Arazi Düzenlemesine Dair Tarım Reformu Kanunu Uygulama Yönetmeliği!

SULAMA ALANLARINDA ARAZİ DÜZENLENMESİNE DAİR TARIM REFORMU KANUNU UYGULAMA YÖNETMELİĞİ

Bakanlar Kurulu Kararının Tarihi : 11.6.1985, No : 85/9588 

Dayandığı Kanunun Tarihi : 22.11.1984, No : 3083

Yayımlandığı R. Gazetenin Tarihi : 29.6.1985, No : 18796 

Yayımlandığı Düsturun Tertibi : Cildi: , S.

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç ve Tanımlar

Amaç

Madde 1 – Bu yönetmelik, 1 Aralık 1984 tarihinde yürürlüğe giren 3083 Sayılı Sulama Alanlarında 

Arazi Düzenlemesine Dair Tarım Reformu Kanununun uygulanması ile ilgili hususları düzenler.

Tanımlar

Madde 2 – Bu yönetmelikte geçen,

1) Kanun: 22 Kasım 1984 tarih ve 3083 sayılı Sulama Alanlarında Arazi Düzenlemesine Dair Tarım 

Reformu Kanunu, 

2) Bakanlık: Tarım Reformu Genel Müdürlüğünün bağlı olduğu, Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığını,

3) Genel Müdürlük: Tarım Reformu Genel Müdürlüğünü, 

4) Bölge Müdürlüğü: Tarım Reformu Bölge Müdürlüğünü,

5) Bağ, Bahçe ve Ağaçlık Arazi: Uygulama tarihinde dönümden en az, 6831 Sayılı Orman Kanununa 

göre Yapılacak Orman Kadastrosu ve Aynı Kanunun 2/B Maddesinin Uygulanması Hakkında Yönetmelik'te 

cinsi ve sayısı yazılı ağaç, ocak, kök veya fidan bulunacak şekilde kültüre tabi tutulmuş arazileri, 

6) Proje Alanı: Bir projenin uygulanacağı sınırlar içerisinde kalan alanı,

7) Az Topraklı Çiftçi Ailesi: Dağıtım normundan daha az toprağa sahip bulunan çiftçi ailesini,

8) Köy Gelişme Alanı: Mevcut köylerin iskan yönünden geliştirilme alanlarını, 

9) Yeni Köy Yerleşme Alanı: Kurulması planlanan yeni iskan alanlarını,

10) Çayır: Taban suyunun yüksek bulunduğu veya sulanabilen yerlerde, biçmeye elverişli yem üreten ve 

genellikle kuru ot üretimi için kullanılan ve özel mülkiyette olmayan araziyi,

11) Mera: Bir veya birkaç köy veya beldeye münferiden veya müştereken hayvanlarını otlatmaları ve 

otundan yararlanmaları için tahsis edilen araziyi,

12) Yaylak: Bir veya birkaç köy veya beldeye münferiden veya müştereken hayvanları ile birlikte yaz 

mevsimini geçirmeleri, hayvanlarını otlatmaları ve otundan yararlanmaları için tahsis edilen araziyi,

13) Kışlak: Bir veya birkaç köy veya beldeye, münferiden veya müştereken hayvanlarını kış mevsiminde 

barındırmaları ve otundan yararlanmaları için tahsis edilen araziyi, 

14) Fon: Tarım Reformu Fonunu, 

15) Banka: T.C. Ziraat Bankasını,

16) (Ek : 9/10/2000 - 2000/1860 K.; Değişik : 14/5/2001 - 2001/2505 K.) Tarımsal Arazi Kullanım 

Planlaması: Uygulama alanlarında ülkesel ve bölgesel planlara uygun olarak çevre kaynaklarının rasyonel 

kullanımını sağlamak için toprak, su, iklim ve çevre verileri ile tarımsal üretim ve tarımsal potansiyel dikkate 

alınarak hazırlanan tarımsal alan ile tarım dışı alanların belirlendiği planlardır.

ifade eder.

Hukuki Dayanak

Madde 3 – Kanunun 25 inci maddesi, bu yönetmeliğin hukuki dayanağını teşkil eder. 

İKİNCİ BÖLÜM

Genel Esaslar

Uygulama Bölgesinin İlanı 

Madde 4 – Kanunda tesbit edilen amaçların gerçekleştirilmesinde önceliği bulunan yerler, Genel 

Müdürlükçe Bakanlık Makamına sunulur. 

Bakanlıkça, bu yerlerin uygulama bölgesi olarak ilan edilmesinde fayda görülmesi halinde, karar 

alınmak üzere Bakanlar Kuruluna teklif edilir. Bakanlar Kurulunca, teklifin uygun görülmesi halinde de bu 

yerler uygulama bölgesi olarak ilan edilir.

Bir yerin Kanunun 1 inci maddesinin g fıkrası sebebiyle uygulama alanı olarak tesbiti gerektiğinde, Milli 

Güvenlik Kurulu'nun görüşü alınır.

Bakanlar Kurulu Kararı, kamulaştırma ve diğer işlemler bakımından Kamu Yararı Kararı sayılır. Bu 

Karar Resmi Gazetede, yayımlanır. 

(Değişik beşinci fıkra: 14/7/2005 - 2005/9218 K.) Uygulama bölgesi olarak belirlenen yerlere ait 1/5000 ölçekli 

güncelleştirilmiş standart topografik kadastral haritalar, bu haritalar yoksa güncelleştirilmiş mevcut kadastral haritalar Tapu 

ve Kadastro Genel Müdürlüğünden temin edilir.Tarım Reformu Genel Müdürlüğünce uygulama alanının etüdü yapılarak 

arazi kullanma kabiliyet sınıfları tespit edilir ve temin edilen haritalara işlenir.

Temliki Tasarrufların Durdurulması

Madde 5 – Uygulama alanlarında Bakanlar Kurulu Kararının Resmi Gazetede yayımı tarihinden 

itibaren, beş yıl süre ile gerçek kişilerle özel hukuk tüzel kişilerine ait arazilerin mülkiyet ve zilyetliği, devir, 

temlik ve ipotek edilemez ve satış vaadine konu olamaz. Sulama alanlarında sulama şebekesi tamamlanıp 

sulamaya geçinceye kadar ilave kısıtlama süresi de beş yılı aşamaz.

Kısıtlamalar, Bakanlar Kurulu Kararının Resmi Gazetede yayımı ile birlikte uygulama bölgesindeki 

Tapu Sicil Muhafızlıkları tarafından tapu siciline resen şerh edilir.

