Evlerde yer işgal eden hantal tasarımlar tarih oldu!

Ev aletlerindeki tasarımsal değişimi ve bunun dekorasyona etkilerini tasarımcılar anlattı

Aletlerin fonksiyonu arttı
HAKAN KOÇER/HOMEND GENEL MÜDÜRÜ

Küçük ev aletlerinde trend kolay kullanılan, zamandan tasarruf eden, yüksek güvenlikli, kolay temizlenen, birkaç işi bir arada yapan, çevreci, şık ve evdeki diğer aletlerle aile olan ürünlere doğru gidiyor. Bununla beraber şehir hayatının getirdiği küçük evlerde yaşama trendi, az yer kaplama beklentisini de doğuruyor. Bilinen en eski küçük ev aletlerinden sayabileceğimiz su ısıtıcıdan eskiden sadece su kaynatması beklenirdi. Bugün hangi malzemenin içinde su kaynatıldığı, kaç güvenlik mekanizması olduğu, sadece kaynatma değil istenen her sıcaklıkta da su alınabilmesi hatta sadece ihtiyaç kadar ısıtmasıyla ilgili birçok yeni tasarım var. Bu konuda yükselen trend; cam veya paslanmaz gövdeli, özel güvenlik mekanizmalı, dijital kontrollü ve anında ısıtan özel elemanlı su ısıtıcıları.

Yine her evin olmazsa olmazı ütülerde eski beklenti yeterince ısınmış bir taban ve buhardan ibaretti. Zaman içinde kullanım kolaylığı, hız, güvenlik ve yüksek buhar gücü ihtiyaçları oluştu. Böylece kolay kavranabilen saplı, rahatlıkla su doldurulabilen, hafif, otomatik kapanma özellikli, ütülemeyi kolaylaştıracak özel kaygan taban kaplamalı, özel buhar üretme teknolojisine sahip ütüler çıktı. Yine bir dönem ayrı ayrı ev aletleriyle yapılan kesme, rendeleme, dilimleme, yoğurma gibi birçok yiyecek hazırlama ön işlemi mutfak robotu adı altında tek bir ürün olarak yeniden tasarlandı. İlk tasarlandıklarında kapladığı yer ve kullanım kolaylığı gibi detaylara dikkat edilmemişti. Oysa günümüz mutfak robotları kompakt ve kolay monte ediliyor. Üstelik birçok fonksiyonunu önceden hafızasında kayıtlı olarak yerine getirip, içine konan gıdanın ağırlığını ölçüyor. Böylece hızına da karar verebilen gerçekten akıllı mutfak robotları oldular.

YETER Kİ SAĞLIKLI OLSUN

Sağlıklı pişirme yüzyılın en önemli trendlerinden biri. Küçük ev aletleri üreticileri de bu trendi yakalamak için çok çalışıyor. Ocakta tavada yapılan kızartmalarda yağın kontrolsüz ısınması birçok kanserojen maddenin oluşmasına ve bunları vücudumuza almamıza sebep oluyordu. Fritözler çıktığında yağ sıcaklığını kontrol edebildiğimiz için çok sevindik. Ama daha sağlıklı pişirme hayalini hep kurduk. Bu beklenti üreticiler tarafından da dikkate alındı ve çok daha az yağla kızartma yapabilen fritözler çıktı. Yine sağlıklı pişirme arzusu, buharlı pişirici denilen bir elektrikli mutfak aletinin de tasarlanmasına ve üretilmesine vesile oldu. Gıdaları hiç yağ koymadan, üstüne üstlük hiç suyla temas ettirmeden, sadece sıcak buharla pişirme fikri hem çok sağlıklı hem de çok leziz algılandı. Suda haşlanan birçok gıdanın bütün besin değerinin haşlama suyuyla beraber döküldüğünü öğrendiğimizde yaşadığımız hayal kırıklığını onaracak alet de karşımızdaydı artık.

YENİ ÇIKTI BUNLAR

Eskisiden olmayan ama modern hayatın gereği olarak sıfırdan tasarlanan pek çok yeni ürün de bulunuyor. Örneğin onlarca yıl gazlı ocakların üzerinde demlenen çaydanlık, tasarımcıların elinde suyunu kendi kaynatan, kaynayınca kendiliğinden gücünü düşüren, kablosuz da kullanılarak alışkanlıkları dikkate alan, ayrıca susuz kaldığında kendini kapatan, güvenli, şık ve modern bir elektrikli ev aletine dönüştü.

Mangal; Türk olmayla özdeş bir pişirme yöntemi bizler için. Ama şehir hayatı ve sağlık endişelerimiz artık bu keyfimize engel oluyordu. Kömür isi ve kontrolsüz sıcaklıktan dolayı yanan et parçaları bariz bir şekilde sağlığa zararlıydı. Küçük ev aleti üreticileri de boş durmadı; dumansız, sıcaklık kontrollü, özel yapışmaz kaplamalı ve etin üstündeki yağın bile damlayarak azalmasına olanak tanıyan elektrikli grillerle mangal geleneğini modern zamanlara uyarladı. Alternatif arayışların devam ettiğini ve çok daha sağlıklı yüzeylerde etlerimizi kızartacağımız günlerin de yakın olduğunu biliyoruz.

