Dünyada nitelikli müteahhitlik sıkıntısı var

Dünyada dört büyük denetim, vergi ve danışmanlık şirketinden biri olan KPMG'nin araştırmasına göre dünyada nitelikli müteahhitlik sıkıntısı yaşanacak.

KPMG, Küresel İnşaat Raporu 2007 araştırmasını yayınladı. 150 ülkede 113,000 çalışanıyla faaliyet gösteren KPMG, inşaat ve yapı sektörü genelinde sahip olduğu uzmanlığı ve bilgi birikimiyle dünya çapında yaptığı bu araştırmasıyla inşaat sektöründe pek çok dikkat çekici veriyi gözler önüne seriyor. 2006 yılının son çeyreğinde tamamlanan rapor önümüzdeki beş yıl için, büyük sermaye programları ya da sermaye harcamaları planlayan önde gelen kuruluşlar üzerine odaklanıyor. Bu kuruluşlar önümüzdeki beş yıl için toplam inşaat harcamaları 70 milyar ABD Dolarından fazla olan, devlet kurumlarını, gayrimenkul yatırım ortaklıklarını, ticari ve iskân komisyoncularını, enerji ve doğal kaynak madencilerini içermekte. Bu organizasyonların %60'dan fazlasının yıllık ciroları 1 milyar ABD Dolarından fazla iken, %30'u çok uluslu nitelikte.

Tüm dünyada hızla büyüyen bir sektör olan yapı sektörünün büyük projelerinin sorunlarını ortaya çıkaran araştırmaya göre; Kalifiye müteahhit firma sayısındaki eksiklik ve inşaat maliyetlerinin artması, planlanan projelerin başarısı konusunda büyük riskler yaratıyor. Dünya genelinde, önemli inşaat projelerinde işveren konumundaki şirketlerde görev yapmakta olan üst düzey yöneticiler ile yapılan bu büyük araştırma, sektörün genel sorularına cevap verebilecek pek çok ilgi çekici veri içeriyor.

Araştırmaya göre, kalifiye müteahhit firma eksikliğinin ciddi boyutlarda olması, yeni inşaat projelerinin önündeki en büyük engel. Önümüzdeki beş yıl içinde, inşaat hizmetlerine olan talepte beklenen önemli ölçüdeki artışla birlikte, projeler için teklif verebilecek kalifiye müteahhit firma sayısındaki azlık ve nitelikli işgücü eksikliği projelerin zamanında ve bütçeye uygun teslimini doğrudan etkileyecek en önemli faktör olarak görülüyor.

Araştırma sonuçlarına göre

· Katılımcıların neredeyse yarısı (%42) kalifiye müteahhit firma sayısının az oluşunun ve inşaat maliyetlerinin giderek artmasının gelecekteki projeler için ciddi bir risk oluşturduğu konusundaki endişelerini dile getiriyor,

· Katılımcıların toplam %75'i, önümüzdeki beş yıl içinde talepte önemli bir artış olmasını beklemektedir ve %39'u inşaat maliyetlerinde büyük ölçüde artış olacağını düşünüyor,

· Proje sahiplerinin seçtikleri müteahhit firmaya olan güvenleri çok yüksek. Proje sahiplerinin neredeyse %80'i, bir sonraki projelerinde de aynı müteahhit firma ile çalışmak istiyor,

· Ayrıca, projelerin zamanında teslimi konusunda son yıllarda gelişme kaydedilmiş olduğu görülmektedir. Araştırmaya katılanların %84'ü, son projelerinin programa uygun şekilde teslim edildiğini belirtiyor. (Ancak, ne yazık ki, projelerin üçte birinden fazlası (%35) bütçeye uygun şekilde teslim edilememiş);

· Suistimal konusu şirketlere zarar vermeye devam etmektedir.Organizasyonların %20'si, son projelerinin tesliminde, suistimal kurbanı olduklarını belirtmişlerdir.

