Bu yıl 10 bin mağaza açılacak, 100 bin kişiye yeni iş kapısı!

erakende birçok gencin gözünde bir meslek değil, geçici bir iş ama bu sektörde hem lise hem üniversite mezunları için ciddi kariyer olanakları var.

25 Aralık 2011 tarihli Hürriyet İK’nın kapak konusu "2012’de iş yok" idi. 2012 yılında istihdam piyasasının durağan geçeceğine ilişkin bu haberde işe alımlar açısından en hareketli geçeceği söylenen sektörlerden biri de perakendeydi.

Türkiye’de perakende sektörü 2.5 milyon kişiye iş imkanı sağlıyor. Bu kişilerin 600 bini modern perakende sektöründe çalışıyor. Modern diğer adıyla organize perakende, kurumsallaşmış, zincirleşmiş, kayıtiçi istihdamı temsil ediyor. Modern perakende sektörü 2011 yılında 100 bin civarında kişiye yeni istihdam olanağı yarattı.

Türkiye’de modern perakendenin gelişimi çok yeni. Türkiye’ye ilk giren uluslararası hazır giyim markası 1985 yılında Benetton oldu, Türkiye’de ilk büyük alışveriş merkezinin (AVM) açılışı ise 1988’de Galleria idi.

Aynı markanın birden fazla ile yayılması 2000’li yıllarda başladı. Yine bu dönemlerde alışveriş merkezi yatırımları hızlandı.Türkiye’de 2000’de 46 AVM varken, 2005 yılında AVM sayısı 106’ya, 2010’da 250’ye, 2011’de 300’e çıktı.

100 bin yeni istihdam

2012’de Türkiye’de AVM sayısının 354’e, 2023’te 520’ye çıkması bekleniyor. Her bir AVM yaklaşık 1.000-1.500 kişiye doğrudan iş imkanı sağlıyor. AVM yatırımlarının hızlanması, Türkiye’deki gelir seviyesinin değişmesi, genç nüfusun artması, talebin artması, Türkiye’nin dünyaya daha entegre olmasıyla birlikte modern perakendenin gelişimi de hızlandı. Sektör son 5 yılda her yıl yüzde 15 ve üstü oranda büyüdü. Bu büyüme de pek tabii organize perakendenin ana istihdam kaynaklarından biri olmasını sağladı.

Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Derneği (AMPD) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Nane, organize perakendenin geçen yıl 100 bine yakın yeni istihdam sağladığını söylüyor: "2010’da 520 çalışan vardı, 2011 eylül başında 585’di, şu an 620 bine doğru gidiyoruz, sektör yaklaşık 100 bin yeni istihdam yarattı. 2012’de eğer bir aksilik olmazsa 100 bin civarında yeni istihdam hedefliyoruz. Organize perakende de personel sayımızı totalde 700 binin üzerine çıkaracağız."

10 bin yeni mağaza

170 firma ve 500 civarında markayı temsil eden Birleşmiş Markalar Derneği’nin (BMD) Başkanı Yılmaz Yılmaz, üyelerinin 50 binin üzerinde mağazası olduğunu, 2012’de yüzde 20’lik büyüme beklentisi hesaba katıldığında sadece üyelerinin 10 bin yeni mağaza açacaklarını öngörüyor. Yılmaz, "2012 yılı nasıl bir yıl olacak herkesin kafasında soru işaretleri var ama perakende büyüyecek gibi duruyor. Büyüyecek çünkü Türkiye’de modern perakende henüz pazarın yüzde 40’ı kadar. Avrupa’da bu oran yüzde 83. Eskiden pazardan, kayıtdışı bölgelerden alışveriş eden tüketiciler artık bizi tercih ediyor. Tüketim alışkanlıkları da değişiyor. Eskiden insanlar gıdaya harcarken, şimdi daha fazla giysi alıyor, sinemaya gidiyorlar" diyor.

Tezgahtar deyip geçiliyor

Bu denli büyüyen sektörde kariyer olanakları da çok açık, hemen hemen her yaş ve eğitim durumundaki insan için iş imkanı mevcut. Fakat bu kariyer olanakları gençler tarafından yeterince bilinmiyor, işe yalnızca tezgahtarlık olarak bakılıyor.

Perakende özellikle gençler ve kadınlar için önemli bir istihdam alanı. Satış danışmanı seviyesindeki çalışanlara bakıldığında ortaokul, lise mezunu seviyesinde olan da var üniversite mezunu da var.

Genelde işe satış danışmanı olarak başlanıyor, satış yetenekleri yüksek, kendini gösteren birisi kısa zamanda mağaza müdürlüğüne yükselebiliyor. Örneğin iyi bir performans gösteren satış danışmanı 3 yıl içinde mağaza müdürlüğüne terfi edebiliyor. Sonrasında bölge yöneticisi, bölge müdürü, satış direktörü, genel müdürlüğe kadar yükselen birçok kişi var sektörde. Sirkülasyonun da etkisiyle bu sektörde kendinizi üst yönetime göstermek ve kariyer adımlarını hızlıca almak daha kolay.