Kısıtlama Süresi İçinde Satış İzni

Madde 6 – Kısıtlama süresi içinde arazisini ve varsa üzerindeki tesisleri satmak isteyen gerçek ve özel 

hukuk tüzel kişilerinin müracaatları halinde, Bölge Müdürlüğü altmış gün içinde bunların kamulaştırılmasına 

lüzum görüp görmediğini ilgilisine bildirir. Arazinin kamulaştırılmasına lüzum görülmediği takdirde, dağıtım 

normundan daha büyük parsellerin, bölge için tesbit edilen dağıtım normundan daha küçük parçalara, dağıtım 

normundan daha küçük parsellerin ise hiçbir şekilde bölünmeme şartı ile satışına izin verilir.

Kısıtlama süresi içinde diğer kamu kuruluşlarınca yapılacak kamulaştırmalarda birinci fıkra hükümleri 

uygulanmaz.

Belgelerin Temini 

Madde 7 – Uygulama bölgesinin ilanından itibaren bölgenin tapu kayıtları veya tapu tesbit tutanakları 

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünce, sulama projesi içindeki sulanan yerler tapulama paftalarına işlenmiş 

olarak ilgisine göre Devlet Su İşleri veya Köy Hizmetleri Genel Müdürlüklerince, Hazine arazisi ile ilgili tahsis 

ve kiralama işlemleri hakkındaki gerekli bilgi ve belgeler ise Maliye ve Gümrük Bakanlığınca altmış gün içinde 

Genel Müdürlüğe verilir.

Arazi Bildirimi 

Madde 8 – Uygulama bölgesinin ilan edilmesinden itibaren üç ay içinde arazi malikleri, müşterek ve 

iştirak halindeki mülkiyette temsilci, hissedarlardan herhangi biri veya tamamı, velayet ve vesayet altındakiler 

için kanuni temsilcileri, tüzel kişiler için temsile yetkili olanlar, mülkiyeti ihtilaflı arazide hak iddiasında 

bulunanların herbiri, uygulama alanı içinde bulunan arazilerini, matbu bildirim formlarında göstermek ve bu 

formları, ilgili Bölge Müdürlüğüne vermek veya göndermekle yükümlüdür. 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Sahibine Bırakılacak Arazi Miktarı

Arazi Varlığının Hesabı 

Madde 9 – Gerçek kişilerle, özel hukuk tüzel kişilerinin arazi varlığı, kişilerin uygulama bölgesindeki 

tapulu arazisine, tapulamanın henüz sonuçlanmamış olduğu hallerde askı süresi bitmiş tapulama tesbit 

tutanaklarında belirtilen arazisi ile iştirak halinde ve müşterek mülkiyet durumundaki hissesine düşen arazi 

miktarı ilave edilmek suretiyle bulunur.

Sahibine Bırakılacak Arazi Miktarı ve Kamulaştırma

Madde 10 – Uygulama bölgesinde, gerçek kişilerle özel hukuk tüzel kişilerinin bağ, bahçe ve ağaçlık 

arazisi ile örnek işletmesi hariç mülkiyetinde bulunan tarım topraklarından, dağıtım normunun on katını aşan 

veya Bakanlar Kurulunca arttırılan miktarlardan fazla olan kısmı ile varsa üzerindeki tarımsal yapı ve tesisler, 

bedelleri nakden ve peşin ödenmek suretiyle Genel Müdürlük tarafından kamulaştırılır ve geri kalan kısmı 

kendilerine bırakılır. 

Bakanlar Kurulunca Kanunun birinci maddesinin (g) bendine göre uygulama alanı olarak ilan edilecek 

diğer alanlarda, gerektiğinde arazi ve diğer gayrimenkullerin tamamı kamulaştırılabilir. 

Sahibine bırakılacak arazi miktarının hesabında, arazinin bir kısmı sulu, bir kısmı kuru ise, ayni zirai 

işletme gelirinin sağlanabilmesi için arazi sınıfları da dikkate alınmak suretiyle sulu arazi kuru araziye tahvil 

edilir. 

Toprak Seçimi 

Madde 11 – Sahibine bırakılacak toprak, mümkün olduğu kadar toplu halde ve işletmeyle ilgili yapı ve 

tesislerden yararlanmaya en elverişli biçimde, malik veya kanuni temsilcisi tarafından seçilir.

Seçim hakkı, toprakların düzenli biçimde dağıtılmasını ve verimli şekilde işletilmesini engelleyecek 

tarzda kullanılamaz. 

Seçim hakkı, malik veya kanuni temsilcisi bulunamaz veya Bölge Müdürlüğünün talebinden itibaren 

otuz gün içinde birinci fıkra uyarınca kullanılamaz veya ikinci fıkra uyarınca yerinde kullanılmaz ise, seçim, bu 

madde esaslarına göre Bölge Müdürlüğünce yerine getirilir.

Müşterek Mülkiyette Hissenin Kamulaştırılması, Taksim ve İfrazı 

Madde 12 – Bölge Müdürlüğü, kamulaştırılacak hisse oranını önceden tesbit ederek, durumu müşterek 

maliklere bildirir. Müşterek maliklerin otuz gün içinde muvafakatlarını bildirmeleri halinde, kamulaştırılmasına 

karar verilen hisse miktarı, ifraz krokisi de hazırlanarak kamulaştırma kararı ile birlikte müşterek maliklere 

bildirilir ve tapuya tescil için gönderilir.

Hazırlık Dosyası

Madde 13 – Bölge Müdürlüğü, kamulaştırmaya muhatap olacak her şahsa ait taşınmaz malların tapu 

kayıtlarını, kamulaştırılacak ve sahibine bırakılacak arazi miktarlarını, mal sahiplerinin kanuni ikametgah ve 

adresini, aile nüfus listesini, vergi beyanı ve vergi değerlerini,beyan bulunmadığı hallerde beyan yerine geçecek takdir değerlerini, 

tarımsal gelirin hesaplanmasında kullanılacak değerleri, toprak sınıflarını ve devletçe sulanan arazinin sınırlarını, 

toprak seçimini gösteren bilgi ve belgeleri de ihtiva eden bir hazırlık dosyası tanzim eder. 

Bedel Takdir Komisyonu

Madde 14 – Bedel Takdir Komisyonu, üçü Genel Müdürlükçe görevlendirilen beş üyeden teşekkül eder. 

Diğer iki üye mahallin en büyük mülki amirince seçilir. Seçim sırasında yedek üyeler de ayni usullerle belirlenir.

Uygulama alanındaki iş durumuna göre birden fazla bedel takdir komisyonu kurulabilir.

Komisyon üyelerinin hizmet süresi bir yıldır. Süresi biten üye yeniden görevlendirilebilir. Komisyon üyeleri göreve başlamadan önce Sulh Hukuk Mahkemesinde yemin ederler.

Bedel Takdir Komisyonlarının görevi, kamulaştırılarak arazi ile varsa üzerindeki zirai yapı ve tesislerin 

bedelini tesbit etmektir.

Komisyonlar, görevlerinin gerektirdiği her türlü bilgi ve belgeyi kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerinden istemeye yetkilidir. 

