Apollon Smintheus Tapınağı yeniden ayağa kaldırıldı!

 Çanakkale Ayvacık ilçesinin Gülpınar köyündeki 2 bin 300 yılık Apollon Smintheus Tapınağı'nın ana giriş cephesindeki sütunları, restorasyon çalışmaları kapsamında yeniden ayağa kaldırıldı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü adına bölgede kazı çalışmalarını yürüten Prof. Dr. Coşkun Özgünel ve ekibi, 18'inci yüzyıldan itibaren yağmalandığı belirlenen tapınağın ana giriş cephesinin yüzde 80'ini ellerinde bulunan özgün parçalarla ayağa kaldırmayı başardı.

Onarım çalışmaları kapsamında ilk olarak 1993 yılında tapınağın ana giriş bölümünün güney batı cephesine 3 sütun dikildi. Kazı ekibi, 21 yıl sonra farklı amaçlarda kullanılmak üzere alınan mermer ve andezit basamaklardan, geriye kalan tüf malzemenin de erimesiyle kaybolan ana giriş kapısının bulunduğu güney cephesindeki basamakları mermer taklidiyle yeniden yaptı.

Pres taşı gibi farklı amaçlarla kullanılmak üzere tapınaktan alınıp bölgeye dağılan sütun tamburları ve kaideleri kazı ekibince uzun yıllar tek tek toplandı. Ekip üyeleri yüzde 80'i özgün olan sütun tamburlarını birleştirip, sütunları yeniden dikti. Böylece, tapınağın ana giriş kapısını oluşturan güney cephesinde 1993 yılında dikilen 3 sütuna ilave olarak 6 sütun daha ayağa kaldırıldı.

Gelecek yıl yapılacak çalışmalarda ise sütunlardan kuzey doğu uzun kenar köşesindeki 4'ü birbirine bağlanacak. Sütunların üzerine ise figürlü tamburlar, iyon başlığı, arşitrav ve frizler konacak. Tanrı heykelinin bulunduğu "naos" olarak anılan mekana da daha önceki yıllarda bulunan "Tanrı Apollon"a ait kült heykelinin korunan ayağının imitasyonu yapılıp, tapınağın simgesi olan fareyle sergilenmesi sağanacak.

- Apollon Smintheus Tapınağı

Tapınak, eski adıyla Külahlı olarak bilinen Ayvacık ilçesine bağlı Gülpınar beldesinin kuzeybatısı ile kuzeydoğusu arasında kalan vadinin başlangıç eteklerinde, Bahçeleriçi mevkisinde yer alıyor. Troas bölgesinde bugün için tek örnek olduğu belirtilen tapınakta Helenistik Çağ Anadolu mimarlığına imzasını atan mimar Hermogenes'in uyguladığı pseudodipteros (yalancı iki sıralı sütun) plan tasarımı kullanılmış, ön ve arka cephelerinde 8, uzun kenarlarında ise 14'er sütun dizisi bulunuyor.

Smintheion Antik Kenti'nde yer alan tapınakta mermer bloklarla döşenen kutsal alanda pronaos (kutsal ön oda), naos (kutsal oda) ve opisthodomos (arka oda) olmak üzere 3 oda, naosta Paroslu heykeltıraş Skopas'ın yaptığı ve 110 santimetrelik bacak parçası bulunan, tanrı Apollon'un heykeli yer alıyor.

Kaynaklarda, ünlü coğrafyacı ve seyyah Strabon'un 2 bin yıl önce yazdığı ''Geographica'' adlı kitapta, kenti Yunanistan'dan gelen İonlar kuşattığı zaman, gece topraktan çok miktarda tarla faresinin çıkarak askerlerin silah ve teçhizatlarının deri kısımlarını kemirip kopardıkları ve bu yüzden kenti kuşatan İonların savaşı kaybettiğini yazdığı ve Lekton halkının minnet göstergesi olarak bu tapınağı inşa etmiş olabileceği belirtiliyor.

Bölgede ilk kazıların 1866 yılında başlatıldığı, ara verildikten sonra 1984 yılında yeniden başlanan kazı ve restorasyon çalışmalarının sürdürüldüğü kaydediliyor.

AA