İnşaata ağır darbe!

TÜİK ikinci çeyrek büyüme rakamlarını bu kez daha hızlı açıkladı. İlk çeyrek rakamlarını açıklamak için 30 Haziran'a kadar yani tam 90 gün bekleyen TÜİK, Nisan-Mayıs-Haziran dönemine ait rakamları ise 70 gün sonra açıkladı.

Türkiye ekonomisinde yılın ilk çeyreği için açıklanan yüzde 13,8 küçülme rakamı, yüzde 14,3 olarak revize edilirken, Nisan-Mayıs-Haziran dönemini kapsayan ikinci çeyrekte alınan tedbirlere rağmen yüzde 7 küçülme meydana geldi.

Üretim yöntemine göre yapılan hesaplamaya göre, yılın ikinci çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine kıyasla sabit fiyatlarla GSYH yüzde 7'lik azalmayla 23 milyar 513 milyon lira oldu. Cari fiyatlarla ise GSYH yüzde 4,4 azalışla 228 milyar 817 milyon lira düzeyinde gerçekleşti. Türkiye ekonomisi, ikinci üç ayda, dolar bazında da cari fiyatlarla yüzde 22,9 küçüldü ve GSYH 145 milyar 630 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Analistler ikinci çeyrekteki daralmayı yüzde 8 seviyesinde bekliyorlardı. Yüzde 7'lik rakam olumlu karşılanırken bazı analistlerin "İlk çeyrek küçülmesinin majör bir değişiklikle 0.5 puan artması rahatsız edici. İkinci çeyrek rakamı da yukarı yönlü revize edilebilir" yorumu yapması dikkat çekti.

İnşaata ağır darbe

İkinci çeyrek rakamlarına bakılınca en fazla küçülme yüzde 21 ile inşaat sektöründe görüldü. TÜİK'in 2009'un ikinci çeyreğine ilişkin açıkladığı GSYH verilerine göre, geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 5,2 küçülen inşaat sektörü, bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 21 ile önemli ölçüde daralma gösterdi.

Yüksek oranda küçülme gösteren diğer sektörler arasında yer alan madencilik ve taş ocakçılığı sektöründe yüzde 15,3'lük daralma yaşandı. Bu sektörde geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 7,7 büyüme olmuştu.

Toptan ve parakende ticaret sektörü de geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 4,5 büyüme göstermişti ancak bu yılın aynı döneminde söz konusu sektörde yüzde 15 küçülme gözlendi.

İmalat Sanayinde de geçen yılın ikinci çeyreğinde yüzde 4,8 büyüme kaydedilmişti, yılın aynı döneminde söz konusu sektörde yüzde 8,7 daralma meydana geldi.

Geçen yılın Nisan-Haziran döneminde yüzde 4,2 büyüme gösteren ulaştırma-haberleşme sektörü de bu yılın ikinci çeyreğinde yüzde 11,5 daraldı.

Tarım lider

İkinci çeyrekte büyüyen sektörler arasında balıkçılık yüzde 8,4, tarım, avcılık ve ormancılık da yüzde 6,6 ile öne çıktı. Eğitimdeki büyüme sözkonusu dönemde yüzde 0,7 oldu.

Hane halklarının tüketim harcamalarına bakıldığındaysa yerleşik ve yerleşik olmayan hane halklarının toplam yurtiçi tüketimi yüzde 77,1'den yüzde 76,9'a geriledi. Tutarda ise 16 milyar 188 milyon 782 bin liradan 18 milyar 71 milyon 149 bin liraya artış gözlendi.

Özel sektör yatırım yapmıyor

- 2009'un ilk yarısında ekonomideki daralma geçen yılın ilk yarısına göre yüzde 10.6'ya ulaştı.

- 2009'un ilk çeyreğinde yüzde 10.2'lik sert daralmadan sonra vergi indirimlerinin de etkisi ile kısmi bir toparlanma gösteren özel sektör tüketim harcamaları ekonomideki daralmanın beklentilerin altında kalmasında etkili olan faktör oldu.

- Ancak özel sektör yatırım harcamalarında ilk çeyrekte yüzde 34 olan daralmanın hız kesmeden ikinci çeyrekte de devam etmesi daralmaya katkı yapan önemli unsurlardan biri olarak tespit edildi.

- İkinci çeyrekte yıllık bazda özel sektör tüketim harcamaları yüzde 0.6 düşerken, yatırım harcamaları yüzde 30 geriledi.

- Özel sektör tüketim ve yatırım harcamalarının yüzde 7 olan küçülmeye toplam katkısı yaklaşık 6.8 puan oldu.

- Kamu harcamalarındaki artış ilk çeyrekle kıyaslandığında ikinci çeyrekte bir miktar hız kesti. Ancak kamu yatırımları yine de ekonomiye destek vermeye devam etti. Yıllık olarak kamu tüketim harcamaları yüzde 0.5, yatırım harcamaları yüzde 5.5 büyüme kaydetti. Toplam kamu harcamalarının büyüme oranına etkisi ise sadece 0.3 puan oldu.

Perakende ticaret % 15 daraldı

- Sektörel olarak bakıldığında imalat Sanayiinin yıllık yüzde 8.7 daralması büyüme oranını en olumsuz etkileyen faktörlerin başında geldi.

- Zayıf talep koşulları ile birlikte toptan ve perakende ticaretin de yıllık yüzde 15 daralması büyümeyi olumsuz etkiledi.

