İmar barışı ile kaçak yapılar kayıt altına alınıyor!

Habetürk Gazetesi yazarlarından Mimar Esin Tümer bugünkü köşesinde ''imar barışı'' konusunu kaleme aldı. İşte, Mimar Esin Tümer'in yazısı... 

İmar affı ile getirilen teklif; 18 Mayıs 2018 tarihinde Resmi Gazete'de yayınlanan Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun'un 16. Maddesi'ne istinaden, İmar Kanunu'na eklenen geçici madde ile; afet risklerine hazırlık kapsamında ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapıların kayıt altına alınması ve imar barışının sağlanması amacıyla, 31/12/2017 tarihinden önce yapılmış yapılar için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve yetkilendireceği kuruluşlara 31/12/2018 tarihine kadar başvurulması ve bu maddedeki şartların yerine getirilmesi halinde Yapı Kayıt Belgesi ile işletilen bir sistemi anlatıyor.

Bütün binaları kapsıyor mu?

Ruhsatsız veya ruhsat eklerine aykırı yapılmış kırsal ve kentsel alanlardaki 31 Aralık 2017 tarihinden önceki tüm yapılar İmar Barışı kapsamında. Boğaziçi Sahil Şeridi ve öngörünüm bölgesi ile İstanbul tarihi yarımadanın Sultanahmet ve Süleyman iye çevresi ve Gelibolu Tarihi Alan'da belirlenen yerler bu kapsamın dışında tutuluyor. Ayrıca başkasına ait taşınmazlar üzerinde yapılan yapılar ile Hazine'ye ait olup sosyal donatı için tahsisli arazi üzerindeki yapılara yapı kayıt belgesi düzenlenemiyor. Hazine taşınmazı üzerindeki yapı sahipleri ise yapı kayıt belgesi aldıktan sonra satın alma işlemine geçebiliyor.

Yapı Kayıt Sistemi nedir?

Başvuruya konu yapının ve arsasının mülkiyet durumu, yapı sınıf ve grubu ve diğer hususlar bakanlık tarafından hazırlanan Yapı Kayıt Sistemi'ne yapı sahibinin beyanına göre kaydedilmesi üzerine kurulu bir kayıt sistemi. Konutlarda, "arsa emlak değeri ile yapı yaklaşık maliyeti toplamı" üzerinden "yüzde üç" oranında alınacak kayıt bedeli ile başvuru yapılabiliyor. Bu oran işyerleri için "yüzde beş" olarak açıklanmış olup, yapı kayıt belgesi bedeli en son 31.12.2018 tarihinde kadar yatırılabiliyor.

Barış teklifinin ardındakiler

İmar affı ile elektrik, su ve doğalgazın kayıt altına alınacak olması, kayıp ve kaçakların önlenmesi oldukça önemli. Ancak 2017 Aralık öncesi tüm yapıları kapsıyor olması, özellikle depremsellik açısından yıkılması zorunlu olan yapıların yasallaşma süreci bağlamında soru işaretleri oluşturmakta. Herhangi bir imar affı kapsamına girecek herhangi bir yapı için "Sağlam raporu içeriğini veren bir düzenlemeye gidilmesi düşünülebilir miydi?" akla ilk gelen sorular arasında. Öte yandan Yapı Kayıt Sistemi içinde belirtilen hesaplamada "arsa emlak değeri" tartışma oluşturacak başlıklardan biri gibi duruyor. Merkezi lokasyonlarda bulunan yapıların ödeyeceği bedellerin çok yüksek rakamlara ulaşacağını öngörmek olası. İskân problemi olan, iskânı almış ama sonrasında kaçak imalata girmiş yapılar gibi problemin çeşitlendiği koşullarda "bu bedelleri" kimlerin ödeyeceği konusu da ayrı bir soru işareti. Keza, çatı arasını kullanıma açmış kat malikinin sorununu giriş kattaki bir dairenin de üstlenmesi hayatın olağan akışı içinde zor gözüküyor. İmar barışı teklif edildiği andan itibaren başvuru tarihine kadar mevcut binalara yapılacak eklemelerin "cımbızla" ayıklanması gerekiyor. 

Kat mülkiyeti mümkün mü?

Yapı ruhsatı alıp da yapı kullanma izin belgesi almamış veya yapı ruhsatı bulunmayan yapılarda, yapı kayıt belgesinin ve maliklerin yarısının muvafakatinin bulunması halinde yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın "cins değişikliği ve kat mülkiyeti" tesis edilebiliyor. Ancak ödenecek bedeller iki katına çıkabiliyor. Bu işlemlerin sonucunda kat mülkiyetine geçen yapıların alım ve satım işlemleri yasallık kazanacak ve arsa vasfından alınan emlak vergisi, yapı vasfından alınmaya başlanacağından vergi kayıpları önlenmesi söz konusu olacak. Kat irtifakı ve kat mülkiyeti kurulduğu için bina;.teminat, ipotek veya her türlü bankacılık işlemlerinde değerlendirmeye alınabilecek.