Avrupa'da ofis kiraları düştü
Avrupa Ofis Pazarı, 2009 1. Çeyrek raporunu açıkladı
Avrupa ekonomisi 2008'in ikinci yarısında belirgin bir daralma yaşadı ve bu durumun 2009 yılında da devam edeceği tahmin ediliyor. Bu piyasa koşulları içinde bir çok kiracının genişleme ve kiralama planlarını
ertelemesi, 2009'un ilk çeyreğinde daha büyük düşüşlerin yaşanmasına yol açtı. Özellikle kiralanan yeni alan açısından en büyük düşüşler Londra, Moskova, Dublin ve Milan'da yaşandı. Genel düşüş eğiliminin aksine,
Frankurt, Paris (La Défense) gibi pazarlarda ise kiralanan alanlarda artış görüldü, fakat bu durum genel talep artışından değil, bir kaç büyük firmanın kiraladığı alandan kaynaklanmaktadır. Firmalar maliyetlerin azaltılması amacıyla kent çeperlerinde yer alan daha ucuz alanlara ya da merkezdeki yenilenmiş kaliteli alanlara yer değiştirdi. Talep daha küçük alanlara yoğunlaştı.
Talep düşüşüne ek olarak yeni projelerin de stoka eklemesiyle birlikte, özellikle Moskova, Kiev ve Bükreş'te boşluk oranları hızla arttı. Ancak Avrupa genelinde yeni ofis yatırımları, düşük talep ve kredi temininde yaşanan güçlükler nedeniyle ertelendi ya da iptal edildi. Kiralardaki en büyük düşüşler ise Kiev yüzde 47, Moskova yüzde 43, Londra yüzde 27 ve Dublin'de yüzde 26 yaşandı. Paris, Prag, Bükreş ve Cenova'da kiralar daha yavaş bir düşüş yaşandı. Bu ortamda mal sahipleri kiracıları tutmak için daha büyük teşvikler, daha esnek kira seçenekleri uygulamaya başladılar. Tüm Avrupa'da kiracılar düşük kiralardan faydalanırken, özellikle Moskova'da kiralarda yeni düzenlemeler yapıldı. İstanbul'da ise geçen yılın ikinci yarısında zirve yapan kiralar, 2009 yılının ilk çeyreğinde düşüş göstererek yaklaşık 25 EUR/m2/ay oldu. Avrupa ofis pazarında kiralama talebinin bir çok pazarda düşmeye devam edeceği ve kiralarda yüzde 5 - yüzde 15 düşüş yaşanacağı tahmin ediliyor.
Moskova, Kiev, Barselona, Dublin ve Londra'da daha büyük düşüşler beklenirken, kriz boyunca daha sabit seyreden Amsterdam, Roma, Milano ve Berlin'de ise daha yumuşak düşüşler yaşanması bekleniyor. Pazarların çoğunda az da olsa kira gelirlerindeki düşüşün devam edeceği, ancak özellikle merkez Batı Avrupa şehirlerinde kira gelirlerinin sabit kalması öngörülüyor.