Gayimenkulde en az yüzde 5'lik küçülme bekleniyor!
Türkiye'de ekonomik büyümenin lokomotifi olan gayrimenkul sektörü, 2014'teki kötü gidişatını 2015'te de sürdürecek. Jeopolitik riskler, maliyetlerin artması, genel seçimin yapılacak olması konut firmalarını kara kara düşündürüyor.
Son 10 yılda Türkiye'deki büyümenin itici gücü olan gayrimenkul sektörü, 2014'teki kötü gidişatını 2015'te de sürdürecek gibi görünüyor. Sektör yetkililerine göre gelecek yıl en az yüzde 5'lik küçülme bekleniyor.
Özellikle Suriye ve Irak sınırında yaşanan jeopolitik riskler, Rusya Ukrayna arasındaki gerginlikler, Avrupa ekonomisinde yaşanan ekonomik kriz, Haziran 2015 'te yapılacak genel seçim, enflasyondaki yükseliş, döviz kurundaki belirsizlik, inşaat maliyetlerindeki artış ve yeni tüketici kanunun getirdiği ek maliyetler nedeniyle sektörü bu yıl daha zorlu bir yıl bekliyor.
17-27 Aralık yolsuzluk operasyonlarının büyük inşaat firmalarına da uzanması, sektörde yatırımların askıya alınması, dövizde yaşanan artış ve yurttaşın konut almayı ertelemesi, 2014'te özellikle yeni konutlarda KDV'yi yüzde 18'e çıkartan düzenleme, Türkiye'nin sınırlarında yaşanan gerginlikler nedeniyle sektör bu yıl yüzde 5'e yakın küçülme yaşayacak. Orta ve üst gelir grubunda üretilen projelerde de tıkanma söz konusu. Sektör uzmanlarına göre 2015 yılı da 2014'ten farklı olmayacak. 2014'ün ilk 7 ayında konut satışlarında dramatik düşüş yaşandı. Türkiye istatistik Kurumu (TÜÎK) verilerine göre konut satışları eylülde yüzde 13.2 artarak 115 bin 786 adeti bulurken, ilk 9 aydaki düşüş ise yüzde 3.6 oldu. tik dokuz ayda 831 bin 287 konut satıldı. Geçen yılın ilk 9 ayında konut satışı 862 bin 381 adet olmuştu. TÜÎK verilerine göre eylül ayında yapılan satışların 53,039 adedi ilk satış, 62 bin 747 adedi ise ikinci el satış şeklinde gerçekleşti. Türkiye genelinde, toplam konut satışlarının 43 bin 144 adedi ipotekli konut satışı şeklinde gerçekleşirken; ipotekli satışların toplam satışlar içindeki payı yüzde 37.3 oldu. Yabancılara ise eylülde 1.857 konut satışı yapıldı.
Öte yandan inşaat sektörünün ciroları, yılın üçüncü çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2.7 azaldı. TÜÎK'in verilerine göre, çeyrekler bazında ise, inşaat sektöründe cirolar aynı seviyede kalırken, üretimdeki artış yüzde 0.1 düzeyinde kaldı.
Türkiye inşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği'nin (İMSAD) periyodik olarak her ay yayınladığı sektör raporunun 2014 Ağustos verilerine göre, konut satışları 2014 Temmuz ayında yaşanan yüzde 20.2 oranma ulaşan keskin düşüşle birlikte yılın ilk yedi ayında yüzde 9.7 oranında geriledi. Aynı dönemde yeni konut fiyatlarındaki fiyat artışı ise yüzde 5.2 oldu. Türkiye iMSAD'm 2014 Ağustos Aylık Sektör raporuna göre, 2014 Haziranda önemli inşaat malzemesi alt sektörlerinde gerçekleşen üretim, geçen yılın aynı ayma göre geriledi. İnşaat malzemeleri içinde önemli yer tutan çimento yüzde 5.3, hazır beton yüzde 10.6, düz cam yüzde 11.3, taş ve mermerler yüzde 16.6 ve plastik inşaat malzemeleri üretimi ise yüzde 2.9 oranında geriledi. Yılın ikinci çeyreğinde, inşaat malzemeleri sanayindeki üretimde zayıf bir büyüme görüldü.
