Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi!

Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi TBMM'ye sunuldu. 

Komisyonda görüşmeleri devam eden kanun teklifi ile asgari ücretli çalışanların, gelir vergisi ve damga vergisinden muaf tutulmaları ve sosyal güvenlik primlerinin Hazine tarafından karşılanması amaçlanıyor.

GENEL GEREKÇE 

2020 yılının başından itibaren dünyada, Mart ayından itibaren de ülkemizde COVID-19 salgını ekonomik ve sosyal tahribatlara yol açmıştır. 2021 yılı asgari ücret belirleme süreci ise bu tahribatların olduğu özellikle yoksulluğun ve işsizliğin pandeminin etkisiyle daha da arttığı bir dönemde gerçekleşmiştir. 

Asgari ücret, Türkiye'de bir işçinin kazandığı en az ücret olmaktan çok daha fazla anlam ifade etmektedir. Asgari ücret tüm bir çalışma hayatını, ve neredeyse tüm çalışanların ücretlerini belirlemektedir. Özellikle ücret artışları çoğunlukla asgari ücretin artışı kadarında uygulanmaktadır. yani asgari ücret yalnızca asgari ücret alan çalışanları değil, ülkedeki tüm çalışanları ilgilendiren önemli bir belirleyendir. 

AKP döneminde işçilerin değil, işverenlerin ve sermaye sahiplerinin korunduğu bir çalışma düzeni kurulmuş, sermaye sahipleri ve yandaş şirketler zenginleşirken ücretli çalışanlar fakirleşmiştir. Ülkenin yüzde 99’u, yüzde 1'nin refahı için ölümüne çalışmaya mahkum edilmektedir. Son bir yıldır bütün bu kölece çalışma düzeninin yanına pandemi koşulları da eklendiğinde yoksulluk artık yurttaşların intihar etmesine varacak noktalara gelmiştir. Pandeminin başlarından itibaren iktidar ve ortakları tarafından meclise getirilen ve pandemiye karşı önlem içeren tüm teklifler ise sermaye sahiplerine, işverenlere, doğayı tahrip eden maden ve enerji şirketlerine ve teknokentlere vergi muafiyetleri, istisnalar ve destek paketleri içermiştir. TBMM'de görüşülen ve işçileri koruduğu iddia edilen yasada ise işten çıkarmalar yasaklanmıştır ancak bu sefer de işçiler ücretsiz izin uygulaması ile günlük 39 TL’ye yani sefalet ücretine mahkum edilmiştir. 

Türkiye'de asgari ücret ortalama ücret haline gelmekte ve ücretler de asgari ücret seviyesine doğru gerilemektedir. 10 milyon civarında işçi asgari ücret ve altında veya asgari ücrete yakın bir ücretle çalışmaktadır. 3,3 milyon işçi (bütün ücretli çalışanların yüzde 17’si) asgari ücretin altında bir ücretle çalışmakta ve asgari ücretin yarısından daha az ücretle çalışan işçi sayısı 1 milyona yakındır. Asgari ücret ve altında bir ücretle yaşamını sürdürmek zorunda kalan işçilerin sayısı neredeyse 7,5 milyondur, bu sayı bütün çalışanların yüzde 38,3'ünü kapsamaktadır. 2021 yılında Asgari Ücret Tespit Komisyonu uluslararası standartları göz önünde bulundurmadan ve tek bir işçi üzerinden hesaplamalar yaparak bir ücret belirlemiştir. 2021 yılı asgari ücreti yüzde 21,5 artışla brüt 3.577,50 TL, net 2.825,90 TL olarak belirlenmiştir. 

2021 yılının Ocak ayında dört kişilik bir ailenin açlık sınırı 2.652 TL, yoksulluk sınırı ise 8.638 TL olarak açıklanmışken, 2021 yılı net asgari ücreti 10 milyonluk asgari ücretli çalışanın açlık sınırında yaşamaya çalıştığını göstermektedir. 

Açlık sınırında yaşamaya mahkum edilen işçiler diğer bir yandan da vergi yükünün altında ezilmektedir. Asgari ücrete yapılan vergi ve kesintiler ise asgari ücretin mantığı ile ters düşmekte ve oldukça yüksek seviyelerdedir. Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları’nın raporuna göre brüt asgari ücretin dolaylı-dolaysız vergi ve diğer kesintiler ile birlikte işçinin eline brüt asgari ücretin sadece yüzde 66,6'sı net harcanabilir ücret olarak geçmektedir. Brüt asgari ücretin yüzde 33,4'ü (1.195,21 TL) vergi ve diğer kesintilere gitmektedir. Brüt asgari ücret üzerinden 500,85 TL SGK işçi primi, 35,78 TL işsizlik sigortası primi ve 27,15 TL damga vergisi kesilmektedir. Asgari ücretli bir işçi yılda 325,8 TL damga vergisi vermektedir. 268,31 TL asgari geçim indirimi düşüldüğünde işçiden yapılan gelir vergisi kesintisi 187,82 TL olmaktadır. 

