Haydarpaşa Garı restorasyon projesine neden ruhsat verilmedi?

YAPILAN AÇIKLAMA:

Belediyemize sadece Haydarpaşa Garı’nın restorasyon projesine ruhsat için bir başvuru yapıldı. Haydarpaşa Garı’nın özelleştirme kapsamına alındığı, Gar ve çevresindeki alanın imara açılarak rant alanına dönüştürülmek istendiği biliniyor. Yapılan planlamada, sadece tarihi Haydarpaşa Garı değil, çevresindeki yaklaşık 1 milyon metrekarelik arazi ile ilgili 2012 yılında Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanan Haydarpaşa Gar, Kadıköy Meydanı ve Çevresi Koruma Planı ve Harem Bölgesi Haydarpaşa Limanına ilişkin iki plan yapıldığı görülmektedir. Bu planlarda Gar için belirlenen tanım ise “Kültürel Tesis, Turizm ve Konaklama Alanı” olarak ifade edilmiştir. Yani Haydarpaşa Garı’nın otele dönüştürülmesi fiili olarak kayıtlara geçmiştir.

2012’DEKİ PLANA KADIKÖYLÜLERLE BİRLİKTE İTİRAZ ETMİŞTİK

Bu plana gerek Kadıköy Belediyesi gerekse Haydarpaşa Dayanışması ve binlerce vatandaşımız tarafından yapılan itirazlarda dile getirilen talep şudur: Haydarpaşa, asli işlevi olan İstanbul kentinin tren garı olarak kullanılmalıdır. Çevresindeki alanlar da sermayeye ve ticarete peşkeş çekilmemeli, halkın doğrudan kullanımına yönelik, İstanbul’un ihtiyaç duyduğu, toplumun beklentilerine dönük yeşil ve sosyal alanlar olarak kullanılmalıdır.

Zira endüstriyel bir miras olan Haydarpaşa Garı, kent siluetinin kuvvetli bir imgesel değeri niteliğindedir. Tarihi Bağdat Demiryolu’nun başlangıç noktası olan Gar, kent belleğine katkı sağlayacak ve sürekli canlı tutacak biçimde korunmalıdır. 

HAYDARPAŞA GARI BÜYÜK RESMİN YALNIZCA BİR PARÇASI

Dahası bugün Haydarpaşa Garı, bu bölge için planlanan projelerde büyük resmin sadece bir parçasıdır. İstanbul’un adeta kalbi olarak nitelendirebileceğimiz, henüz rant yağmasına uğramamış bu bölgenin kimi gayrimenkul fuarlarında uluslararası sermayeye tanıtıldığı kamuoyunun malumudur. Geçtiğimiz günlerde Maliye Bakanı Mehmet Şimşek söz konusu 102 dönümlük arazinin “imar çalışmaları sonrasında” özelleştirme programına alındığını ifade ederek,  siyasi iktidarın ve Büyükşehir Belediyesi’nin ısrarının sürdüğünü göstermiştir.

İTİRAZIMIZ ADALET ÖNÜNDE DE HAKLI BULUNMUŞTU

Kadıköy Belediyesi olarak İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin 2012 tarihli Haydarpaşa Garı’nı otele dönüştüren, çevresindeki 1 milyon metrekarelik bölgeyi ise ticaret ve turizm alanı olarak gösteren planına karşı 6. İdare Mahkemesi’nde iptal davası açılmıştır. Keza 13 Aralık 2013’te söz konusu planda TCDD alanının çevresindeki “Ticaret Alanı” olarak belirlenen bölgelerin zemininde de otopark yapılmasına ilişkin plan notuna ayrıca dava açılmıştır. Nihayetinde 28 Mayıs 2014 tarihinde, açılan davalardan birinde planın bir bölümü iptal edilmiştir.

Adalet önünde haklılığımızın teyit edilmesi bir yana, siyasi iktidar ve Büyükşehir Belediyesi’nin tarihi Haydarpaşa Garı konusundaki tavrı ibret vericidir. 2010’daki yangından itibaren Haydarpaşa Garı adeta kendi kaderine bırakılmış, yanan çatının onarımı yapılmamış, sonrasında da tarihi Gar tren istasyonu kimliğini yitirerek, İstanbul halkından kaçırılmış, adeta yalnızlaştırılarak unutturulmak istenmiştir. Böylece milyar dolarla ifade edilen rant bölgesinin gözden ırak kalması amaçlanmıştır. İstanbullunun tarihi ve kültür mirası yok sayılmak istenmiş, dünyanın bütün büyük metropollerinde olagelen Gar anlayışı İstanbul’un Anadolu yakasına kapatılmıştır. Ancak gerek Kadıköy Belediyesi’nin  kent yaşamına ve kültürüne sahip çıkan tavrı gerekse İstanbulluların ve Haydarpaşa Dayanışması’nın aktif yurttaşlık ile kamusal alanlar konusundaki duyarlılığı ile bu oyun bozulmuştur.

GARIN İŞLEVİNİN KORUNACAK OLMASI SEVİNDİRİCİ

Tarihi Haydarpaşa Garı’nın gar olarak kalmasına ilişkin istek ve irade sonunda başarılı olmuş ve TCDD tarafından belediyemize yapılan 14 Ağustos tarihli başvuru ile 5 no’lu Koruma Kurulu tarafından onaylanan röleve çalışmalarına başlanması için imar durumu talebinde bulunulmuştur. Başvuru sonucu ve basına yansıyan haberler, Haydarpaşa Garı’nın tarihi misyonuna yeniden geri döneceğini, hızlı tren istasyonu olarak kullanılacağını göstermektedir. Haydarpaşa Garı’nın aradan geçen neredeyse 5 yıldan sonra yeniden tarihi işlevine uygun biçimde kullanılması kararı sevindiricidir. Buna paralel olarak Gar için planlanan sergi salonları, kafeterya, tarihi Gar’ın çatısının kullanıma açılması vb. düzenlemeler için belediyemize bir başvuru yapılmıştır.