Kırılgan bir süreçten geçiyoruz
Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkam Mithat Yenigün, mevcut konjonktürün, tüm dünyada ve Türkiye'de ekonomik istikran, büyümeyi, kamu ve özel sektörün yatırım olanaklarını ve tüketicinin harcama eğilimlerini ciddi boyutlarda tehdit ettiği kırılgan bir süreçten geçildiğini vurguladı. Yenigün, Irak ve Suriye sınırındaki gerginlikler, Amerikan Merkez Bankası Fed'in parasal sıkılaştırma politikası, Batı dünyası tarafından Rusya'ya uygulanan yaptırımlar, Avrupa'daki durgunluk ve Türk müteahhitlerin ağırlıklı iş yaptıkları pazarlarda petrol fiyatlarındaki hızlı gerilemeye bağlı olarak, projelerde yaşanabilecek olası gecikmenin en önemli dış tehditler olduğunu ifade etti.
2015'te makro ekonomiden sektörlere ve yatırım kararlarına uzanan geniş bir yelpazede hem riskleri hem de fırsatların yalandan izleyerek yol alınması gerektiğine işaret eden Yenigün'ün değerlendirmeleri şöyle:
- Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın ortalama yüzde 6'sını oluşturan ve yaklaşık 2 milyon kişiye istihdam sağlayan inşaat sektörü Türkiye'nin ekonomik kalkınmasında önemli bir rol oynuyor.
- Sektör; ekonomi büyürken ondan daha hızlı bir tempo ile büyümekte ve büyümeye pozitif katkı yapmakta, ancak ekonomi küçülürken de aynı korelasyon nedeniyle ondan daha hızlı bir tempoyla küçülmektedir.
- İnşaat sektöründe üretim 2014'ün ikinci yansında ekonomideki yavaşlama paralelinde önemli ölçüde hız kesmiştir. Birinci çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 5.2 olan büyüme oranı ikinci çeyrekte yüzde 2.7'ye, üçüncü çeyrekte ise yüzde 1.0'e geriledi.
- Yurtdışı müteahhitlik hizmetleri tarafında ise; Türk müteahhitlerin en önemli pazarlan arasında yer alan Irak ve Libya başta olmak üzere Ortadoğu'daki gelişmeler problem oluşturuyor.
Bu gelişmelere karşm, Ekonomi Bakanlığı verilerine göre 2014 ilk 11 aylık dönemde Türk müteahhitler toplam tutan 20.4 milyar ABD Dolan olan 209 yeni proje üstlenmişlerdir.
Bu değerlerle birlikte, yurtdışında ilk defa proje üstlenilen 1972 yılından 2014 yılı Kasım sonuna kadar; 104 farklı ülkede üstlenilen 7637 projenin toplam değeri 297.9 milyar ABD Dolan seviyesine ulaştı.
Projelerde gecikmeler olabilir ?
Dumankaya İnşaat Yönetim Kurulu Başkanı Uğur Dumankaya: 2015'te rekabetin yoğun olduğu ortamda iyi iş yapan firmalar ayakta kalacak, stratejik ortaklıklar olabilir.
Maliyet artışından dolayı bazı projelerde gecikmeler de sözkonusu olabilir.
Türkiye'nin jeopolitik konumundan dolayı karşı karşıya kaldığı riskler 2015'te de devam edecek gibi. Bu sebeple gelecek yıl daha zor bir yıl olacak. 2015 yılı içerisinde Gebze ve Fikirtepe projelerini görücüye çıkaracağız.
- KONUTDER Başkanı ve EYG Grup İcra Kurulu Başkanı Ömer Faruk Çelik: Orta ve üst gelir grubunda üretilen projelerde bir tıkanma söz konusu. 2015 yılını bu yıldan farklı görmüyorum.
- Emlak Konut GYO Genel Müdürü Murat Kurum: 2014'te 10 bin bağımsız bölüm satış hedefini yılsonu itibari ile yakalayacağımızı düşünüyorum. 2015'te de 12 bin bağımsız bölüm karşılığında 6.5 milyar TL civarında ciro hedefliyoruz. Emlak Konut olarak halen 100 bin adet olan projelendirilmiş ve ihalesi yapılmış bağımsız bölüm sayısını 2023 sonu itibari ile 250 bin âdete ulaştıracağız.
Cumhuriyet Yılbaşı