Komisyon, bütün üyelerin katılması ile toplanır. Kararları çoğunlukla alır. Kararlar komisyon başkan ve üyelerince imza edilir. Karşı görüşte bulunan üye, karşı oy sebebini yazıp, kararı imzalamak zorundadır. 

Komisyon üyeleri Bölge Müdürlüğünce yapılacak tebligat üzerine çalışmalara başlar. Faaliyetlerini, Bölge Müdürlüğünce tesbit edilen önceliklere göre yürütür.

Bedel takdir komisyonları, uzmanlıkları dışında kalan konularda, kamulaştırılacak malın cinsine göre bilirkişilerden görüş alabilir.

Kamulaştırılacak gayrimenkullerin sahipleri ile bunların usul ve füruu, karı-koca veya üçüncü derece dahil kan ve sıhri hısımları komisyonlara katılamaz ve görüş bildiremez.

Bedel takdir komisyonunun başkan ve üyelerinin ücretleri, Genel Müdürlükçe tesbit edilecek esaslar dahilinde Fon'dan karşılanır. 

Bedel Takdiri 

Madde 15 – Bölge Müdürlüğü bedel takdiri yapılacak arazi ve şahıslarla ilgili dosyaları komisyona 

gönderir.

Bölge Müdürlüğünün tebligatı ile çalışmaya başlayan Bedel Takdir Komisyonu, bedelin takdir edileceği 

günü tesbit eder, bunu ilgililere ve bilgisine başvuracağı bilirkişiye de bildirir. 

Bedel Takdir Komisyonu, tespit edilen günde kamulaştırılacak arazinin bulunduğu yere giderek, araştırmasını yapar. Hazır bulunan ilgilileri de dinledikten sonra taşınmaz malın rayiç bedelini tesbit eder ve 

raporunu tesbit tarihinden itibaren onbeş gün içinde Bölge Müdürlüğüne verir.

Kamulaştırma Kararı 

Madde 16 – Kamulaştırma kararı, Bölge Müdürünün başkanlığında, Kamulaştırma - Toplulaştırma ve Dağıtım Şubesi Müdürü ile ilgili uzmandan müteşekkil üç kişilik bir heyet tarafından alınır.

Kamulaştırma kararı, Genel Müdürün veya yetkili kıldığı kişinin onayı ile kesinleşir. 

Kamulaştırma Bedelinin Ödenmesi 

Madde 17 – Kamulaştırma bedelleri hak sahipleri adına bankaya yatırılır. Ancak, kamulaştırma konusu olan taşınmaz malın aynının ihtilaflı olması halinde, bedelin ödenebilmesi için hak sahibinin kamulaştırılan taşınmaz malın maliki olduğunu belgelendirmesi gerekir.

Tescil ve Tahliye 

Madde 18 – Tebliğ edilen kamulaştırma işlemine karşı idari ve adli yargıya başvurulmadığı veya bu 

konuda açılan davaların kesin olarak sonuçlanmasına rağmen, taşınmaz mal sahibinin ferağ vermemesi halinde, 

Bölge Müdürlüğü, takdir edilen ve arttırılan bedelin tamamının bankaya yatırıldığına dair makbuz ve diğer 

belgelerin örnekleriyle birlikte, kamulaştırılan taşınmaz malın Hazine adına tesciline karar verilmesi için Asliye 

Hukuk Mahkemesine müracaat eder.

Taşınmaz malın Hazine adına tesciline karar verilmesi halinde, kararın tapu sicil muhafızlığına tebliği ve 

tescil işlemleri Bölge Müdürlüğünce takip edilir.

Kamulaştırılan taşınmaz malın aynı üzerindeki ihtilaflarda Genel Müdürlüğe husumet düşmez. 

Mülkiyetin kişiler arasında ihtilaflı olması taşınmazın idare adına tesciline engel değildir. 

Kamulaştırılan taşınmaz mal, tapuya tescil edildikten sonra, Bölge Müdürlüğünce arazinin tahliyesi için 

ilgililere tebligat yapılır. Bu tebligata rağmen, arazi rızaen tahliye edilmezse Bölge Müdürlüğü, o mahaldeki icra 

memurluğuna müracaat ederek araziyi tahliye ettirir. Arazi ekili ise, tahliye hasat sonuna bırakılır. İtiraz ve 

şikayetler tahliyeyi durdurmaz ve mahkemece ihtiyati tedbir kararı verilmez.

Yabancı Uyruklular

Madde 19 – Yabancı uyruklulara ait taşınmazların kamulaştırılmasına Bakanlar Kurulunca karar verilir, 

Kamulaştırma halinde bedelin tesbiti ve ödenmesi mütekabiliyet esasları dahilinde yapılır. Genel Müdürlük, 

Bakanlar Kurulu Kararında tesbit edilecek esaslara göre işlemleri yürütür.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Toplulaştırma ve Arazi Değişimi

Toplulaştırma 

Madde 20 – Toplulaştırma, uygulama alanında ekonomik üretime imkan vermeyecek şekilde parçalı ve 

hisseli arazinin birleştirilmesi ve bu amaçla kamulaştırma, az topraklı veya topraksız çiftçinin topraklandırılması, 

sahibine bırakılacak arazinin belirlenmesi, köy gelişme ve yeni köy yerleşme alanlarına yer ayrılması gibi arazi 

düzenlemesine dair diğer hususları kapsar. 

Toplulaştırmanın uygulanacağı yerler, teknik, ekonomik, sosyal ve hukuki faydalar gözönünde 

bulundurularak Bölge Müdürlüğünün teklifi ve Genel Müdürlüğün onayı ile belirlenir. 

Toplulaştırma İsteğinin Tespiti 

Madde 21 – Toplulaştırma yapılması uygun görülen yerler, Bölge Müdürlüğünce alışılmış usullerle 

ilgililere ilan edilir. 

Toplulaştırmanın yapılacağı proje alanındaki arazinin, yarısından çoğuna malik bulunan ve sayıca 

maliklerin üçte ikisini teşkil eden arazi sahibi çiftçilerin muvafakatı ile isteğe bağlı toplulaştırma yapılır. Bu 

karar, proje alanındaki bütün malikleri bağlar.

Zorunlu Toplulaştırma 

Madde 22 – Toplulaştırma yapılması uygun görülen yerlerde, arazi malikleri ve bunların sahip oldukları 

arazi miktarına ait çifte ekseriyetin sağlanamaması halinde Bölge Müdürlüğünün teklifi ve Genel Müdürlüğün 

onayı ile zorunlu toplulaştırma yapılabilir. 

Toplulaştırmanın İlanı ve Proje Hazırlığı 

Madde 23 – Toplulaştırma yapılmasına karar verilen yerler, sınırları da belirtilmek suretiyle Bölge 

Müdürlüğünce alışılmış usullerle mahallinde ilan edilir.