Tabii tek pozisyon da satış danışmanlığı değil. Sektörde reyon elemanı, reyon şefi, kategori şefi, uzman ürün danışmanı gibi ara pozisyonlar da bulunuyor. Tedarik, IT, satış-pazarlama, kalite kontrol, araştırma, gayrimenkul yönetimi, satınalma, stok yönetimi, lojistik, yükleme, boşaltma, muhasebe, halkla ilişkiler, sosyal medya yönetimi, tasarım, iletişim, e-ticaret gibi bir çok konuda istihdam imkanı var.

Dinamik olmalısınız

Perakende oldukça dinamik bir sektör. Büyük bir alışveriş merkezini ayda 1.5 milyon, orta boy bir alışveriş merkezini 1 milyon, küçük bir alışveriş merkezini 500-700 kişinin ziyaret ediyor. Günde 30 bin ziyaretçisi olan bir AVM düşünün, bu kişilerin yüzde 10’u sizin mağazanıza gelse günde 3 bin ziyaretçi demek. DeFacto İnsan Kaynakları Direktörü Oğuz Erdoğan, bu sektörde çalışmayı hedefleyenlerin sahip olması gereken en önemli özellikleri, hız, dinamizm, sabır ve esneklik olarak özetliyor: "Sektör büyük fırsatları içinde barındırıyor. Perakendecilik virüs gibidir, bir kez bu işe bulaştığınızda başka iş yapmaktan keyif almazsınız. Ayrıca gelir düzeyinin yüksek olması ve hızlı kariyer olanaklarının yanı sıra başka bir sektörde 10-15 yılda edinebileceğiniz yönetim becerilerini 1-1.5 yılda kazanabilirsiniz."

Meslek olarak görülmüyor

Sektörde eleman sirkülasyonu özellikle satış danışmanı ve kasiyer kadroları için oldukça yüksek. Bunun da en büyük nedeni özellikle ilk defa iş hayatına atılan bu kişilerin, yaptıkları bu işleri bir meslek olarak görmemeleri. Bu işleri evlenene kadar ya da askere gidene kadar yapılacak geçici işler olarak değerlendirmeleri. Tabii haftasonu çalışma, tatil günlerinde çalışma (bunun yerine haftaiçi bir gün izin yapma) gibi gerekçelerde bu mesleğin geçici iş olarak değerlendirilmesine neden oluyor. İpekyol Yönetim Kurulu Başkanı Yalçın Ayaydın, önümüzdeki yıllarda mağazacılığın meslek olarak görüleceğini söylüyor ve "Y kuşağının beklentileri ile örtüşen hızlı kariyer imkanları sağlaması açısından perakendecilik geleceğin yükselen ve tercih edilen sektörlerinden biri haline gelecektir" diyor.

Bu işin meslek olarak görülmesi ve sektöre daha fazla eğitimli eleman katmak için 2005 yılında AMPD ve BMD, MEB ile bir protokol imzalayarak, ticaret meslek liselerine satış elemanlığı bölümü açılmasını sağladı. AMPD Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Nane, "Şu anda 200 ticaret meslek lisesinde perakede bölümü var. Bugün itibariyle yaklaşık 15 bin öğrenci perakendede okuyor. 2011 yılında da gıda perakendeciliği branşını ticaret meslek liselerinde başlattık. Gıdada kasaplık, balıkçılık, pastacılık gibi ustalık gerektiren işlerde eleman bulmak çok zor" diyor.

Ne kadar kazanıyorlar

Organize perakendecilerin büyük kısmı işe yeni aldıkları çalışanlarını kendileri yetiştiriyor, kendi akademelerinde eğitim veriyorlar. İşe yeni başlayan bir satış danışmanı genelde asgari ücret + primle iş başı yapıyor. Ortalama eline geçen para 800 TL. İyi bir satış danışmanı 1.000 lira net alıyor. Mağaza müdürü 1.500 TL ile 10 bin TL arasında kazanıyor. Direktör ve direktör üzeri seviyede 15 bin ila 50 bin TL arasında kazanmak mümkün.

HANGİ ŞİRKET KAÇ KİŞİ ALACAK

İpekyol, 22 mağaza açacak

Şu an 118 mağazası bulunan İpekyol’un 1.250 çalışanı var. Bu yıl 22 yeni mağaza açacak olan İpekyol, mağazalar için toplam 110 civarı kişiyi işe alacak. Bunun dışında genel müdürlük ve Edirne’deki fabrikaları için de işe alımlar devam edecek.

