İMO'nun İstanbul depremi raporuna dikkat!

Türk Mühendis ve Mimar Odaları  Birliği (TMMOB) İnşaat Mühendisleri Odası(İMO), "Türkiye'de Deprem Gerçeği Raporu" hazırladı. Gözler, olası İstanbul depreminin ürpertici sonuçlarına kilitlendi. Rapora göre olası bir İstanbul depreminde 70 bin bina ağır ve 200 bin bina orta hasar alacak. 400 bin ailenin acil barınma ihtiyacı olacak. 160-200 bin yaralı insanın hastane ihtiyacı doğacak. 70-150 bin kişi hayatını kaybedecek. 300 bin bina yıkılacak.

Şili'de meydana gelen 8.8 şiddetindeki depremin ardından, Türkiye, 8 Mart'ta Elazığ'da 51 vatandaşın hayatını kaybettiği 6.0 büyüklüğündeki sarsıntıyla deprem olgusunu bir kez daha hatırladı. Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İnşaat Mühendisleri Odası'nın hazırladığı "Türkiye'de Deprem Gerçeği Raporu" beklenen felaketi bir kez daha gözler önüne serdi. İnşaat Mühendisleri Odası(İMO) İstanbul Şube Başkanı Cemal Gökçe'nin, TBMM Deprem İnceleme ve Araştırma Komisyonu'na sunduğu rapora göre; 1900-1999 yılları arasında Türkiye'de hasar oluşturan 160 deprem meydana geldi. 578 bin 544 bina yıkıldı veya ağır ölçekte hasar gördü. 100 bin kişi ise hayatını kaybetti.

Gökçe, yılda bir kez, ortalama hasar yapıcı nitelikte bir depremin olduğunu, her yıl 6 bin yapının yerle bir olduğunu ya da ağır hasar gördüğünü ve yaklaşık bin kişinin depremde can verdiğini söylüyor. Bu da rakamsal olarak, yıllık 300 milyon dolar kayıp demek...

17 Ağustos 1999'da Marmara Bölgesi'nde meydana gelen 7.4 şiddetindeki deprem Türkiye'de derin yaralar bıraktı. Bolu, Kocaeli, Yalova ve Sakarya'da 17 bin 479 kişi yaşamını yitirdi. Bin 186 işyerinin 749'unda deprem hasarı oluştu. Makine ve teçhizatlarda yüzde 26'lık bir kayıp yaşandı. Altyapı hasarları yüzde 12 olarak belirlendi. 43 bin 953 kişi yaralandı. 66 bin 441 bina ve 10 bin 901 işyeri ağır hasar gördü. İstanbul'a baktığımızda ise 3 bin 73 binada ağır hasar tespit edildi ve 981 kişi yaşamını yitirdi.

Tarihi yapılar yok olacak

İMO İstanbul Şube Başkanı Gökçe, yıllardır konuşulan İstanbul depremine ilişkin tespitlerde açıklamalarda bulundu:
"70 bin bina ağır ve 200 bin bina orta hasar alacak. 400 bin ailenin acil barınma ihtiyacı olacak. 160-200 bin yaralı insanın hastane ihtiyacı doğacak. 70-150 bin kişi hayatını kaybedecek. 300 bin bina yıkılacak. Tarihi yapılar açısından baktığımızda ise; depremde yıkılmaya hazırım diyen binlerce yapı, arkeoloji müzelerinde devrilmeye hazır binlerce eser var. Bunun yanı sıra kimya, tekstil, otomotiv, demir-çelik gibi alanlarda endüstriyel kayıplarımız da olacak. Ancak en çok zararı, 1999 depreminde de olduğu gibi küçük işyerleri görecek. İstanbul'da 250-300 bin kişi işini kaybedecek. Kimyasal ve petrol-kimya tesisleri hasar görecek. Tuzla Tersanesi ve heyelanlı bir bölgede olan Ambarlı tesisleri de depremden ciddi boyutta etkilenecek."

Sonuçlar oldukça vahim

1998 yılında, Dünya Bankası  kredisi ile gerçekleştirilen proje kapsamında, İstanbul'da 26 ve İzmir'de 30 hastane ile bunları oluşturan 644 bina depreme dayanıklılık bakımından incelemeye alındı. Binaların 508'inin güçlendirilmesi gerektiği sonucu çıktı.

İstanbul'da bulunan köprü ve viyadüklerin önemli bir kısmı güçlendirildi. Uzmanlar, Boğaziçi ve Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'nde yapısal bir probleme rastlanmayacağı görüşünde... Köprü birleşim yerlerine (derz aralarına) çarpışmayı önlemek için söndürücüler konuldu.

Gökçe; 2000 yılı baz alındığında, konutların yüzde 38'sinin inşaat yapma ve yüzde 67'sinin ise yapı  kullanma izin belgesi olmadığını söylüyor.

Kaçak binalar büyük sorun

İstanbul'da, herhangi bir mühendislik hizmeti görmeden "kaçak" olarak üretilen yapıların oranı yüzde 70, yapı kullanma izin belgesi olan yapı oranı ise yüzde 10 oranında...

1992 yılından sonra, proje ve inşaatlarda incelemelerde bulunan İMO İstanbul Şubesi, 228 binanın 109'unun projeli, 119'unun ise projesiz olduğunu, öte yandan projeli yapıların 84'ünün de projesine uygun olarak yapılmadığını raporlara ekledi.

2002 yılında ise 200 bina üzerinde inceleme yapıldı. Sonuçlarda, yüzde 90'ının deprem yönetmelik ve mühendislik ilkelerine uygun olmadığı belirlendi.

2008 yılında da bin 31 bina mercek altına alındı. Bunların yüzde 62'sinde mimari-statik proje uyumsuzluk, yüzde 9'unda yük analizleri eksikliği, yüzde 24'ünde hesap çıktılarının eksikliği, yüzde 33'ünde yük seçimi hatası, yüzde 38'inde taşıyıcı sistem model hatası, yüzde 17'sinde yatay analiz hataları görüldü. 

KUTU.....

İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin(İBB) tespitleri

İstanbul Büyükşehir Belediyesi(İBB) ekipleri aynı yıllarda 125 bin konutu inceledi. Belediyenin sonuçları ise şu şekilde:
Konutların yüzde 90'nında kullanılan malzeme standartlara uygun değil.
Konutların yüzde 64'ünde korozyon var.
Konutların yüzde 16'sında yaşlanmaya bağlı yıpranma var.
Konutların yüzde 25'inde zemin sorunu var.
2008 yılından itibaren İstanbul'daki okul ve hastane binaların durumunu da ele alan raporda; 3 bin okulun 300'ünün yeniden güçlendirildiği, 12'sinin ise yıkılıp yeniden yapıldığı kaydedildi. 2009 yılı itibariyle ise yıkılıp yeniden yapılacak okul sayısı 44 olacak.
Ayrıca raporda yine çarpıcı bir gerçek yer alıyor. 450 hastane binasının yüzde 1'ine dahi dokunulmadığı kaydediliyor. 2009 yılı itibariyle; Beykoz Devlet Hastanesi, Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi (Amatem ve Nevroz Blok) ve Fatih Semt Polikliniği'nin güçlendirilecekler listesinde...
Okhan Şentürk/Ekonomist