Ayrıca, Toplulaştırmanın yapılacağı yerler, mahallin en büyük mülki amirine de bildirilir.

Toplulaştırma projeleri teknik talimatla belirtilen esaslara göre hazırlanır ve Bölge Müdürünün teklifi ve 

Genel Müdürün onayı ile kesinleşir.

Tapu Siciline Şerh Verilmesi

Madde 24 – Toplulaştırmanın uygulanacağı proje alanında bulunan parseller, tapu kütüğüne şerh 

verilmesi için Bölge Müdürlüğünce mahalli tapu sicil muhafızlığına bildirilir.

Şerh tarihinden sonra araziyi devralan veya üzerinde bir hak iddia eden kimse, eski malikin 

yükümlülüklerini aynen kabul etmiş sayılır.

Derecelendirme Komisyonunun Seçimi

Madde 25 – Proje alanlarında derecelendirme komisyonu, biri başkan olmak üzere beş üyeden oluşur. 

Komisyonun başkanı Genel Müdürlükçe tesbit edilir.

Ayrıca, Bölge Müdürlüğünce komisyonda biri toprak etüd ve araştırma işlerinde tecrübeli Ziraat 

Mühendisi olmak üzere iki üye görevlendirilir.

Köylerde Köy muhtarı veya temsilcisi, beldelerde Belediye Başkanı veya temsilcisi komisyonun tabii 

üyesidir.

(Değişik : 9/10/2000 - 2000/1860 K.) Proje alanındaki arazi sahipleri, Genel Müdürlükçe belirlenecek 

esaslar dahilinde Komisyona kendi aralarından bir asıl ve iki yedek üye seçerler. Ancak parsellerin tamamı 

Hazineye ait veya davalı olduğu için malikleri belli olmadığı durumlarda; bu parsellerin bulunduğu alanda arazi 

maliki asil ve yedek üye seçimi yapılmaz. Bu yerlerde Derecelendirme Komisyonu diğer üyeler ile çalışmalarını 

sürdürür. 

Derecelendirme Komisyonunun çalışma usul ve esasları Genel Müdürlükçe belirlenir.

Derecelendirme ve Derecelendirmenin İlanı 

Madde 26 – Derecelendirmede denkliğin nasıl yapılacağı ve derecelerin birbirine tahvillerinin nasıl 

sağlanacağı teknik talimatla belirlenir. 

Derecelendirme komisyonu tarafından hazırlanan derecelendirme haritası, mülkiyet listeleri ve 

derecelerin birbiriyle denkliğini gösteren tablo, muhtarlık veya belediyede herkesin görebileceği yere onbeş gün 

süreyle asılarak ilan olunur. Harita, liste ve tablonun ilanı ve ilandan indirilmesi bir tutanakla belgelendirilir. 

Toplulaştırmaya konu olan malikler, derecelendirme haritası, liste ve tabloya itirazlarını, ilan gününden 

başlayarak yirmi gün içinde derecelendirme komisyonu başkanlığına yazılı olarak yapabilirler. Bu müddet içinde 

itiraz etmeyenler derecelendirmeyi kabul etmiş sayılır. Komisyon, yapılan itirazları inceler ve en geç onbeç gün 

içinde karara bağlar. Karar ilgililere yazılı olarak ilan edilir.

İlgililer, bu karara karşı ilan tarihinden başlayarak onbeş gün içinde Bölge Müdürlüğü kanalıyla Genel 

Müdürlüğe itiraz edebilirler. Genel Müdürlüğün otuz gün içinde vereceği karar üzerine derecelendirme 

kesinleşmiş olur. Bu karar ilgililere aynı şekilde ilan edilir.

Alınacak Tedbirler

Madde 27 – Proje alanında uygulamaya başlamak için hasat zamanı dikkate alınarak ekilecek ürün 

çeşitleri, köy ihtiyar heyetiyle birlikte tespit edilir. Aynı maksatla gerekli diğer tedbirlerle ilgili kararlar alınır. 

Bu kararlara uymayanlar, herhangi bir zarar iddiasıyla, tazminat talebinde bulunamazlar. 

Toplulaştırma ilanından sonra proje alanında sabit tesis yapılamaz. Proje planlaması ve uygulaması 

esnasında izinsiz olarak yapılan sabit tesisler, dikkate alınmaz ve ihtilaf halinde bunlar tazminat konusu olamaz.

Uygulama ve Tescil

Madde 28 – Proje, zemine uygulandıktan sonra, zemindeki işaretlerin korunması için gerekli tedbirler 

Bölge Müdürlüğünce alınır.

Eski ve yeni mülkiyet listeleri ile uygulanan tasarruf krokisi, tapu tesciline esas olacak rölove ölçümleri 

yapılmak üzere mahalli Tapu Sicil Muhafızlıklarına gönderilir.

Rölöve ölçümleri sonunda, projeye göre tahsis edilen ve zeminde tespit edilen parsellerin yüzölçümünde 

farklılık görülürse, fazla miktar için malik borçlandırılır, eksik miktar için kamulaştırılmış gibi işlem yapılır. 

Tahsis edilen parseller, malikleri adına tapuya resen tescil edilir ve eski kütük sayfaları kapatılır. Eski 

sayfalarda kayıtlı bütünhak ve mükellefiyetler yeni sayfalara aktarılır. 

Proje uygulamasına başlanıldıktan sonra uyuşmazlıkların çözüme bağlanması halinde, haklı çıkan tarafa 

projenin bütünlüğünü bozmamak kaydıyla mevcutsa arazi aynen iade edilir. Aynen iadenin mümkün olmaması 

veya eşdeğer arazi verilememesi halinde, haklı çıkan tarafa bu Yönetmelik hükümlerine göre kamulaştırma 

bedeli ödenir.

Proje alanında eski ve yeni durumu belirten mülkiyet listeleri Bölge Müdürlüğünce, ayrıca ilgili vergi 

dairelerine gönderilir.

Arazinin Değiştirilmesi 

Madde 29 – Teknik, ekonomik, hukuki zorunluluklar nedeniyle, Genel Müdürlük tarafından lüzum 

görülmesi halinde, gerçek ve tüzel kişilere ait arazi, sahiplerinin muvafakatı ile Kanunun birinci maddesinin (g) 

bendine göre uygulama alanı olarak ilan edilen yerlerde ise, herhangibir muvafakat aranmaksızın Genel 

Müdürlük emrine geçen eşdeğer arazi ile değiştirilebilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Toprak Dağıtımı

Toprak Büyüklüğünün Tesbiti 

Madde 30 – Genel Müdürlük ilgili kamu kuruluşlarından sağlayacağı bilgilerden de yararlanarak, sulu 

ve kuru şartlarda geriye doğru dört yıllık ekiliş ortalamalarını almak suretiyle, ortalama ekiliş oranlarını tesbit 

eder. Tesbit edilen ortalama ekiliş oranlarından, bu işletmelerin, bir dönümüne isabet eden ortalama tarımsal 

işletme gelirleri bulunur.

