Evyap, Mısır'da yeni bir Ayazağa kuruyor

Mısır, bir dönemin Türk sanayicileri için en hararetli konularından biriydi

Çin rekabetine karşı koymak amacıyla Mısır'a giderek orada yatırım yapmaya karar veren 100'ün üzerindeki Türk şirketi, ciddi bir tartışmayı da beraberinde getirmişti.

Gidenler, yatırım ve işletme maliyetlerinin düşüklüğü ile nitelikli sanayi bölgeleri aracılığıyla ABD'ye gümrüksüz ihracat avantajını savunurken, karşı çıkanların en önemli argümanı ise bu kararın istihdama ciddi darbe vuracağıydı.

Bu tartışmaların üzerinden yaklaşık iki yıl geçti. Bu süre içinde gidenlerin bir kısmı başarısız olup geri dönse de, Mısır hala Türk şirketleri için stratejik bir nokta olmayı sürdürüyor.

İyi işler yapan da var
Mısıra giden şirkeüer farklı alanlardan olsa da çoğunluğunun tekstil ve hazır giyim sektöründen olduğunu söylemek yanlış olmaz. Genellikle bu alandaki gelişmeler daha sonra izlendi ve geri gelenler de bu sektörlerden olduğu için Mısır için olumsuz bir resmin fonunu oluşturdular. Fakat başka bir sektörden bir şirket bu tartışmaların ortasında Mısır'da sessiz sedasız çok önemli işlere imza atıyor. Üstelik bu şirket, bunlan yaparken, Mısır'ın çalışma kültürünü de adeta sil baştan yeniliyor. Evyap'tan söz ediyoruz.

Afrika'nın üssü oldu
600 milyon dolar cirosuyla kişisel bakım ve kozmetikte Türkiye'nin en büyük şirketlerinden biri olan Evyap, 2000'lere kadar ithalatçılar kanalıyla girdiği Mısır'ı bugün Ortadoğu ve Afrika'nın üretim ve pazarlama üssü haline getirmeyi başardı.

Geçen yıl Mısır'daki mevcut tesisini büyütme kararı alarak Mısır'ı  adeta İstanbul'daki merkezi olan 'Küçük Ayazağa' olarak konumlandırma projesini başlatan Evyap, yakında sabuna ek olarak kişisel bakım ürünleri üretimine de başlayacak. Şu an 45 milyon dolar ciroya ulaşan Mısır operasyonu, yatırımım tamamlanmasıyla iki yıl içerisinde 100 milyon dolar büyüklüğe ulaşmış olacak.

Yarı entegreyle başladı
Arko, Duru, Fax, Gibbs, Evy Baby, Evy Lady gibi markalarıyla sadece Türkiye'de değil, Rusya ve Ukrayna gibi ülkelerde pazarın güçlü oyuncularından biri olan Evyap Mısır'a yatırım kararını 1999'da verdi. "Mısır Afrika'ya açılan kapı. Biz de Mısır'a yatınm yaparak Afrika'ya açılmak adına önemli bir virajı döneceğimizi düşündük" diyen Evyap İcra Kurulu Üyesi Mustafa Arın, yola İskenderiye'de  organize  sanayi bölgesinin cinde 40 dönüm araziyle çıktıklarını söylüyor. Evyap yerel bir ortak almayarak, tek başına 2002'de Mısır fabrikasını üretime geçirdi. Yurt içi yatırımlar Ar-Ge ve Mısır'dan sorumlu olan Arın, ilk dönemde fazla risk almamak için yarı entegre bir fabrika kurduklannı söylüyor ve ekliyor:

'Yatırım maliyetini düşük tutmak için sabunlaşma denen evreyi Mısır'a götürmedik. Sabun makarnasını Türkiye'den getirdik. Biz Mısır'da şekillendirme, esanslandırma ve ambalajlama evrelerini gerçekleştirdik. Üretimimizi ilk başlarda 6 dönümlük kapalı alanda yaptık."

Hedef yüzde 70 ihracat
Evyap, Mısır'da ilk dönem üretimini tamamen iç pazara yönelik gerçekleştirdi. Ardından önce Libya, ardından da diğer Afrika ülkeleri olmak üzere ihracata başladı. Zaten Evyap'ın asılı amacı da buydu, yani Mısır'ı bir üs olarak kullanıp ihracat gerçekleştirmek.

