İmre Özbek Eren "Mahalle" ruhunu arıyor!

Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesinden akademisyen İmre Özbek Eren'in, mahalle kavramının dününü, bugününü ve yarınını incelediği "Mahalle: Yeni Bir Paradigma Mümkün Mü?" adlı eseri, kitaplıklarımızdaki yerini aldı.

Çoğumuzun içinde büyüdüğü, dönüşümüne şahitlik ettiği, sevdiği ve özlediği bir mekân var: Mahalle. Özellikle büyük şehirlerde hayatımızdan çıkmaya başladığım filmlere, dizilere, edebiyata daha sık (ve bir nostalji öğesi olarak) dâhil oluşundan da fark edebileceğimiz mahallenin “o eski halinden” eser yok şimdi. Bir idari birim olarak elbette mahallelerde yaşıyoruz hâlâ. Ancak sosyal ilişkiler, komşuluk, dayanışma, paydaşlık gibi kavramlar aydan aya ödenen apartman/site aidatlarına indirgendiğinden beri bir mahalle ruhundan bahsedilebilir mi, bu ruhun ihyası için neler yapılabilir diye sormak gerekiyor. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde akademisyen olarak görev yapan İmre Özbek Eren, yüksek lisans ve doktorasında doğrudan çalışmasa da doktora sonrasında yürüttüğü bir proje sayesinde mahalle kavramı üzerine daha yoğun araştırma yapma kararı almış. Bu kararın sonucunda da mahalle kavramının dününü, bugününü ve yarınını incelediği, Tuti Kitap etiketiyle raflarda yerini alan “Mahalle: Yeni Bir Paradigma Mümkün Mü?” adlı kitabını kaleme almış.

İmre Özbek Eren, mahalle kavramındaki değişimin temel olarak paradigma değişiminden kaynaklandığım söylüyor kitabında. Eren’e göre, paradigma değişiminin çıkış noktası bir gerçekliğe dayanıyor: Değişen toplumsal dinamikler, kişisel tercihler, kültürel değişim, bilim ve teknikteki gelişmeler, değişen zaman algımız, yani genel olarak dünya algısı. Böyle bir değişim söz konusu olduğunda, mahalle gibi kökleri geleneksel dünyaya uzanan bir olgunun da bugün bir kırılmayla karşı karşıya olduğu gerçek. Geleneksel dünyada olduğu haliyle mahalleyi modem şehirde yeniden kurmak ise kolay değil; kavramın yeniden anlamlandırılması, üzerinde yeniden düşünülmesi gerekiyor. Ancak mahalle, günümüz şartlarında çözümlenmesi zor bir olgu; mekânsal yönü de toplumsal yönü de birbirinden bağımsız olarak çok güçlü, bu iki yönü yeniden bir araya getirmek epey zahmet gerektiriyor. Kitapta mahalle kavramı, yalnızca Türkiye özelinde değil, dünyadaki durumu ve örnekleriyle birlikte inceleniyor. Mahalle kurumunun yeniden üretimi için dünya genelinde gösterilen çabalar, yeni kentleşme akımları, yeni komşuluk pratikleri de bağlamsal boyutta ele almıyor. “Yeni kentleşme” anlayışının, Türkiye’deki karşılığı ve ilk denenmiş uygulamasının Kemer Country sitesi olduğunu belirten Eren, fiziksel verilerle ve diğer birtakım sosyal bileşenlerle birlikte mahallenin yeniden üretilmeye çalışıldığını, ancak henüz başarı sağlanamadığını söylüyor.

TOKİ Dergisi'nde yer alan habere göre; Mahalle kavramının içeriğinden, tarihsel sürecinden, dünyadaki örneklerinden ve değişiminden bahseden imre Özbek Eren, kitabının son bölümde İstanbul’dan altı mahalle üzerinde yapılan çalışmalar ile bugünkü mahallenin röntgenini çekerek, mahalle ve komşuluğun hem mekânsal hem de sosyal çözümlemesini yapmaya yönelik alan çalışmalarına yer veriyor.