Gaziantep, halıda dünya lideri oldu!

Bu birinciliğin yakalanmasında son yıllardaki yatırımlarla toplam 850 halı tezgahını bünyesinde barındıran Gaziantep'in çıkışı en önemli nedeni oluşturuyor. Yeni Lider Türk halı sektörünün yeni hedefi markalaşmada da öne çıkmak

Türk halıcılar çok değil bundan üç yıl önce makine halısı konusunda lider olan Belçika'yı geçip üretimde dünya lideri olma hedeflerini açıklamışlardı. Bu hedefe geçen yıl itibari ile ulaştılar. Daha da önemlisi dünyanın en büyük makine halısı üreticisi de artık Türkiye'den. Merinos, geçen yıldan bu yana dünyanın en büyük makine halısı üretim kapasitene sahip şirket olarak birinciliği Belçikalı Oriyent'ten aldı.

Son yıllarda Türkiye'de özellikle de Gaziantep'de halı sektörüne çok ciddi yatırımlar gerçekleşti. Son teknoloji ile çalışan fabrikalar kuruldu. Hali hazırda dünya genelinde faaliyet yürüten 2 bin 400 halı tezgahının bin tanesi Türkiye'de. Her ne kadar Türkiye sıralamada ilk sıraya yükseldivse de bu hemen hemen Gaziantep'in başarısı olarak yorumlanabilir. Gaziantep toplam 850 halı tezgahı ile Türkiye üretiminin yüzde 85'ini tek başına karşılıyor.

Dünyadaki halı tezgahı sayısının üçte birini bünyesinde barındıran Gaziantep, bu yapısı ile Türkiye'nin de birinciliğe çıkmasındaki en önemli dinamo oldu. Bu tezgahlardan ayda 25 milyon metrekare makine halısı üretimi gerçekleştiriliyor. Dünya birinciliğini Türkiye'ye kaptıran Belçika'nın aylık üretim kapasitesinin 10 milyon metrekarelerde kaldığı belirtiliyor.

İhracat da artıyor

Geçen yıl 1 milyar 132 milyon dolarlık ihracat gerçekleştiren Türkiye'de, sektör bu yıl 1.5 milyar dolarlık ihracat hedefliyor. Türk halı sektörünün makine ve el halısı da dahil olmak üzere ihracat ve iç pazar büyüklüğünün toplamda 3 milyar dolar seviyelerine ulaştığı da belirtiliyor.

Türk halıcılar bugün bu rakamlarla dünva halı üretiminin yüzde 25'ini tek başına üretiyor. Türk hah üreticilerini takip eden Belçika'nın üretiminin ise dünya üretiminin yüzde 10'u kadar olduğu belirtiliyor. İran ve Çin, Türkiye'nin elinden birinciliği kapma yarışında olan en ciddi üreticiler olarak dikkat çekiyor.

Türk halıcılar da içinde bulunduğumuz süreçte artık markalaşma ve katma değeri yüksek duvardan duvara halı üretimi çalışmalarına odaklanmış durumdalar. İstanbul Halı İhracatçı Birlikleri Başkanı İbrahim Yılmaz, son yıllarda teknolojisini ve bilgi birikimini geliştiren Türk halı sektörünün markalaşma ve katma değeri yüksek ürün üretme sürecine girdiğini söylüyor.

Marka çalışmaları

Markalaşma ile katma değeri yüksek ürünlerin Türkiye'ye daha çok döviz girdisi sağlayacağına işaret eden Yılmaz, "Özellikle Gaziantep bölgesindeki üreticiler markalaşma çalışmaları yapıyorlar. Bununla birlikte dünyada çok talep gören, katma değeri yüksek duvardan duvara halı üretimi konusunda da Ar-Ge çalışmalarına ağırlık verilmiş durumda. Ucuz üründen çıkıp daha katma değerli ürünler üretilince sektör daha da iyi noktalara gelecek" diyor.

Türkiye, halı ihracatında yüzde 12'lik payla en büyük ihracat pazarı olan Suudi Arabistan'a 2010 yılında 154.3 milyon dolarlık halı ihraç etti. Yüzde 9.5'lik payla ikinci en büyük pazar ABD olurken buraya geçtiğimiz yıl 122 milyon dolarlık halı ihracatı gerçekleştirildi. Yüzde 7.7'lik payla üçüncü sırayı alan Irak'a da 109.3 milyon dolarlık halı ihracatı gerçekleştirildi.