- Uzmanların beklentisi yılın üçüncü çeyreğinde küçülmenin yüzde 2.3 seviyesinde olacağı. 2009'un tamamı için küçülme tahmini ise yüzde 5.8 seviyesinde görünüyor.

Kişi başına gelir 7.660 dolara indi

Hükümetİn 10 bin doları aşması ile övündüğü kişi başı gelir ikinci çeyrek itibariyle bu sınırın altına indi. İkinci çeyrek itibariyle cari fiyatlarla yıllık GSYH 645 milyar 468 milyon dolar olurken, kişi başı gelir de 9 bin 25 dolar oldu. Ancak 2009 yılının ilk iki çeyreğindeki performans dikkate alındığında rakam daha da aşağıda çıkıyor. Buna göre ilk 6 aylık verilere göre milli gelir 3 bin 830 dolar olarak gerçekleşti. Şayet üç ve dördüncü çeyreklerde aynı performansın gösterilmesi halinde ve dolar kurunun da 1.5 TL seviyelerinde sabit kalacağı varsayımıyla kişi başına düşen milli gelir de 7 bin 660 dolara kadar geri çekilecek.
Vatan

Konuyla ilgili basında yer alan diğer haberler

Özel yatırımların üçte biri kayıp

Yılın ikinci çeyreğinde özel sektör yatırımları yüzde 30 azaldı. Kamunun yaptığı harcamalar, küçülme oranının beklentilerin altında kalmasını sağladı

Uzmanlar ikinci çeyrekte ekonominin yüzde 8 daralmasını beklerken TÜİK bu oranın yüzde 7 olduğunu açıkladı. 2009'un ilk çeyreğindeki sert daralma sonrasında uygulanan KDV indirimlerinin de etkisiyle kısmi bir toparlanma gösteren özel sektör tüketim harcamaları ekonomideki daralmanın beklentilerin altında kalmasında etkili oldu. Ancak özel sektör yatırım harcamalarında ilk çeyrekteki yüzde 34'lük daralmanın hız kesmeden ikinci çeyrekte de devam etmesi daralmaya katkı yaptı.

İkinci çeyrekte özel sektör tüketim harcamaları yüzde 0.6, yatırım harcamaları ise yüzde 30 düştü. Özel sektör tüketim ve yatırım harcamalarının yüzde 7 olan küçülme oranına toplam katkısı yaklaşık 6.8 puan oldu.

Kamu `desteği'
Kamu harcamalarındaki artış ilk çeyrekle kıyaslandığında ikinci çeyrekte bir miktar hız kesse de ekonomiye destek vermeye devam etti. Yıllık olarak kamu tüketim harcamaları yüzde 0.5, yatırım harcamaları yüzde 5.5 büyüme kaydetti. Toplam kamu harcamalarının büyüme oranına katkısı ise 0.3 puan oldu.

Dış talepteki zayıf seyrin ihracatı olumsuz etkilemesiyle birlikte ekonomideki yavaşlamanın ithalatı da geriletmesiyle net ihracatın büyümeye katkısı yılın ikinci çeyreğinde pozitif oldu. Yıllık olarak ihracatın yüzde 10, ithalatın yaklaşık yüzde 21 gerilemesinin ardından net ihracat büyümeye 3.6 puan katkı sağladı. Net ihracatın büyüme oranına katkısı son 5 çeyrektir pozitif seyrediyor.

23.5 milyarlık harcama
Harcamalar yöntemiyle ilk çeyrekte 20 milyar 984 milyon 180 bin lira olarak hesaplanan GSYH, ikinci çeyrekte 23 milyar 511 milyon 991 bin lira düzeyinde belirlendi. GSYH içinde devletin yılın ikinci çeyreğindeki tüketim harcamaları sabit fiyatlarla geçen yılın aynı dönemine göre bir miktar düşüş göstererek yüzde 11.2'den yüzde 10.7'ye geriledi. Ancak tutar olarak 2 milyar 340 milyon 501 bin
liradan 2 milyar 504 milyon 381 bin liraya yükseldi.

Hanehalklarının tüketim harcamalarına bakıldığındaysa yerleşik ve yerleşik olmayan hanehalklarının toplam yurtiçi tüketimi yüzde 77.1'den yüzde 76.9'a geriledi. Tutar ise 16 milyar 188 milyon 782 bin liradan 18 milyar 71 milyon 149 bin liraya arttı. Yerleşik hanehalklarının tüketiminin GSYH içindeki payı yüzde 74.8'den yüzde 73.4'e geriledi, yerleşik olmayan hanehalklarının yurtiçi tüketimi yüzde 3'ten yüzde 4.2'ye çıktı.
İmalat sanayii yüzde 8.7 daraldı

Sektörel olarak değerlendirildiğinde imalat sanayiinin yüzde 8.7 daralması büyüme oranını en olumsuz etkileyen faktörlerden biri oldu. Zayıf talep koşullarıyla birlikte toptan ve perakende ticaretin de yüzde 15 daralması büyümeyi olumsuz etkiledi.

2008 başından itibaren gerileyen inşaat sektörü yılın ikinci çeyreğinde bu eğilimini artırarak devam ettirdi ve yüzde 21 daraldı. Daha önceki yıllarda en hızlı büyüyen sektörler arasında olan inşaat sektöründe yıllıklandırılmış bazda daralma ilk 6 ay itibariyle yüzde 15.7'e ulaştı.

GSYH verilerinin beklentilerin altında küçülmesinin ardındaki en önemli etkenlerden biri tarım sektörünün beklentilerin üzerinde büyümesi oldu. Tarım üretimi yüzde 6.6 büyüdü.
Star