sabancı Holding ise 'Aile konseyi' ve 'Aile anayasası' kavramalarını uygulamaya başladı. 'Aile konseyi'ne üyelik için kişinin holdingde belirli bir hisse payının bulunması şartı aranıyor. Bu konseyde kardeşler, eşleri, çocukları ve damatlar üye olarak yer alıyor. Toplantılar 3 ayda bir gerçekleştiriliyor. Üniversiteyi bitirmiş bir aile üyesinin, kaç yıl içinde genel müdür yardımcısı olabileceği anayasada yazılı. Eczacıbaşı Holding'de de ailede gelecek kuşaklara sorumluluk devrini ve aile bireylerinin hangi şartlar altında görev alabileceklerini belirleyen kurallar, 'Aile anayasası'yla ortaya konuldu. Bu anayasa ise topluluğun kurucusu Nejat Eczacıbaşı tarafından hazırlanmış ve titizlikle uygulanıyor.

'Akrabalıkla işi ayırdık, rahat ettik'
Anayasa çalışmalarını tamamlayan şirketlerden Boydak Holding'in Yönetim Kurulu Başkan Vekili Mustafa Boydak, 'Niçin anayasa çalışıyorsunuz?' sorusuna "Anayasalar geleceğin garantisidir" cevabını vermişti. "Bizde akrabalık ve iş çok keskin çizgilerle ayrılmıştır. Dışarıda çok samimi de olsak, işte hata olursa külahlar değişebilir." diyen tecrübeli işadamı Ahmet Nazif Zorlu da bir mülakatında şirketlerinin başarısını, akrabalık ilişkileriyle iş ilişkilerini ayrı tutmaya bağlamıştı. Öztiryakiler Madeni Eşya'nın Yönetim Kurulu Üyesi Tahsin Öztiryaki de anayasa çalışmasının şirket içi problemlerin azalmasında ciddi etkisi bulunduğunu aktarmıştı. Mopaş Marketler Zinciri'nin Genel Müdürü Reşat Narman ise çok ortaklı olmanın zorluklarını anayasa ile çözdüklerini belirterek, "Biz geniş bir aileyiz. Yaşadığımız ufak tefek problemlerin krize dönüşebileceğini tahmin ettik. Bu noktaya gelmeden herkesin daha net hareket edebileceği bir alan hazırlamak istedik." ifadelerini kullanmıştı. 2000 yılında aralarındaki anlaşmazlık sebebi ile ayrılma kararı alan İzmirli Esen Şirketler Grubu'nun kurucuları Salih ve Önder Esen kardeşlerden Esen Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Salih Esen, kardeşi ile arasındaki durumun çocukları arasında yaşanmaması için anayasa yazdırdığını açıklamıştı. Sesli Battaniyeleri Yönetim Kurulu Başkanı Hazim Sesli de, birtakım problemlerden dolayı kardeşi ile ayrıldıktan sonra anayasa hazırladı. Hazim Sesli, anayasanın gerekçesini, "Hisse bölümü, maaşlar, aile ve çocuklarının harcamalarından sağlık harcamalarına kadar her şey yazıya döküldü." diye açıkladı. Güral ailesi de anayasa hazırlığında olan şirketler arasında. Şirketin turizm işlerini devralan Hediye Güral Gür, hazırlanmakta olan anayasa için "Üniversitedeyken çok lüks arabalarımız olmadı. Bizim çocuklarımızın da üniversitede BMW ya da Mercedes'i olmayacak." cümlelerini kullanmıştı.
Zaman/Arif Bayraktar