Bina sağlamlık anketiyle, deprem riskini öğrenin!
Türkiye genelinde arka arkaya yaşanan depremler, binaların sağlam olup olmadığına dikkat edilmesi gerektiği gerçeğini bir kez daha gözler önüne serdi. Peki binanın sağlam olup olmadığı nereden anlaşılır? Bina sağlamlık anketi nasıl yapılır?
Deprem fay hatlarının üzerinde yer alan Türkiye, depremin acısını bu kez Anadolu fay hattının kırılmasıyla Elazığ ve Malatya’da yaşadı.
Türkiye genelinde arka arkaya yaşanan depremler dayanıklı binaların önemini bir kez daha gözler önüne serdi. Uzmanlar; vatandaşı uyararak, tedirgin olmak yerine binasını kontrol etmesini vurguladı. Dikkat edilecek başlıca ayrıntılar ise binanın bulunduğu yer, taşıyıcı sistem, beton kalitesi ve yükseklik olarak açıklandı. Yeni Şafak gazetesinden Mine Açar2ın haberine göre, yaşanan depremler Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan’ın, “Bedeli ne olursa olsun kentsel dönüşümü yapacağız” sözlerindeki haklılığı da ortaya çıakrdı. Uzmanlar, “Seferberlik sürüyor. Ancak hala devletin riskli olarak gördüğü ve birçok kez tebligat gönderdiği binalarda oturanlar var” uyarısında bulundu.
Elazığda gerçekleşen 6,8 büyüklüğündeki son deprem, ev sahiplerine kentsel dönüşümün gerekliliğini bir kez daha gösterdi ve bir an önce riskli evlerin boşaltılıp dönüşmesi gerektiği gerçeğiyle karşı karşıya bıraktı. Konu ile ilgili devletin her kademesi bu kararlılığı devam ettiriyor. Hatırlanacağı üzere 2012 yılında depremde canların yitip gitmesine tahammül edemeyen Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan, “Bedeli ne olursa olsun kentsel dönüşümü yapacağız” demişti ve dönüşüm seferberliğini başlatmıştı. O tarihten bu yana birçok binada risk tespit çalışmaları gerçekleştirildi. Birçok riskli binaya ise evlerin boşaltılması yönünde tebligatlar gönderildi.
TEBLİGATA RAĞMEN EVLER BOŞALTILMADI
Ancak uzmanlar tebligatlara rağmen birçok vatandaşın bile bile riskli binalarda oturmakta ısrarcı olduğunu belirtiyor. Nitekim bunun son örneği Manisa’da yaşandı. Mühürlenen evde hayat süren bir vatandaş hayvanlarını da riskli binada tutmaya devam ettiğini kameraların karşısında belirtti. Başka bir ev yaptırdığı halde hasarlı evde oturmayı sürdürmek de ölüme bile bile davetiye çıkarmak olarak yorumlandı. Bu tür örneklerin Türkiye’nin birçok yerinde olduğuna vurgu yapan uzmanlar, vatandaşa bir an önce evlerini boşaltmalarını ve kentsel dönüşümle evlerini yenilemelerini önerdi. Bir evin riskli olup olmadığını kısa süreli kontrolle anlamanın mümkün olduğuna da dikkat çeken uzmanlar mini test sırlarını ise şöyle sıraladı:
İŞE ZEMİNİNDEN BAŞLAYIN
Kontrol mekanizmasında ilk iş zemin olarak dikkat çekiyor. Zeminin kayalık olması bina için önemli bir artı. Ama tek başına bu yeterli değil. Sağlamlık için binanın betonarme yaşının düşük olması, demir kalitesi, taşıyıcı sisteminin çelik ya da ahşap olması, rutubet sorununun olmaması, kat sayısının düşük olması ve kolonların hasar görmemiş olması gibi gözle görülür temel unsurlar da önemli hale geliyor. Yalıtımı iyi yapılmamış binaların taşıyıcı sistemlerinin paslanması, büyük şiddetli bir deprem sırasında yapının hasar görmesine neden olur. İnşaat sırasında, hazır beton teknolojisi ile üretilen binaları tercih edin. Deprem bölgelerinde inşa edilen binalarda C20’den düşük dayanımlı betonla üretilmiş binalarda oturmayın. Kolon ve perde uygulamalarının doğru yöntemlerle gerçekleştirildiğine dikkat edin. Teknik özellikleri öğrenebilmek adına daire satın almak istediğiniz binayı mühendislerine inceletebilirsiniz.
BİNANIN ÜÇTE BİRİ TOPRAK ALTINDA OLSUN
Dikkat edilecek unsurlar arasında binanın üçte birinin toprak altında olması da geliyor. Uzmanlar, “Unutmayın ki toprak altında ne kadar fazla kat varsa o bina depreme karşı o kadar güvenilir” şeklinde açıklıyor. Artık kanuni zorunluluk olan Enerji Kimlik Belgesi binanın ısı izolasyonunun yapıldığına kanıt oluyor. Uzmanlar bu ayrıntıya da dikkat edilmesi gerektiğini belirtiyor.