Kişisel bakımda da son yıllarda küçük ev aletlerinde pek çok yenilik oldu. Çalışan kadınların zamansızlıkları iş kadınlığı, annelik, ev kadınlığı gibi rolleri aynı anda yerine getirme zorunluluğu getirirken, bakımlarından da ödün vermek istemediler. Küçük ev aleti üreticilerinin tasarladığı şık, güvenilir, kolay kullanılan ve yüksek performanslı saç düzleştiricileri ve maşalar kadınların imdadına yetişti. Çocuğunu okula hazırlarken saçlarını da şekillendiren kadınların hayatını kolaylaştırmayı hedefleyen üreticiler trendin bu tarz ürünlere yöneldiğinin farkında. Bu nedenle yakın gelecekte raflarda bu türden pek çok yeni ürün görebileceğiz.

En çok televizyonlar farklılaştı
ÜMİT ALTUN - DESIGNUM’UN TASARIMCISI

Elektrikli ve elektronik ev aletleri yaklaşık 100 yıldır evlerimizde. Kimi zaman işlerimizi kolaylaştıran bir yardımcı, kimi zaman bizleri eğlendiren keyifli zaman geçirmemizi sağlayan bir arkadaş gibi hayatımızın içinde. Mesela mutfak tezgahlarında alanının önem kazanmasıyla küçük mutfak aletlerinin kapladıkları alan azaldı ve boyutları küçüldü.

Elektronikte yaşanan gelişmelere parale olarak küçük ev aletlerinin yaptıkları işler de daha kontrol edilebilir hale geldi. Önceleri sadece temel işlevini yapması esas olan bu ürünler elektronik kontrol sistemleri yardımıyla, programlanabilen cihazlar oldu. Örneğin eskiden sadece içine koyduğumuz suyu kaynatan ve kaynattıktan sonra duran su ısıtıcısı (kettle) gibi bir ürün bugün Türkiye’nin bölgesel çay demleme alışkanlığına göre evrilerek elektrikli çay demleme makinalarına dönüştü. Bu alet suyu önce kaynatmakla kalmayıp, bu suyla çay demlendikten sonra suyu ve çayı kaynar seviyede tutan bir makine haline de geldi.

DEKORASYONDAN ETKİLENİYOR

Elektrikli ev aletlerindeki bu tip boyut ve işlev değişimlerinin yanı sıra kullanım alanlarıyla formsal bir etkileşim de söz konusu. Dekorasyonda kullanılan form, malzeme, doku ve renkler elektrikli ev aletlerinin tasarımlarını birebir etkiliyor. Tasarladığımız Arçelik ve Beko markalı tost makinesi buna örnek. Bu projede mutfaklarda kullanılan malzeme, doku, renk ve form dili analizleri yapıldı. Bunlar sonucunda son zamanlarda mutfaklarda sıkça kullanılan parlak yüzeyler, metal handle (kulp) detayları, cam kapaklar ve yalın çizgiler tasarımın ana karakteristiklerini oluşturdu. Yalın form dili bu analizler sonucunda ortaya çıkan tost makinasının üst yüzeyinde kullanılan plaka malzemesinin üretim aşamasında değiştirilebilmesi, farklı malzeme kullanımlarına ve model farklılaştırmasına olanak tanıdı.

Televizyonlar teknolojik gelişmelerle en çok farklılaşan cihazlar oldu. İnternetle birleşerek sonsuz kaynağa ulaşabilen bir eğlence ürününe dönüştü. Teknolojik gelişmelerinin aksine dış görünüşleri yalın bir tarzda gelişti. Bu kısıtlı tasarım alanında genelde üstünde durdukları kaideler ve çerçevelerindeki küçük detaylarla farklılaştılar. Eskiden dört tarafı kapalı televizyon dolaplarında yer bulan bu ürünler şimdi televizyon sehpalarına konuluyor. Bu televizyon sehpaları müzik sistemleri ve yardımcı ekipmanları da barındırarak şekilleniyor.

Ev aletleri devrimi dışarı çıkardı
RAŞİT KARAASLAN - TASARIMCI

20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren hızla evlere girmeye başlayan buzdolabı, elektrikli süpürge, çamaşır ve bulaşık makinesi gibi hayatı kolaylaştıran ev aletleriyle ses ve görüntü sistemleri artık hayatımızın bir parçası. Bu aletler hem teknolojik hem de toplumsal değişimlerle bazı tasarım evrelerinden geçti. Hala da hızla gelişip değişmeye devam ediyor.