1984 yılı toptan eşya fiyatları endekslerine göre, bir milyon lira olarak tesbit edilen tarımsal işletme geliri, işletmelerin kuru ve sulu şartlar için bulunan, bir dönümünün ortalama tarımsal işletme gelirine bölünerek, 

uygulama alanındaki III üncü sınıf topraklarda gerekli sulu ve kuru arazi büyüklükleri bulunur.

Birinci ve ikinci fıkra hükümlerine göre bulunacak III üncü sınıf toprak büyüklüğü toprak dağıtımında 

esas alınır. 

(Ek : 9/10/2000 - 2000/1860 K.) İmar, ihya ve ıslah sonucu tarıma kazandırılacak veya topografya, 

toprak, iklim gibi etmenler nedeniyle ekonomik verimi yüksek özel bitki plantasyonu veya özel üretim yapılacak 

alanlarda arazi kullanım kabiliyeti sınıflaması yerine özel üretim veya potansiyel verimlilik kriterlerinin dikkate 

alındığı bir sınıflamaGenel Müdürlükçe kurulacak bir komisyon tarafından yapılır. Bu tür alanların dağıtımında 

bu sınıflama esas alınır. Bu sınıflamaya ilişkin detaylar teknik talimatla düzenlenir. Özel sınıflamanın uygulanacağı alanlarda birinci ve ikinci fıkra hükümlerine göre dağıtım normu hesaplanır.

Toprak Normunun İlanı 

Madde 31 – Genel Müdürlükçe uygulama bölgeleri için 30 uncu madde gereğince hesaplanan, kuru ve 

sulu toprak büyüklükleri, Bakanlık Makamına sunulur, Bakanlıkça, toprak büyüklüklerinin uygun görülmesi 

halinde karar alınmak üzere Bakanlar Kuruluna teklif edilir. Bu konudaki Bakanlar Kurulu Kararı "Dağıtılacak 

Toprak Normu" olarak Resmi Gazete'de yayımlanır. 

Tarım Topraklarının Tahvili 

Madde 32 – Üçüncü sınıf tarım topraklarının, diğer toprak sınıflarına tahvillerinde aşağıdaki katsayılar 

kullanılır.

III. Sınıftaki Toprakların 

Toprak Sınıfı Diğer Sınıflara Tahvil Katsayısı 

I 0.707 

II 0.816 

III 1.000 

IV 1.414 

Arazinin bir kısmı kuru, bir kısmı sulu ise, yönetmeliğin 30 uncu maddesine göre tesbit edilen sulu ve 

kuru toprak büyüklüklerinin oranları dikkate alınarak sulu ve kuru arazinin birbirlerine tahvili yapılır. 

Dağıtım İlanı 

Madde 33 – Genel Müdürlüğün emrine geçen arazinin hak sabibi çiftçilere yönetmelik hükümlerine 

göre dağıtılacağı, köy veya belde halkına mahallinde alışılmış usullerle ilan edilir. Bu ilanın bir sureti mahalli 

mülki amirlik ve diğer sureti de Bölge Müdürlüğü binalarına asılarak altmış gün süre ile ilan edilir.

İlanlarda, dağıtımın yapılacağı köy veya belde, toprak talebinde bulunulacak sürenin başlangıç ve bitiş 

günleri, beyannamelerin temin edileceği yer ve başvurulacak merci, doldurulacak beyanname ekinde istenilen 

belgeler ile süresinde talepte bulunmayanların toprak dağıtımından yararlanamayacakları belirtilir.

Toprak Talebi 

Madde 34 – Toprak dağıtımından yararlanmak isteyenlerle zorunlu hallerde bunların kanuni ve iradi 

mümessilleri, uygulama bölgesi içinde ve dışındaki kendisinin ve aile fertlerinin malik veya zilyed oldukları 

arazi varlıklarını toprak istek beyannamesinde göstermek suretiyle, toprak dağıtım ilanında belirtilen altmış 

günlük süre içinde bizzat veya P.T.T. aracılığı ile talepte bulunabilirler.

Bu süre içinde talepte bulunmamış olanlar toprak dağıtımından yararlanamazlar.

Hak Sahipliği Tesbit Komisyonu

Madde 35 – Dağıtımda hak sahiplerinin tesbiti işlemleri Bölge Müdürlüğü elemanları arasından seçilen 

bir başkan ve iki üye olmak üzere üç kişiden oluşan bir komisyon marifetiyle yürütülür. Komisyon, Kamulaştırma, Toplulaştırma ve Dağıtım Şubesi Müdürünün teklifi ve Bölge Müdürünün onayı ile kurulur.

Komisyon, gerekirse, arazi istek beyannameleri ve ilgili belgelerin gerçeğe uygun olup olmadıklarını, 

mahalli bilirkişi veya köy ihtiyar heyeti ile de müştereken inceleyebilir.

Hak Sahipliğinin Tesbitinde Aranacak Şartlar

Madde 36 – Dağıtımda toprak, toprağı kendisinin işleyeceğini ve çiftçilik yapacağını taahhüt eden ve 

aşağıdaki şartları taşıyan kişilere verilir: 

a) T.C. Vatandaşı olmak,

b) (Değişik : 1/11/1996 - 96/8712 K.) Mümeyyiz olmak,

c) Aile reisi olmak,

d) (Değişik : 1/11/1996 - 96/8712 K.) Toprak dağıtılacak yerde ikamet ediyor olmak,

e) (Değişik : 1/11/1996 - 96/8712 K.) Bedeni noksanlığı bulunanlar ile 65 yaş üzerinde olanların, 

çiftçilik yapmaya mani halinin bulunmadığını sağlık kurulu raporu ile belgelemek, 

f) (Değişik : 1/11/1996 - 96/8712 K.) Uygulama alanı ilan edilmeden önce Devletçe verilen arazi ile 

uygulama alanı ilan edildikten sonra sahibi olduğu araziyi satmak, hibe etmek vb.herhangi bir sebeple elden 

çıkarmamış olmak, 

g) (Değişik : 9/10/2000 - 2000/1860 K.) Kendisi, eşi ve reşit olmayan çocuklarının toplam arazi varlığı, 

dağıtılacak toprak normunun altında olmak,

h) Kanunun 24 üncü maddesinde belirtilen suçlardan hüküm giymemiş olmak,

ı) (Ek : 9/10/2000 - 2000/1860 K.) Geçimini çiftcilik yaparak sağlamak ve tarımda sigortalılık dışında 

Devlete ait bir sosyal güvenlik kuruluşunun mensubu olmamak.