Zira Mısır, kalabalık bir ülke olmasına karşın sabun tüketiminde Türkiye ile kıyaslandığında hayli geri durumdaydı. Hatta Evyap, Mısır'da başarılı olabilmek için daha önce hiç denemediği bazı şeyleri de denemek zorunda kalmış. Düşük gelirli Mısırlılar yüzünden sabun kalıpları neredeyse yarı yarıya küçültülerek piyasaya verilmesi buna bir örnek olarak gösterilebilir. İlk yıllarında dört, hatta yıllık 20 bin ton sabun kapasitesiyle çalışan fabrika, gelişen ihracat organizasyonuyla birlikte kapasitesini 30 bin tonun üzerine çıkardı. Bugün Mısır'daki üretimin yüzde 50'si iç pazar, yüzde 50'si ise ihracata dönük olarak gerçekleşiyor. Fakat birkaç yıl sonra bu oranın yüzde 70'e yakın ihracat olması hedefleniyor. Mısır'da Evyap'ın yüzde 10 civarında pazar payı bulunuyor.

40 milyon dolarlık yatırım
Geçen yıl mevcut yatırımın yetersiz kaldığını görerek Mısır yatırımını büyütme kararı alan Evyap, ilk iş olarak, 40 dönüm arazinin hemen yanında 20 dönüm ek arazi daha satın alınarak mevcut arazisini 60 dönüme çıkardı.

Evyap'ın 40 milyon dolarlık yeni yatırım kararının birkaç aşaması var. Öncelikle sabun tesisi tam entegre hale getirilecek. Yani daha önce gerçekleşmeyen sabunlaşma evresinin de dahil edilmesiyle birlikte sabun her aşamasıyla Mısır'da üretilmiş olacak. Ayrıca toplam kapasite de 60 bin tona çıkarılacak. Fakat, altyapı istenildiğinde rahatlıkla 90 bin tona çıkarılabilecek şekilde planlanıyor.

İkinci aşama ise, daha önce Türkiye'den ithal edilen kişisel bakım ürünleri de Mısır'da üretilmeye başlanması olacak. Şampuan, sıvı sabun, duş jeli, tıraş kremi ve cilt bakım ürünleri gibi ürünler önümüzdeki seneden itibaren tüm Afrika'ya Mısır fabrikası üzerinden ihraç edilecek. Bu yatırımların gerçekleşmesiyle birlikte Evyap'ın daha önce 6 bin metrekare olan fabrika alanı 35 bin metrekareye ulaşmış olacak.

Ofisler kurarak yayılacak
Evyap'ı  Mustafa Arın'ın deyimiyle Ortadoğu'nun en modern fabrikalarından biri yapacak proje 2011'in Haziran ayında tamamlanacak. Fakat Evyap, bir taraftan bu yatırıma odaklanırken, diğer taraftan da Mısır'ı bölge üssü haline getirecek çalışmaları da hızlıca yürütüyor. Şu an Evyap'ın ihracaü iki farklı kanaldan yürütülüyor. İstanbul Ayazağa fabrikası üzerinden gerçekleşen ihracat, Avrupa'yı, Balkan ülkelerini, Rusya'yı, Orta Asya'yı kapsıyor. En uç noktada ise Irak ve İran var. Geri kalan coğrafya, yani Ortadoğu, Körfez ülkelerini ve Afrika ise Mısır'a ait. Evyap, Mısır tesisi üzerinden şu an 35 ülkeye ihracat gerçekleştiriyor. Bu sayının arttırılması için çalışmalar hızlandırılmış durumda. Yaklaşık 7 ay önce Suudi Arabistan'da, geçtiğimiz ay da Sudan'da ofis açan şirket, yakında Gana ve Cezayir'de de bir ofis kuracak. Mustafa Arın, şu an 35 ülkeye olan ihracatlarım ise kısa sürede 50'ye çıkaracaklarını söylüyor.

Mısır'a yenilikler getirdi
Evyap, Mısır'ı bir üs olarak konumlandırırken, ayrıca Mısır'ın iş kültürünü değiştirecek önemli adımlar da atıyor. Örneğin Evyap'tan önce Mısır'da çalışanlara öğle yemeği uygulaması yokmuş. Evyap'ın başlattığı bu uygulamayı başta Türk şirketleri olmak üzere birçok şirket takip etmiş. Mustafa Arın, Türkiye ile kıyaslandığında işçilik ücretlerinin beşte bir seviyesinde olduğu Mısır'da çalışanlarına, Türkiye'deki çalışanlarının hangi haklan varsa aynısını verdiklerini söylüyor ve sözlerine şöyle devam ediyor:

"Çalışanlarımıza yemek dışında ayda bir kez ürünlerimizi paket olarak da vermeye başladık. Çocuklarına eğitim yardımı yapıyoruz. Sağlık sigortası yapıyoruz. Ayrıca Ramazan'da gıda yardımda da bulunuyoruz. Bunlar tabii çok fazla Mısır'ın alışık olduğu şeyler değil. İlk başta oldukça şaşırdılar bu uygulamamıza. Şu an yaklaşık 500 kişiyi istihdam ediyoruz. Mısırlıların en çok çalışmak istedikleri yerlerden biri olmayı başardığımızı rahatlıkla söyleyebilirim."
Emreh Gürkan / Ekonomist