Eskiden bir evin gerçek merkezi açıkta yanan odun ateşiydi. Bütün ev hayatının etrafında döndüğü bu ateşe, evle eş anlamlı ‘ocak’ denirdi. Mekan bu ocakla ısınır, yemek pişirilir, banyo suyu hazırlanırdı. Sürekli beslenmesi ve yanar kalması için efor sarf edilmesi gereken bu ateşin yerini kablosuz ağlar ve uydularla kilometrelerce öteden kontrol edebildiğiniz otomasyonlu sistemler aldı.

‘Akıllı ev’ tabir edilen yapılarda, evin sıcaklığının akşam kapıdan girdiğinizde tam olarak kaç derece olması gerektiğini cep telefonunuzdan programlayabiliyorsunuz. Eskiden çok büyük iş gücü ve zaman isteyen ev işleri, daha kolay ve kısa sürede yapılabiliyor. Çoğu işlem otomatikleşti, zaman programlaması ve uzaktan kumanda sistemleri geldi. Hantal yapıların yerini ince, yer kaplamayan, hafif ve insan ergonomisine uyanlar aldı. Bu sayede; kadın ya da erkek, eskiden eve ayırılan iş gücünü dışarıda değerlendirme fırsatı bulduk.

KADINLARI ÖZGÜRLEŞTİRİYOR

Ev aletlerinin geçirdiği evrimle kadınların dışarıda iş gücüne katılmaları birbirini tetikledi. Eskiden her iş için ayrı bir alete gereksinim duyulur ve pek çok ev aleti göze çarpardı. Artık çok fonksiyonlu ama az sayıda aletle hayat çok daha kolay. Örneğin bir fırın aynı zamanda mikrodalga, ızgara, ekmek yapma makinesi ve mini fırın fonksiyonlarını bünyesinde barındırıyor. Üstelik ankastre olarak, mutfak dolabınızın bir parçasıymış gibi görünüyor.

Ya da kablosuz ses sistemi kurup müzik dinlerken; televizyonunuzun hatta bilgisayarınızın sesini de duyabiliyorsunuz. Çamaşır makineleri artık kurutma da yapabiliyor. Elektronikleşme sayesinde çok sayıda fonksiyon tek ve daha küçük bir alette toplanıyor. Bu da bize yer kazandırıyor, kalabalıktan kurtarıyor. Mutfak yaşantımızda çok önemli yer tutan bir mekan. Mutfak aletleri göze çarpan kütlesel eşyalar olmaktan kurtulup ve dolaplara gizlendi. Artık çoğunun üstünde sadece bir-iki düğme var ya da yok. Bu aletlerin ankastre olmaları da tasarımcıların önünü açıyor. Bu sayede dekorasyonda istediğiniz yöne daha kolay giderek kendinizi kısıtlanmış hissetmiyorsunuz.

Kitaplık, gazetelik, CD rafına elveda
AYŞEGÜL TEMEL - KOLEKSİYON PAZARLAMA MÜDÜRÜ

Pratikleşen, fonksiyonları çoğalan ve incelen ev aletleri yaşam kalitemizde ve dekorasyonda büyük değişikliklere yol açıyor. Koleksiyon ürünlerimizle evdeki yaşantısını irdeliyoruz. Tasarımı ve özellikleri gelişen televizyonlar en ve boy olarak büyürken, derinlikleri azalıyor. Bu da TV ünitelerine duyulan ihtiyacı sorgulamamıza sebep oluyor. Televizyonlar bir tablo gibi duvarlara asılıyor. Televizyon, DVD / blu-ray oynatıcılar, ses sistemleri ve oyun konsollarıyla ortaya çıkan kablo enflasyonunu gizleme çözümleri TV ünitelerindeki en önemli unsur. Elimizde kalan kumanda yığını da bir problem. Tasarım ekibimiz tüm TV ünitelerinde kabloların görüntü kirliliğine yol açmamasını sağlayacak çözümler hazırlıyor.

Dijital dünya, okuma alışkanlıklarımızı da etkiliyor. İnternet ve elektronik kitaplar sayesinde azalan gazete, kitap, dergi sayıları; kitaplık, gazetelik ve CD rafı gibi pek çok ürünü zamanla nostaljik bir anı yapacak gibi görünüyor. Notebook, netbook ve iPad’in hayatımıza girmesi ve sosyal ağlardaki etkin yaşantılar kanepelerdeki yatay alan ihtiyacını arttırıyor. Ürün porfoyümüzde kanepeye yaklaşan sehpa alternatifleri yer alırken, kol dayama genişliklerini de kanepede yaşamını kolaylaştıracak şekilde tasarlıyoruz. Ayrıca küçülen evlerde açık mutfak salonun bir parçası oludukça ev aletleri şıklaşarak yaşam alanlarına uyum sağlıyor. En önemli değişim de ekoloji ve çevre bilincinin vurgulandığı enerji tasarruflu ürünlerde yaşanıyor.
Hürriyet/Hakan GENCE