“HAYDARPAŞA GARI GARDIR GAR KALACAK” DİYENLER KAZANMIŞTIR

Aşağıda bu proje değişikliklerine ilişkin ayrıntılı bilgileri arz edeceğim. Ancak vurguladığımız gibi “Haydarpaşa Garı Gardır Gar kalacak” diyenler kazanmış, özelleştirme politikalarıyla tarihi garın peşkeş çekilemeyeceği anlaşılmıştır. Bu karar bizim açımızdan hukukun, çağdaş ve katılımcı belediyeciliğin zaferidir.

HALEN YANIT BEKLEYEN SORULAR

Ancak bir kez daha bölgeyi rant için kullanacakların tuzağına düşmeden sorulması gereken son derece önemli sorularımızın hala yanıtını alamadığımız anlaşılmaktadır.

Gar çevresindeki 1 milyon metrekarelik arazi ile ilgili siyasi otorite ve büyük şehir belediyesi ne planlamaktadır?

Bu projeler niçin İstanbul halkıyla paylaşılmamakta ve onların görüşleri sorulmamaktadır?

Geçmişte üretilecek bir geminin tipinin bile İstanbul halkına sorulduğu dikkate alınırsa, 5 milyar dolarlık rant yaratan, özelde Kadıköy ve Üsküdar’da yaşayanları genelde ise bütün İstanbul ve Türkiye’yi ilgilendiren böylesi devasa bir arazi için ne düşünülmektedir?

Niçin Üsküdar-Kadıköy halkından, yani kamudan bu alanların tüm tarihi dokusunun değişeceği gerçeği gizlenmektedir?

Tarihi Gar’ın istasyon olması yeterli değildir. Bu kararın zaten çok önceden alınması gerekirdi. Bu tutumu, kamuoyunun ağzına bir parmak bal çalınmasından ibaret bir anlayış olarak görmekteyiz. Zira Haydarpaşa Garı ve çevresindeki bütün alanların halkın ihtiyaç, beklenti ve kamusal kullanımına açılacak biçimde yeniden düşünülmesi için çaba göstermeliyiz. Kentin hava koridorlarından biri olan bu bölgenin her metrekaresinin gelecekte ne olacağı sadece belediyemizin değil, İstanbulluların öğrenmesi gereken bir haktır.

Bu hakkın kullanılması için Kadıköy Belediyesi takipçi olacaktır.  

RESTORASYON PROJESİNİN DETAYLARI

Belediyemize Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü’nden gelen yazıda “HAYDARPAŞA GAR BİNASI” ve MÜŞTEMİLATI olan “V NO’LU ESKİ LİMAN VE GÜMRÜK BİNASI” nın rölöve, restitüsyon, restorasyon projelerinin V Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından onaylandığı belirtilerek “Yapı Ruhsatı” düzenlenmesi talep edilmiştir.

Ancak; Kurul tarafından tasdiklenen restorasyon projeleri, restorasyon müdahale paftaları incelendiğinde; 

Çatı Arası döşemesinin çelik sistemle yükseltilerek gabarinin (binanın yüksekliği) değiştirildiği ve çatıya gelen yük sebebiyle statik sistemin yeniden hesaplanması gerektiği,

Daha önce fonksiyonu olmayan çatı arasına; sergi salonu, kafeterya, konferans salonu fonksiyonu verilerek statik yük hesabının değiştirildiği,

Yangın merpeninin çatıya çıkarılarak bu alanda döşemenin kesildiği,

Yeni asansör ilavesi yapılarak döşemelerin her katta açılarak statik sistemin bu bölümde değiştirildiği,

İç avluda şeffaf asansör ve bağlantı köprüsü ile çatı arasına kadar yeni ilave yapılaşma olduğu,

Avlunun üzerini tamamen kapatan bir çatı örtüsü ile binanın bu cephesinde, görünüşün tamamen değiştirildiğini, bu örtünün çözümü itibariyle yeni bir yapılaşma içerdiği ve statik sistem çözümü gerektirdiği görülmektedir.

PROJEYE BU HALİYLE ONAY VERMİYORUZ

Bu planlar, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mesleki Hizmetler Müdürlüğü  “I. Grup Tescilli tarihi yapının planlama ile kontur (binanın kapladığı alan)  ve gabarisi (bina yüksekliği) değişmeme” şartı ile verdiği olumlu görüş yazısına uygun değildir. Söz konusu düzenleme ile binanın yüksekliği ve kapladığı alanda ciddi değişiklikler olacaktır.

Öte yandan 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planına belediyemiz ve çeşitli şahıslar tarafından açılan dava süreçleri de devam etmektedir.  İstanbul 2. İdare Mahkemesi 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planının Fuar Alanı Fonksiyonuna ilişkin kısmının iptaline karar vermiştir. Ayrıca bu plana uygun henüz 1/1000 ölçekli uygulama imar planları yapılmamıştır.

Bu nedenle yasal olarak plan süreçleri tamamlanmayan ve eski eser binaya ilave yapılaşma getiren bir restorasyon projesine onay vermemiz mümkün değildir.

Devlet Demiryolları İşletmesi Genel Müdürlüğü’nün “HAYDARPAŞA GAR BİNASI”nın rölöve, restitüsyon, restorasyonu ile ilgili ruhsat başvurusu belediyemiz tarafından red edilmiştir.

Aykurt NUHOĞLU

Kadıköy Belediye Başkanı