El halısı ihracatında 2010 yılı rakamlarına göre en yüksek payı alan ABD'ye 28.4 milyon dolarlık, ikinci sırada yer alan Japonya'ya 19 milyon dolarlık, üçüncü sırada yer alan Fransa'ya 17 milyon dolarlık ihracat yapılıyor.

Gaziantep üretim üssü

Türkiye'nin halı üretiminin yüzde 85'ini tek başına gerçekleştiren Antep, dünyada tek yerde yapılan üretim bakımından birinci sırayı alıyor. Öyle ki dünya genelinde son teknoloji ürünü 2 bin 400 halı tezgahı bulunurken Gaziantep'te bulunan son teknoloji halı tezgahı sayısı 850 civarında.

Gaziantep Halıcılar ve Dokumacılar Odası Başkanı Mehmet Törer, Gaziantep'te faaliyet gösteren 150 halı üreticisinin aylık üretim miktarının 25 milyon metrekareyi aştığını, Gaziantep'in bu kapasitesi ile dünyada tek kentte üretim yapma bakımından birinci sırada yer aldığını söylüyor.

Gaziantep'ten geçtiğimiz yıl 975 milyon dolarlık makine halısı ihracatı gerçekleştirildiğine dikkat çeken Törer, bu yıl bu rakamın 1.2 milyar dolara ulaşmasını beklediklerini belirtiyor.

Halı üretimi ile dünyada önemli bir yere sahip olan Gaziantep, 2010 yılına kadar dünya halı üretiminde lider olan Belçikalı halı üreticilerinin de dikkatini çekiyor. Belçikalı üreticilerin maliyetlerin yüksekliği nedeniyle kendi ülkelerinde yaptıkları üretimi azaltma eğiliminde oldukları ve üretimlerinin bir kısmını Gaziantep'e kaydırmak üzere Gaziantepli firmalarla görüşmeler yaptıkları belirtiliyor.

Hatta bu amaçla Belçikalı Bomfort adlı halı üreticisinin Gaziantepli Bayteks şirketi ile geçtiğimiz yıl sonunda ortak olarak üretimini Gaziantep'te yapmaya başladığı da belirtiliyor.

Ortaklık teklifleri geliyor

Gaziantep'in ve dumanın en büyük halı üreticisi unvanım geçen yıl ele geçiren Merinos Hah'nın vönetim kurulu üyesi Mahmut Erdemoğlu, şirket birleşmelerine aracılık eden fınans kuruluşlarından kendilerine de ortaklık konusunda teklifler geldiğini ancak kısa vadede bu tekliflerle ilgilenmediklerini söylüyor.

Geçtiğimiz yıl 100 milyon dolarlık halı ihracatı gerçekleştirdiklerini bu yılki ihracatlarının da 135 milyon dolara ulaşmasını hedeflediklerini belirten Erdemoğlu, "Kalite, sektöre yeni ürün sunma, haksız rekabet gibi konularda yanlışlıklar yapılmazsa Türkiye halı konusundaki liderliğini sürdürür. İran, Çin gibi bizi üretimde takip eden ülkelere birinciliğimizi kaptırmamalıyız. Çünkü onların da hedefi dünya birinciliği" diyor.

12.5 milyar dolarlık pazar

Türkiye'de halı sektörüne altı yıl önce yatırım yapan, Royal Halı da bu sektörde özellikle iç pazarda ön plana çıkan markalardan biri. Royal Halı Yönetim Kurulu Üyesi Cihan Dağcı, Royal Halı'nın 178 milyon liralık cirosunun yüzde 30'unun kendi markalarıyla 30'a yakın ülkeye yapılan ihracattan geldiğini, ihracatın payını önümüzdeki dönemde daha da artırmayı planladıklarını söylüyor.

Dünya halı pazarının büyüklüğünün 12.5 milyar dolar seviyesinde olduğu belirtiliyor. 12.5 milyar dolarlık dünya halı ithalatında yüzde 18.2'lik payla ABD başı çekerken, onu yüzde 13.8'lik payla İngiltere, yüzde 10.2'lik payla Almanya, yüzde 6.6 payla Kanada, yüzde 4.3 payla Fransa takip ediyor. Halı konusunda Türkiye'nin iç pazar büyüklüğünün de 1.5 milyar dolar seviyesinde olduğu belirtiliyor.
Ekonomist/Levent Gökmen