Ancak, Bakanlar Kurulu Kararına istinaden uygulama bölgelerine naklen iskan edilenlerde (h) bendi 

hariç herhangi bir şart aranmaz.

(Ek fıkra: 8/3/2004-2004/6984 K.) Miras yoluyla intikal üzerine, mirasçıların işletme bütünlüğünü 

temin etmeye yönelik olarak kendi aralarında yapılan devirler hak sahibi olmaya engel değildir. Ancak, hak 

sahibi olan mirasçıların topraklandırılmalarında devredilen arazi miktarları dikkate alınarak değerlendirme 

yapılır.

Toprak Dağıtımında Hak Sahipliği Sırası 

Madde 37 – Toprak dağıtımında;

a) Sahip olunan arazi miktarı,

b) Tahsil durumu, 

c) Zirai eğitim,

d) Yaş durumu,

e) Medeni hali ve çocuk sayısı, 

f) Bölgede oturma süresi, 

g) Bölgede oturacak konutunun bulunması,

h) Üretim araçlarına sahip olması,

ı) Müstakil işletme kurabilme şartlarına sahip olması,

gibi hususlar ile uygulama bölgesinin şartları da dikkate alınarak teknik talimatla belirlenecek puanlama 

sistemine göre hak sahipliği sırası tesbit edilir. (Son cümle Mülga: 20/5/2002-2002/4223 K.)

Hak Sahipliği Listesi 

Madde 38 – Hak sahipliği tesbit komisyonu, verilen beyanname ve belgelerin gerçeğe uygun olup 

olmadıklarını inceleyerek yapacağı değerlendirmeye göre geçici hak sahibi listesini hazırlar ve bu listeyi köy 

veya beldede onbeş gün süre ile askıya çıkartır.

Askı süresi içinde yapılan itirazlar,komisyonca değerlendirilerek geçici hak sahipliği listesinde, gerekli 

değişiklikler yapılır.

Genel Müdürlük, bölgenin özelliği ve güvenliği açısından, ilgili güvenlik kuruluşlarının görüşünü alarak, 

bu listede değişiklik yapmaya yetkilidir. 

Kesinleşen liste, mahallinde alışılmış usullerle ilan edilir. Bu ilanda, hak sahiplerinin öncelik sırası, 

kimliği, arazi varlığı ve III üncü sınıfa tahvil edilmiş miktarı ile verilmesi gereken arazi miktarı belirtilir. 

Kesinleşen listelere yapılacak itirazlar dikkate alınmaz. Ancak gerçeğe aykırı bilgi ve belgelerle hak 

sahibi olanlar, gerçeğin anlaşılması halinde, uygulamanın hangi safhasında olursa olsun hak sahipliğinden 

düşürülür.

Bunların yerine, hak sahipliği listesinde yer alan yedekler, sırasıyla getirilir.

Toprak Dağıtımı Bedel Takdir Komisyonu ve Bedelin Tesbiti 

Madde 39 – Dağıtılacak tarım topraklarının rayiç bedellerini tesbit etmek üzere Bölge Müdürlüğünce üç 

kişiden teşekkül eden yeteri kadar komisyon kurulur.

Komisyonca tesbit edilen rayiç bedel Genel Müdürlüğün onayı ile kesinleşir. 

Uygulama

Madde 40 – Tesbit edilen hak sahibi listesindeki çiftçiler, Bölge Müdürlüğünce hazırlanan ve Genel 

Müdürlükçe onaylanan dağıtım projelerine göre topraklandırılır. Bunların borçlandırılmaları ve dağıtılan 

toprakların adlarına tescil işlemleri bu Yönetmelik hükümlerine göre Bölge Müdürlüğünce sağlanır. 

ALTINCI BÖLÜM

Köy Gelişme ve Yeni Köy Yerleşme Yerleri

Yer Seçimi

Madde 41 – Uygulama bölgesinde, Bölge Müdürlüğünce yapılan çalışmalara göre, Genel Müdürlükçe 

uygun görülen yerlerde, köy gelişme ve yeni köy yerleşme yerleri seçilir. 

Seçilen yeni köy yerleşme yerlerinin kurulması veya mevcut köyler ile köyaltı yerleşme birimlerinin 

birleştirilmesi ilgili kuruluşların da görüşü alınarak Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulunun Kararı ile olur.

(Ek : 9/10/2000 -2000/1860 K.) Tarım Reformu uygulama alanlarında köy gelişme ve yeni köy 

yerleşme yerlerinin alt yapı hizmetlerini Tarım Reformu Genel Müdürlüğü yapar veya yaptırır.

Arsa Bedel Takdir Komisyonu 

Madde 42 – Köy imar planları içindeki arsaların rayiç bedelleri, Bölge Müdürlüğünce kurulan üç kişilik 

komisyonlar marifetiyle tesbit edilir

Arsa Tahsisi

Madde 43 – Bakanlar Kurulunca uygulama alanına yerleştirilmesi kararlaştırılanlarla kanuna göre 

topraklandırılanlardan, konut veya yeni zirai yapı ve tesis kurmak isteyenlere arsa tahsisi yapılabilir.

Tahsis Usulleri 

Madde 44 – Köy gelişme ve yeni köy yerleşme alanlarının imar planları ile arsaların bedellerini gösterir 

liste, Bölge Müdürlüğünce onbeş gün müddetle ilgili köy veya köylerde alışılmış usullerle ilan edilir. 

Arsaların tahsisi, ilan süresi içinde hak sahipleri kendi aralarında anlaşarak müracaat ettikleri takdirde bu 

anlaşmaya uygun olarak, anlaşma sağlanamadığı takdirde ilan süresinin bitiminde Bölge Müdürlüğünce kura 

usulü ile yapılır.

Kura çekiminden itibaren on gün içinde müşterek dilekçe ile müracaat edenlerin parselleri, karşılıklı 

olarak değiştirilebilir. 

Arsa tahsisinin kesinleşmesinden sonra ilgililer bu yönetmelik hükümlerine göre borçlandırılarak, 

arsaların adlarına tescilleri sağlanır.

Arsa Satışı 

Madde 45 – (Değişik: 8/3/2004-2004/6984 K.)

Uygulama alanlarında; dağıtım yapılan köylerdeki tahsis fazlası arsalar ile köy gelişme alanı çalışmaları 

tamamlanan diğer köylerdeki arsalar, köy nüfusuna kayıtlı reşit ve mümeyyiz T.C. vatandaşlarına Kanunun 24 

üncü maddesinde yazılı suçlardan hüküm giymemiş olmaları şartı ile 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu 

hükümlerine göre satılabilir veya Hazinenin tasarrufuna bırakılabilir.