2012 içinde mağaza müdürü, mağaza müdür yardımcısı ve satış danışmanı alımları ağırlıkta olacak. Diğer yandan, genel müdürlük organizasyonunda özellikle tedarik zinciri, sourcing, tasarım, bilgi teknolojileri/IT alanlarında işe alımlar yapılacak.

Vatan, her ilde olacak

24 ilde Vatan Hiperstore ve Vatan Notebook olmak üzere toplam 45 mağazası bulunan Vatan Bilgisayar’ın toplam çalışan sayısı 2.260. 2012 yılı sonuna kadar 100 mağazaya ulaşmayı hedefleyen Vatan Bilgisayar, her ilde en az bir mağaza açmayı planlıyor. Buna paralel olarak da 2012 yılında yaklaşık 1.400 yeni istihdam sağlanması amaçlanıyor. En az lise mezunu ve teknolojiyi seven gençler işe alım sürecinde hedef kitleyi oluşturuyor.

LC Waikiki, 45 mağaza açıp 1.300 kişiyi işe alacak

70 ilde 359 mağaza ile hizmet veren LC Waikiki’nin toplam 11 bin 500 çalışanı var. 2012 yılında yurtiçinde 45 yeni mağaza açmayı planlayan LC Waikiki, bu mağazalar için ortalama 1.300 kişiyi işe almayı hedefliyor. 2012’de başta mağaza kadrolarında yer alan satış danışmanları olmak üzere, mağaza müdürleri ve görsel kadroların doldurulması ön planda olacak.

Teknosa, 1.000 kişiyi işe alacak

Teknosa’nın 72 ilde 270 mağazası var, toplam çalışan sayısı ise 3.200. 2012’de yeni açacakları mağazalarla 1.000 kişiyi işe almayı planlıyorlar. Bunun 500’ü yeni istihdam olacağından toplam sayı 3.680’e ulaşacak. Mağazalara ve genel merkeze aldıkları herkese 3 haftalık bir eğitim veren Teknosa’nın 270 mağaza müdürünün tamamı içeriden yetişme.

DeFacto, 35 mağaza açıp
909 kişiyi işe alacak

2011’de yüzde 75 büyüme gösteren DeFacto 46 ilde toplam 133 mağazada hizmet veriyor. Şirketin toplam 3.888 çalışanı var. 2012 yılında 30’u yurtiçinde 5’i yurtdışında olmak üzere toplam 35 yeni mağaza açacak olan DeFacto, yurtiçinde 55 ilde 163 mağazaya ulaşmayı hedefliyor. 2012’de mağazalar için 813, lojistik operasyonlarında 50 ve merkez ofiste 46 kişi olmak üzere toplam 909 kişi istihdam edilecek.

Koton, 35 mağaza açacak

Koton’un 201’i Türkiye’de, 83’ü yurtdışında olmak üzere toplamda 284 mağazası bulunuyor. Mevcut çalışan sayısı 2.560. 2012 yılında yurtiçi 25, yurtdışında 10 olmak üzere 35 mağaza açmayı planlıyorlar. Mağazalar için 550, merkez için 89 kişiyi işe alınacak.

YKM, 900 kişiyi işe alacak

Mağaza sayısı 64 olan YKM’de yaklaşık 4.300 personel çalışıyor. Bu rakama, şube mağazalar, firma personelleri ve taşeron personel sayıları da dahil. 2012 yılında 8-10 mağaza açılışı planlayan YKM’de yaklaşık 900 kişilik işe alım planlanıyor.

YKM, mağazalar ve genel müdürlük birimlerinde yetiştirilmek üzere toplam 50 yeni mezun adayı işe almayı planlıyor. MT Programı kapsamında mağaza rotasyonu, işbaşı ve sınıf içi eğitimler, proje hazırlama ve sunum, sınav aşamaları yer almakta ve 6 aylık eğitim dönemi sonunda adaylar, başarılı olmaları durumunda yönetici yardımcısı olarak atanıyor.

Onur, mağaza sayısını
300’e çıkaracak

Özen Group çatısı altında bulunan Onur Market’in bugün itibariyle 44, Onurex’in ise 96 mağazası bulunuyor. Toplam 140 mağaza bulunan grubun çalışan sayısı ise 1.805. 2012’de toplam 300 mağaza sayısına ulaşmayı hedefleyen Özen Grup, bu doğrultuda toplam 1.000 kişi daha istihdam ederek, çalışan sayısını 2.780’e çıkaracak. İşe alım pozisyonları ise; reyon elemanı, kasiyer, manav şefi, kasap ve şarküteri şefi, gıda mühendisi, veterinerler, mağaza müdür ve müdür yardımcısı ve departman yöneticisi olacak.

Burcu Özçelik/Hürriyet