DİSK-AR’ın hesaplamalarına bakıldığında brüt ücretten yapılan doğrudan kesinti toplamı 751,6 TL'dir. Brüt ücret üzerinden dolaylı vergiler ve kesintiler hesaplandığında bu kesintilerin toplamı 1.195,21 TL'ye ulaşmaktadır. Asgari Geçim İndirimi de dahil edildiğinde asgari ücretlinin eline geçen harcanabilir ücret 2.382,29 TL olmaktadır. 

2008 yılında vergi iadesi uygulamasının kaldırılan yapılan düzenleme ile getirilen AGİ ise asgari ücretin parçası olarak görülmemelidir. AGİ işveren tarafından, işçiye ödenmez ve ücretin parçası değildir, devlet tarafından ödenen destektir. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın asgari ücret tablosuna bakıldığında 2021 itibarıyla AGİ hariç, net asgari ücret 2.825,90 TL değil, aslında 2.557,59 TL olduğu görülecektir. İşveren tarafından işçiye ödenen net asgari ücret 2.557,59 TL'dir kalan kısım ise bütçeden sağlanmaktadır. 

Asgari ücretle çalışan bir işçi yılın ikinci yarısında vergi dilimine girmekte ve gelir vergisi ödemektedir. 2002-2003 yılında ilk vergi dilimi tarifesi asgari ücretin 15-16 katı iken şimdi ilk vergi dilimi tarifesi asgari ücretin 6,71 katına gerilemiştir. Bu durum ise asgari ücretinin yıl sonuna doğru azalması anlamına gelmektedir. 

2008 yılında yapılan düzenleme ile işverene SGK işveren primlerinin 5 puanı merkezi yönetim bütçesinden karşılanmaktadır. 2010 yılından bugüne kadar işverene sağlanan bu desteği miktarı 147 milyar TL’ye ulaşmıştır. Asgari ücret artışının önemli bir bölümü kamu kaynaklarından karşılanmaktadır, sağlanan bu desteğin faturası ise halk tarafından ödenmektedir, çünkü sağlanan kamu kaynakları işverene sağlanan destekler olmaktadır. İşverene sağlanan 5 puanlık SGK prim desteği sağlanmasına karşılık, işçileri destekleyecek herhangi bir uygulama söz konusu değildir. Asgari ücretin tüm yükü yine halkın sırtına yüklenmekte ve işvereni bekasi öncelenmektedir. 

Asgari ücretlinin pandemi koşullarında ve ekonomik krizin yükünün altında ezilmesinin önüne geçmek ve mağduriyetin azaltılması için asgari ücretin tümüyle vergi dışı bırakılması ve SGK prim ödemelerinin devlet tarafından karşılanması ile söz konusu ücret 751,6 lira arttırılabilir. 2.825,9 TL olan net asgari ücret 3.577,5 TL'ye yükseltilebilir ve bu yolla asgari ücretin toplam maliyeti daha az artmış olacaktır. Asgari ücretin vergi dışı bırakılması ve SGK primi desteğinin sağlanmasıyla asgari ücretin yüzde 26,6 oranında artmasını sağlayacaktır. 

MADDE GEREKÇELERİ 

MADDE 1: Madde ile; 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü maddesinde değişiklik yapılarak, Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenen asgari ücret karşılığı çalışan işçiler gelir vergisinden muaf tutulmaktadır. 
MADDE 2: Madde ile; 1/7/1964 tarihli ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tabloya eklenen fikra ile Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından belirlenen asgari ücret karşılığı çalışan işçiler damga vergisinden muaf tutulmaktadır. 
MADDE 3: Madde ile; 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa ek madde eklenerek asgari ücretle çalışan sigortalıların prime esas kazançları üzerinden hesaplanacak prim tutarının Hazine tarafından karşılanması amaçlanmaktadır. 
MADDE 4: Yürürlülük maddesidir. 
MADDE 5: Yürütme maddesidir. 

GELİR VERGİSİ KANUNU İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN TEKLİFİ 

MADDE 1- 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiştir. 
“18. 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesinde belirtilen Asgari Ücret Tespit Komisyonunun belirlediği asgari ücret karşılığında çalışan işçilerin ücretleri.” 
MADDE 2- 1/7/1964 tarihli ve 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli (2) sayılı tablonun “III - İşçiler, çiftçiler ve göçmenlerle ilgili kağıtlar” başlıklı bölümüne aşağıdaki fikra eklenmiştir. 
“11. 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesinde belirtilen Asgari Ücret Tespit Komisyonunun belirlediği asgari ücret karşılığında çalışan işçilerin ücretleri ve primlerinin ödenmesinde düzenlenen kağıtlar." 
MADDE 3- 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası 
Kanununa aşağıdaki ek madde eklenmiştir. 
“EK MADDE 20- Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fikrasının (a) bendi kapsamında asgari ücretle çalışan sigortalıların prime esas kazançları üzerinden hesaplanacak prim tutarları Hazinece karşılanır.” 
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlık yönetmelikle belirlenir. 
MADDE 4- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer. 
MADDE 5- Bu Kanun hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.