Esnafa kira yardımından vergi alınacak mı?

Koronavirüs salgınının insan sağlığına olumsuz etkileri yanında ülke ekonomilerine verdiği zararların da engellenmeye çalışılması, devletlerin son dönem önemli uğraş alanlarından biri oldu. Dünya'da yer alan habere göre; bunun için vergiler ve kamu harcamaları gibi maliye politikası araçları ile devletler ekonomiye müdahalede bulunarak bu olumsuzlukların etkilerini gidermeye çalışıyor.

Vergi oranlarında indirim ya da vergilerin vadelerinin ertelenmesi gibi yöntemlerle işletmelerin ve kişilerin kullanılabilir gelirleri yükseltilmeye çalışılırken, diğer bir yöntem olan kamu harcamalarında artış yoluyla da aynı hedefe ulaşmak için çaba gösteriliyor. Bunun için de özellikle transfer harcamaları yoluyla bir mal ve hizmet karşılığı olmaksızın kişilere doğrudan gelir aktarımı yapılıyor. Sosyal devlet anlayışı, devletlerin Kovid-19 salgını ortamından olumsuz etkilenen, işlerini kaybeden ya da iş yerleri kapanan vatandaşlarına bu transferleri zorunlu kılıyor. Bu kapsamda Türkiye’de de ilk vaka tespiti yapıldıktan sonra, bu konuda tedbirler alındı. Son olarak 23 Aralık 2020 tarihinde yayımlanan 3323 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Koronavirüs (COVID-19) salgınından işleri ve/veya işletmeleri zarar gören esnaf ve sanatkarlar ile gerçek kişi tacirlere hibe desteği ve kira yardımı verilmesine ilişkin yasal bir düzenleme hayata geçirildi. 

Buna göre; Ticaret Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanacak ve doğrudan verilecek olan hibe desteği, üç ay ödenmek üzere aylık 1.000 TL olarak açıklandı. Bu destekten 14 Aralık 2020 tarihi itibariyle;

a) Esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı olan vergiden muaf esnaf ve sanatkarlar,

b) Faal olan ve ticari kazançları basit usulde tespit edilenler,

c) COVID-19 salgınıyla mücadele kapsamında alınan tedbirlerden etkilenen ve Bakanlık tarafından tespit edilen sektörlerde faaliyet gösteren esnaf ve sanatkarlar, yararlanabilecek.

Ayrıca 14 Aralık 2020 tarihi itibariyle koronavirüs salgınıyla mücadele kapsamında hayata geçirilen önlemlerden etkilenen ve Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenen sektörlerde faaliyet gösteren gerçek kişi tacirlerde bu kapsamda destekten faydalanabilecek.

Destekten faydalananlardan iş yerleri kira olanlara, üç ay ödenmek üzere, büyükşehir olan şehirlerde aylık 750 TL, diğer şehirlerde ise aylık 500 TL kira desteği yapılacak olup; iş yeri kira bedelinin kira desteği tutarının altında olması halinde, iş yeri kira bedeli kadar kira desteği sağlanacak. 24 Aralık 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğ düzenlemesinde ise söz konusu düzenlemenin usul ve esasları hakkında açıklamalar yapıldı. Bu kapsamda destek programı kapsamında hibe desteği; gelir kaybı desteği ve kira desteği olmak üzere iki şekilde yapılacak. Destek programının süresi, Ticaret Bakanlığı internet sitesinden yapılan duyuruda belirtilen sürede başvuruda bulunulması şartıyla 2021'in Ocak, Şubat ve Mart ayları olmak üzere üç ay olarak belirlendi. Tebliğe göre destek programı başvuru süresi, on günden az olmamak üzere Bakanlık tarafından düzenlenecek. 

DESTEK PROGRAMINDAN YARARLANMA KOŞULLARI

Bu destek programından, 14 Aralık 2020'den önce (bu tarih dâhil) vergi mükellefiyetini tesis ettirmiş, kazançlarını basit usulde tespit edilenler, Bakanlık tarafından belirlenen sektörlerde faaliyette bulunan esnaf ve sanatkârlar ve gerçek kişi tacirler ile yine bu tarih itibarıyla esnaf ve sanatkârlar siciline kayıtlı vergiden muaf esnaflar yararlanabilecek.