· Araştırmada kâr tahminleriyle ilgili sorular yöneltilmiş ve araştırmaya katılanların toplam %65'i, müteahhit firmalarının proje üzerinden beklenen kar marjını ya da daha fazlasını gerçekleştirdiğini hissettiklerini belirtiyor,

· Araştırma, rekabetçi avantaj elde etme konusunda itibarın gerçekten önemli olduğunu da doğruluyor. Katılımcıların %57'si, uzmanlık ve güvenilirliğin, proje sahiplerinin müteahhit firma seçimine etki eden iki önemli özellik olduğunu belirtiyor. Belki daha da şaşırtıcı olan, bu iki faktörün, önemli bir unsur olan fiyatı geride bırakmış olması. Çünkü katılımcıların yalnızca %12'si fiyatı mutlak öncelik olarak belirtiyor.

KPMG Türkiye Denetim Müdürü İsmail Önder Ünal global anlamda giderek daha fazla şirketin kalifiye işgücü eksikliği sorunuyla mücadele etmek zorunda kaldığının altını çizerek, bu problemin projelerin zamanında ya da bütçeye uygun şekilde teslim edilememesi gibi risklerin ortaya çıkmasında önemli bir etken olduğunu belirtmiştir. Ünal, teslim edilen işin kalitesindeki olumsuzlukların ve bunun sonucunda müteahhit firmaların itibar kaybının da diğer sonuçlar olarak ortaya çıktığını vurgulayarak, ''Müteahhit firmaların, doğru kişilerle donatılmış olup olmadıklarını sorgulamaları gerekiyor. KPMG'nin Küresel İnşaat Raporu 2007 21. Yüzyılda İnşaat Tedarikleri'' başlıklı bu araştırmasına katılan şirketlerin büyük bir çoğunluğu, işi kazanmak için tekliflerinin bir parçası olarak bir ekip ileri süren ancak, projeyi teslim etmek için, maliyette orantılı bir değişiklik olmaksızın tümüyle farklı ve çoğunlukla daha az deneyimli bir ekiple çalışan müteahhit firmalarla karşılaştıklarını belirtmişlerdir.'' diyor.

Suistimal konusunda katılımcıların beşte birinin bugüne kadar projelerinin herhangi birinde suistimal ile karşılaşmış olduklarını belirtmelerinin, hem maddi açıdan hem de şirketin itibarı üzerinde önemli sonuçlara neden olabileceği için ciddi bir endişe oluşturduğunu belirten Ünal, ''Ancak, şirketlerin %70'inden fazlasının, suistimali tespit etme ve önleme konusundaki iç kontrollerinden memnun olduklarını belirtmeleri memnun edicidir. Çünkü bu durum, şirket yönetimlerinin bu konuyu gerçekten ciddiye aldıklarını göstermektedir'' diyor. Risk yönetimi konusunun da karmaşık ve uzun yıllar süren projelerin yürütüldüğü sektörde en önemli konulardan bir tanesi olduğunu kaydeden Ünal, ''KPMG'nin 2005 yılında müteahhit firmalar ile yaptığı araştırmada da en önemli sorun olarak risk yönetimi öne çıkmıştı. Bu sorun bu araştırmamızda farklı bir açı ile karşımıza çıktı. Proje sahibi şirketlerin yüzde 62'si etkin risk yönetimi prosedürlerine sahip olduklarını belirtirken yalnızca %10'u risk yönetimini en öncelikli konu olarak görüyor. Bunun nedenini de risklerin ve risk yönetiminin üçüncü taraf şirketlere transfer edilmesi olarak görüyoruz. Şirketler daha çok ana faaliyet konularına yoğunlaşırken risk yönetimini bağımsız çalışan inşaat mühendislerine ya da denetim şirketlerine bırakmakıyorlar'' diyor. (KPMG Türkiye, ''Suistimal Önleme ve İnceleme Hizmetleri'' bölümünde deneyimli kadrosu ile Direktör İdil Gürdil başkanlığında tüm sektörlerde faaliyet gösteren şirketlere bu konuda hizmet veren tek danışmanlık firması olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.)

Ünal inşaat sektöründe iyi bir itibarın, paradan daha değerli olduğunu belirterek, ''Araştırma katılımcılarının dörtte üçü, önümüzdeki beş yıl boyunca talepte önemli ölçüde artış bekliyor. Bu nedenle de güçlü bir itibara sahip olmak ve daha önceki deneyimler, bir müteahhit firmanın rekabet edebilirliği konusundaki en önemli unsurlar olacak'' diyor. Ünal mütehat firma eksikliğinin daha da artması halinde tüm sektörün bir bütün olarak itibar kaybına uğrayabileceğinin altını önemle çiziyor.