YEDİNCİ BÖLÜM

Borçlandırma ve Borç Tasfiyesi

Borçlandırma

Madde 46 – Bu yönetmelik hükümlerine göre topraklandırılanlar ile yerleşime tabi tutulanlar, 

mülkiyetini iktisap edecekleri tarım toprakları ile varsa üzerindeki yapı ve tesisleri, tahsis edilen arsaları ve diğer 

gayrimenkulleri tesbit edilen bedeller üzerinden Genel Müdürlüğe karşı borçlanırlar. Bölge Müdürlüğü, 

ilgililere, borç senetlerini imzalamaları ve borçlanma ile ilgili diğer işlemleri, bizzat veya vekilleri tarafından 

tamamlamaları için bir aylık süre tanır ve bunu alışılmış usullerle mahallinde ilan eder. 

Bu süre içinde, belgelendirilmiş hastalık, tutukluluk, askere alınma gibi mazeretler dışında, 

borçlandırılma işlemlerini tamamlayamayanlar bu haklarını kaybederler.

Tescil

Madde 47 – Borçluların, borç senetlerini imzalamalarını müteakip, dağıtılan topraklar ile varsa 

üzerindeki yapı ve tesislerin, tahsis edilen arsaların ve diğer gayrimenkullerin hak sahipleri adına tescilleri engeç 

bir ay içinde Bölge Müdürlüğünce, mahalli tapu sicil muhafızlığından talep edilir.

Ödeme 

Madde 48 – Borçlar, borçlandırma tarihinden sonra gelen dördüncü yılın Ocak ayını takip eden ve 

Genel Müdürlük tarafından hasat dönemleri dikkate alınarak tesbit edilecek aylardan başlamak üzere on yılda ve 

on eşit taksitte faizsiz olarak ödenir.

Dağıtılan Toprakların Geri Alınması 

Madde 49 – Aşağıdaki hallerde dağıtılan topraklar, Bölge Müdürlüğünün teklifi ve Genel Müdürlüğün 

onayı ile geri alınır.

a) Topraklarını, askerlik veya belgelendirilmiş uzun süreli hastalık gibi geçerli bir mazereti olmaksızın, 

aralıksız üç yıl süre ile kanunun öngördüğü şekilde verimli olarak işletmeyenler, 

b) Borç ve kredi taksitlerini aralıkız üç yıl süre ile ödemeyenler, 

c) Kendilerine toprak dağıtıldıktan sonra Kanunun 24 üncü maddesinde belirtilen suçların herhangi 

birinden mahkum olanlar ile mahkum oldukları sonradan anlaşılanlar, 

d) Dağıtılan toprakları, mirasçıların, mirasın açılmasından itibaren altı ay içinde kendi aralarında aile 

ortaklığı şeklinde işletmedikleri veye rızaen kendi aralarında devir ve temlik işlemlerini yapmadıkları 

anlaşılanlar, 

e) Gerçeğe aykırı bilgi ve belgelerle, hak sahibi olduğu sonradan anlaşılanlar.

Geri alma kararı, ongün içinde ilgilisine ve mahalli tapu sicil muhafızlığına bildirilir. Kayıt, tapu sicil 

muhafızlığınca, hiç bir hükme hacet kalmaksızın Hazine adına düzeltilir.

Tasfiye 

Madde 50 – Çiftçilikten herhangi bir sebeble vazgeçmek istiyenler ile topraklarının geri alınmasına 

karar verilenlerin kalan borç senetleri kendilerine iade edilir. 

Çiftçi tarafından yapılmış zaruri ve faydalı tesis ve diğer gayrimenkullerin rayiç bedelleri, sahibine 

ödenir. 

SEKİZİNCİ BÖLÜM

Tarımsal Arazi Kullanım Planlaması

Tarımsal Arazi Kullanım Planlaması Tespiti

Madde 51 – (Değişik : 14/5/2001 - 2001/2505 K.)

Tarımsal Arazi Kullanım Planı harita ve rapordan oluşur. Toprağın derinliği, eğimi, taşlılığı, konumu 

gibi arazi faktörleri ile yapılacak tarımsal faaliyetlerin özellikleri gözönüne alınarak tarımsal alanlar mevcut ve 

potansiyel arz eden tarımsal arazi kullanımları için ayrı ayrı değerlendirilerek sonuç alternatifli olarak harita 

şeklinde verilir. Bu işlemler rapor kısmında açıklanır. Değerlendirme sonucunda tarımsal faaliyetlere uygun 

olmayan alanlar tarım dışı amaçla kullanılmak üzere haritada gösterilir.

Tarımsal Arazi Kullanım Planlamasının yapım ve uygulanmasına ilişkin işlemler teknik talimatla 

düzenlenir.

Tesbit ve Tahsis

Madde 52 – (Mülga : 9/10/2000 - 2000/1860 K.)

Tesbit ve Tahsis Kararı 

Madde 53 – (Mülga : 9/10/2000 - 2000/1860 K.)

Yararlanma Hakkı ve Kapsamı 

Madde 54 – (Mülga : 9/10/2000 - 2000/1860 K.)

Yönetim Şekilleri 

Madde 55 – (Mülga : 9/10/2000 - 2000/1860 K.)

Tahsis Amacının Değiştirilmesi

Madde 56 – (Mülga : 9/10/2000 - 2000/1860 K.)

Islah, Bakım ve Geliştirme

Madde 57 – (Mülga : 9/10/2000 - 2000/1860 K.)

Koruma

Madde 58 – (Mülga : 9/10/2000 - 2000/1860 K.)

İnşaat Yasağı 

Madde 59 – (Mülga : 9/10/2000 - 2000/1860 K.)

DOKUZUNCU BÖLÜM

Kiralama

Kiralama

Madde 60 – Genel Müdürlüğün tasarrufuna geçen arazi, dağıtım, toplulaştırma, tahsis, değiştirme, iskan 

gibi işlemler tamamlanıncaya kadar, dağıtımda hak sahiplerinde aranacak şartlara sahip çiftçilere, çiftçilik 

yapmak şartıyla kiralanabilir.

Kiralama çalışmaları, bölge müdürlüğünce yapılacak plan ve projelere ve Genel Müdürlükçe tesbit 

edilecek esaslara göre kurulacak ve çalışacak kiralama komisyonlarınca yürütülür.

Kira Bedelinin Tesbiti ve Tahsili 

Madde 61 – Rayiç kira bedeli, arazinin kuru veya sulu olmasına ve tarım toprağının sınıflarına göre, 

Bölge Müdürlüğünün teklifi ve Genel Müdürlüğünün onayı ile belirlenir. 

(Değişik : 9/10/2000 - 2000/1860 K.) Kira bedeli her yıl peşin olarak tahsil edilir. 

Kiracılara Verilecek Arazi Miktarı ve Kiralama Süresi 

Madde 62 – Kiracılara varsa kendi toprağı da dikkate alınarak, bölge için tesbit edilen dağıtım normu 

kadar toprak kiralanır.