Destek programına başvurabilecek esnaf ve sanatkârlar ile gerçek kişi tacirlerin ekonomik faaliyet tanımları başvuru tarihinden önce Bakanlık internet sitesinden açıklanacak olup, ayrıca yazılı duyuruda bulunulmayacak. Bakanlıkça yapılan duyurudan sonra ticari faaliyetine yönelik ekonomik faaliyet tanım değişikliği yapanlar ise hibe desteği alamayacak. 

Ticari kazançları basit usulde tespit edilenler, esnaf ve sanatkârlar ve gerçek kişi tacirler, hibe desteğinden vergi sicil kayıtlarındaki esas faaliyet konusu üzerinden bir defa yararlanabilir. Destek başvurusu yapanların faaliyetlerini devam ettirdikleri ve kira ödemesi yaptığı birden fazla iş yeri olması durumunda, başvuru yapanlara bir iş yeri için kira desteği verilecek. Ticaret Bakanlığı internet sayfasında yapılan duyuruda, kırtasiye ürünleri toptan ticareti ile uğraşanlar, kuaför ve berberler, taksi ile taşımacılık yapanlar, alkollü ya da alkolsüz lokallerde içecek sunum faaliyeti ile uğraşanlar, internet kafe faaliyetleri ile uğraşanlar, muhasebe eğitimi kurslarının faaliyetleri, mankenlik faaliyetleri ile uğraşanlar, bilgisayar, yabancı dil kursları gibi faaliyetler, desteklenecek ekonomik faaliyetler olarak açıklandı. Bu konuda faaliyetlerin tam listesi, Bakanlığın sayfasında bulunuyor. Önemli noktalardan birisi ise hibe desteğinden yararlanılan dönemlerde vergi mükellefiyeti faal olarak sürmeli. Destek başvurusu yapanın gayri faal olduğunun belirlenmesi halinde bu kişile destek ödemesinden faydalanamayacak. Örneğin, bu dönemde kiralarını ödeyemediği için faaliyetlerine devam edemeyen ve kapanmak zorunda kalan işletmeler, bu destek hizmetinden faydalanamayacak.

Diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca uygulanan benzer nitelikteki desteklerden yararlanılması, bu destek programından faydalanılmasına engel olmayacak. Destek başvuruları ve itirazlar elektronik ortamda e-Devlet üzerinden, www.turkiye.gov.tr internet adresinden gerçekleştirilecek. Destek başvurusunun uygun bulunması durumunda ilgilinin banka hesabına destek ödemesi yapılacak. 

Başvuru yapana fazla veya yersiz ödeme yapıldığının belirlenmesi durumunda söz konusu fazla veya yersiz ödemeler, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uyarınca vergi daireleri tarafından tahsil edilecek.

Gelir kaybı desteği ve kira desteği vergi matrahına dahil edilmeli mi?

Gerek 3323 sayılı Cumhurbaşkanı Kararında gerekse usul ve esasların belirlendiği Tebliğ düzenlemesinde sağlanacak olan yardımların gelir vergisinden istisna olduğuna ya da vergi matrahının tespitinde dikkate alınıp alınmayacağına yönelik bir düzenlemeye yer verilmemiş olması ileride çeşitli problemlere sebep olabilir.

Yapılan yardımlar, sosyal devlet anlayışı içerisinde devletin vatandaşlarına yaptığı mali transfer oluyor ve karşılıksızlar. Dolayısıyla bu yardımların vergiye tabi olmaması gerektiği belirtiliyor. Vergiye tabi tutulması amaçla da bağdaşmayacaktır. Fakat yasal düzenleme eksikliği söz konusu yardımları alacak olanların da bu yardımları vergi matrahına dahil edip etmeme konusunda tereddüt etmelerine sebep olacak. Bu nedenle yapılan yardımların vergiden müstesna olduğu yönünde bir yasal düzenleme yapılması uygun olacak.

Diğer yandan yapılacak olan hibe desteği ödemelerinin şirketleri de içine alacak şekilde genişletilmesi de düşünülebilir. Tek kişilik pek çok sermaye şirketi bulunuyor ve bunların çoğu pratikte şahıs işletmesi niteliğine sahip. Ayrıca, bu işletmeler de gerçek kişiler gibi pandemiden olumsuz etkileniyor. Bu yaklaşımın uzun vadede kurumsallaşmanın teşviki yönünde de olumlu etkisi olacağı değerlendirilmektedir.

Esnafa kira desteğinde vergi karışıklığı!

Kira yardımı için başvuru süreci nasıl olacak?