Sağlamlık anketi
Mimar, inşaat, jeoloji, jeofizik ve harita mühendislerinden oluşan 8 uzman tarafından hazırlanan testi yaparak binanızın depreme dayanıklığını yüzde 60 doğrulukla öğrenebilirsiniz.
1- Binanızın bulunduğu yer:
Kayalık zemin: 0
Yüksek ve tepelik yer: 1
Eğimin yüzde 20'nin üzerinde olduğu yamaçlar: 2
Çevresine göre çukur yerler: 3
Dere yatağı ve dolgu zeminler: 4
Sulu zeminler: 5
2-Binanız betonarme ise yaşı:
1-10 yıl: 0
10-11 yıl: 1
11-20 yıl: 3
21-30 yıl: 4
31 yıl ve üstü: 5
3- Binanızın taşıyıcı sistemi:
Çelik ya da ahşap bina: 0
Betonarme bina: 1
Tuğla örgü yığma bina: 2
Taş örgü yığma bina: 3
Kerpiç örgülü bina: 4
Kerpiç örgülü toprak damlı bina: 5
4- Binanızda bodrum kat ve rutubet sorunu var mı?
Bodrum kat var, hiç rutubet olmuyor: 0
Bodrum kat var, kış aylarında rutubetli: 1
Bodrum kat yok, rutubet yok: 2
Bodrum kat var, sürekli rutubet var: 3
Bodrum kat var, su birikiyor: 5
5- Binanız zemin kat dahil kaç katlı?
Bir katlı: 0
İki katlı: 1
Üç katlı: 2
Dört-beş katlı: 3
Altı-sekiz katlı: 4
Dokuz kat ve üstü: 5
6- Binanızın zemin katı nasıl?
Üst katlarla aynı: 0
Üst katlardan daha içerde, ancak duvarlar kapalı: 1
Kat yüksekliği diğer katlardan daha fazla, ancak duvarlar kapalı: 2
Normal katlarla aynı, ancak duvar yok: 3
Normal katlardan daha içeride, ancak duvar yok: 4
Kat yüksekliği normal katlardan dahafazla, ancak duvar yok: 5
7-Bina çıkmaları nasıl?
Binada hiç çıkma yok: 0
Yalnızca balkonlar çıkma: 1
Binanın bütününde kapalı çıkma var 80 cm`ye kadar: 3
Açık çıkmalar duvarlarla kapatılmış: 4
Binanın bütününde 80 cm`den fazla çıkma var: 5
8-Binaya yapılan müdahale var mı?
Binanın herhangi bir yerinde değişlik yapılmadı: 0
Binanın iç duvarlarında kaldırılan bölümler var: 1
Binanın iç duvarlarında birden fazla kaldırılan
bölümler var: 2
Dış duvarlarda pencere açıldı veya pencereler büyütüldü: 3
Binanın bütününde ilave pencere yapılması ya da duvarların kaldırılması: 4
İç bölme ve duvarların komple kaldırılması
(1 kat bile olsa): 5
9-Binanın kullanım amacı değiştirildi mi?
Bina yapım amacına göre kullanılıyor: 0
Konut amaçlı yapılıp, normal katlar atölye olarak kullanılıyor: 1
Zemin kat konut amaçlı yapılıp, dükkan ya da atölye olarak kullanılıyor: 2
Binaya sonradan asansör montajı yapıldı: 3
Sonradan çatı arasına bir tondan fazla kapasiteli su deposu yapıldı: 4
Binaya sonradan asansör ve su deposu yapıldı: 5
10 -Binanızda şu ana kadar:
Herhangi bir tamirat yapılmadı: 0
Titreşimli bir aletle tamirat yapıldı: 1
Yapının taşıyıcıları titreşimli bir aletle tamir edildi: 2
Kolon ve kirişlere delik ve benzeri müdahale yapıldı: 3
Binada kat ya da döşeme ilavesi yapıldı: 4
Binada kısmı de olsa yangın oldu: 5
11-Binanızdaki daha önceki hasar ya da çatlaklar
Binanızda gözle görülür çatlak yok: 0
Balkon döşemesinde ya da köşelerinde çok ince çatlak var: 1
Çıkmalardaki dış duvarların kolon ve kirişlerin birleştiği yerde çok ince çatlaklar var: 2
Pencere altı ve hizalarında duvarda yatay çatlaklar var: 3
Dış duvarlarda yatay ve düşey bina yüksekliğince çatlama var: 4
12- Bina şekli, plan şeması:
Kare ya da çokgen: 0
Dikdörtgen: 1
Yıldız şeklinde: 2
Binada derin boşluklar var: 3
Bitişik bloklar, aynı kat seviyesinde değil: 4
Bitişik bloklar, aynı yükseklikte değil: 5
DEĞERLENDİRME
Her soruya verdiğiniz yanıtların karşılığındaki değerleri topladığınızda;
0-6 puan: binanızda ciddi bir deprem riski bulunmamaktadır.
7-12 PUAN: binanızda düşük deprem riski bulunmaktadır.
13-20 puan: orta deprem riski söz konusu,
yapı uzmanlarca incelenmeli.
21-60 puan: deprem etkilerine açık bir
yapıya sahipsiniz.