Uygulama bölgesinde kiraya verilecek arazi, kiracı sayısına göre ihtiyaçtan fazla ise, bölge müdürlüğünün onayı ile arazi normu artırılarak mevcut çiftçilere kiralanabileceği gibi, mücavir köylerde bulunan 

az topraklı veya topraksız çiftçilere de kiralanabilir.

Bu şartlarda da arazi artar ise, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hükümlerine göre kiraya verilebilir.

Kira sözleşmeleri dört yıla kadar yapılabilir. Bölge Müdürlüğü, Genel Müdürlüğün onayı ile her kira 

döneminin sonunda, fesih hakkı saklı kalmak üzere kira sözleşmelerini uzatmaya yetkilidir. 

Kiracının Yükümlülükleri

Madde 63 – Kiracı, izinsiz olarak arazi üzerinde sabit tesis kuramaz. Kiraladığı araziyi hiç bir şekilde 

tamamen veya kısmen başkasına kiralayamaz veya ortağa veremez. 

İdarenin Sözleşmeyi Fesih Hakkı 

Madde 64 – Bölge Müdürlüğü, 

a) Kira bedelinin ödenmesinde; uzun süreli hastalık, tabii afetler, askerlik gibi sebeplerle gecikme olması 

ve bölge müdürlüğünce tanınan otuz günlük süre içinde ödeme yapılmaması, 

b) Kiracının, toprağın verimli şekilde işletilmesini tehlikeye sokması, amacı dışında kullanması veya 

faydalanmak imkanını önemli derecede azaltması,

c) Kiracının arazinin tamamını veya bir kısmını başkasına kiraya veya ortağa vermesi,

d) Kiracının arazinin Devlet tarafından sulanır hale getirilmesi sırasında yapılan çalışmaları engellemesi,

e) Sözleşme süresi içinde kiracının ölümü üzerine, eşinin veya reşit çocuklarının üç ay içinde 

sözleşmenin devamını talep etmemiş olması, 

f) Kiralanan arazinin dağıtılmasına karar verilmesi,

g) Kiralanan arazinin, diğer kamu kuruluşlarına tahsis edilmek üzere Hazinenin tasarrufuna bırakılması 

ve tahsis sonucu uygulamaya geçilmiş olması,

h) Gerçeğe aykırı bilgi ve belgelerle, kiralamada hak sahibi olunduğunun sonradan anlaşılması, 

ı) Kanunun 24 üncü maddesinde yazılı suçları işlemesi veya işlediğinin sonradan tesbit edilmesi,

hallerinde süre bitiminden önce kira sözleşmesini fesheder. 

ONUNCU BÖLÜM

Tarım Arazisinin Tarım Dışı Amaçlarda Kullanılması

Tarım Arazisinin Tarım Dışı Amaçlarla Kullanılması

Madde 65 – (Değişik: 3/1/2011-2011/1246 K.)

Uygulama alanlarında, Kanun hükümlerine göre sahibine bırakılan, dağıtılan veya Genel Müdürlüğün emrine geçen 

tarım arazisi, tarım dışı amaçlarla kullanılamaz. Ancak bu arazi, tarım dışı amaçla kullanımın zorunlu olması hâlinde Genel 

Müdürlüğün izni ile tarım dışı amaçlarla kullanılabilir. Zorunluluk; her derece ve türden eğitim hizmetleri için yapımına 

ihtiyaç duyulan okullar, tarımsal işletme veya tarım ürünlerinin işlenmesi ve muhafazasıyla ilgili yapı ve tesisler ile sanayi 

bölgeleri, havaalanları, baraj ve göletler, içme suyu ve bunlara ait tesisler, ham petrol ve doğalgaz arama, üretim, iletim ve 

depolama tesisleri ile bunlara ait ek tesisler, turistik yerler, sportif alanlar, maden işletmesi, depolar, oto yakıt ve dinlenme 

tesisleri, enerji, ulaşım, haberleşme yatırımları ve imar planı talepleri veya benzerleri ile Milli Savunma ihtiyaçları için 

kullanımı ifade eder.

Zorunluluk hâli, kurulacak Arazi Değerlendirme Komisyonu tarafından tespit edilir.

Tarım Arazilerinin Hazine Tasarrufuna Bırakılması 

Madde 66 – (Değişik : 8/3/2004-2004/6984 K.)

Genel Müdürlüğün tasarrufuna geçmiş arazi, Kanunun amaçları gözetilerek Genel Müdürlükçe uygun 

görülmek şartı ile satılmak, kiralanmak, sınırlı ayni hak tesis edilmek, ilgili mevzuatı gereğince mülkiyeti 

devredilmek veya kendilerine özel kanunlarla verilen görev ve yetki içinde kullanmaları şartı ile kamu 

kuruluşlarına tahsis edilmek üzere, Hazinenin tasarrufuna bırakılabilir. Ayrıca, teknik ve ekonomik olarak 

Kanunun amaçları doğrultusunda kullanılamayacak arazi de Hazinenin tasarrufuna bırakılabilir.

ONBİRİNCİ BÖLÜM

Çeşitli Hükümler

Çiftçilerin Desteklenmesi 

Madde 67 – Uygulama alanlarında Kanunun öngördüğü hükümlere göre topraklandırılanlarla, 

kendilerine uzun süreli arazi kiralananlar ve dağıtım normuna kadar arazi sahibi olan çiftçiler, Fon 

yönetmeliğinde tesbit edilecek usul ve esaslar dahilinde ayni ve nakdi kredi ile desteklenirler. 

Tarım Reformunu Kolaylaştırma Yükümlülüğü 

Madde 68 – Resmi daire, kurum, kuruluşlar ve gerçek kişilerle özel hukuk tüzel kişileri, Tarım Reformu 

ile ilgili hususları yerine getirmek, gerekli işlem ve incelemeleri öncelikle yapmak ve her türlü işlerde kolaylık 

göstermekle yükümlüdürler.

İdari Sınırlarda Değişiklik 

Madde 69 – Özel kanunları gereğince, köy veya belediye veya mülki idare sınırlarında yapılacak 

değişiklikler bu yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin kararları etkilemez. 

Orman Sınırlarının Tespiti

Madde 70 – Bu yönetmelik hükümlerinin uygulanması sırasında, uygulama alanı içinde veya sınırında 

tesbit ve tahdidi yapılmamış orman varsa, Orman Genel Müdürlüğünce, 6831 sayılı Orman Kanununa göre 

sınırlar, öncelikle tayin ve tesbit edilir. 

Talimat Hazırlanması

Madde 71 – Genel Müdürlük, bu yönetmeliğin uygulamasını sağlamak, kolaylaştırmak, tamamlamak ya 

da açıklamak maksadıyla talimat çıkarmaya yetkilidir. 

Yürürlük

Madde 72 – Bu yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme 

Madde 73 – Bu yönetmelik hükümlerini Tarım Orman ve Köyişleri Bakanı yürütür.