Eternit ürünleri İtalyada serbest, Türkiyede yasal!
İtalyada üç bin işçinin ölümüne neden olan Eternit ürünleri fabrikasının sahipleri 16 yıl hapis cezası aldı. Karar Avrupa'ya emsal olurken Türkiye'de Eternit yaygın kullanılıyor
İtalya'da 3 bin kişinin ölümüne sebep olmakla suçlanan Eternit şirketine ilişkin iki yıldır süren davada şirketin eski sahibi İsviçreli milyarder Stephan Schmidheiny ile Belçikalı Baron Jean-Louis Marie Ghislain 16'şar yıl hapis cezasına çarptırıldı. Kararın benzer davalar için emsal oluşturması beklenirken kansorejen maddeler içeren Eternit Türkiye'de yıllardır serbestçe satılıyor. Özellikle çatı ve dış cephe kaplaması olarak kullanılan Eternit, saksı ve su borusu olarak da üretiliyor.
Bir dönüm noktası
Duruşmaya katılmayan Eternit şirketinin sahibi her iki iş adamı da üretimde amyant kullanımına izin vererek işçilerin kansere yakalanması ve yaklaşık 3 bin kişinin ölümlerine neden olmakla suçlanıyordu. Amyant Eternit malzemelerin içinde yer alan ateşin etkisine dayanıklı ipliksi liflerden meydana gelmiş bir çeşit beyaz asbest.
Davayı başından bu yana kovuşturan İtalyan savcı Raffaele Guariniello, karara ilişkin şunları söyledi: "Bu karar, sadece İtalya'da değil, diğer ülkelerde de benzer davaları umutla beklememiz gerektiğine işaret etti. Her yerde artık adaletin yerini bulacağını umut ediyoruz." Hayatını kaybedenlerin yakınları adına yapılan açıklamada da "Bu bir dönüm noktası. Çok zengin ve güçlü bir insan binlerce kişinin ölümüne sebep olunca, bunu unutmamız mı gerekiyor. Bu davanın burada bitmediğini çok iyi biliyoruz. Hâlâ hasta insanlar var, ortada kurbanlar var. Henüz hesap kapanmış değil. Kararlı duruşumuza devam etmeliyiz" dendi.
Avrupa'ya örnek karar
İtalya'daki karar Avrupa'daki pek çok davada örnek olacak. 1997'den beri Fransa'da yasak olan asbest, inşaat sektörünün birçok alanında ucuz fiyatından dolayı sıkça kullanılmıştı. Asbeste maruz kalan Fransız işçilerin şikayet başvuruları 1996'dan beri yoğun şekilde gelse de hiçbir ceza davasının açılması sağlanamamıştı.
Türkiye'de yaygın kullanılıyor
Avrupa'da bunlar yaşanırken Türkiye'de eternit ve zararlarıyla ilgili hiçbir istastik tutulmadı. Hiçbir hukuksal girişim de başlamadı. Oysa Türkiye'de Eternit şirket olarak yıllarca faaliyet göstermişti. Yalova'daki Eternit fabrikası yıllarca oluklu çatı kaplaması, düz duvar bölmesi levhası, parklar, bahçeler için büyük boy saksılar, hatta içme suyu boruları da üretmişti. Yalova'daki fabrika kapandı ancak Türkiye'de Eternit ürünleri yaygın olarak satılıyor.
Türkiye'de eternitin zararlarıyla ilgili ciddi bir araştırma yapılmadı. Yalnızca Fransa'da ve İtalya'da Eternit fabrikalarında çalışan işçilerin çeşitli sağlık şikâyetleri istatistiklere dahil edildi. Eternit içinde yer alan amyant elyafı içeren toza maruz kalan işçiler ciddi biçimde zarar görüyor. Bugün hâlâ ateşin etkisine dayanıklı ipliksi liflerden meydana gelmiş bir çeşit beyaz asbest olan amyantlı malzemeler yaygın bir biçimde satışta. Çatı ve bahçe malzemelerinin dışında Eternit tencere gibi mutfak ürünlerinde de kullanılıyor.
Ertan Altan/Taraf