İspanya'nın konut balonu sonunda patladı

Geri dönmeyen mortgage kredi miktarı 1.7 trilyon doları buldu, iflaslar kapıda En büyük mortgage bankası Martinsa Fadesa battı ve kriz ülke ekonomisine sıçradı. Büyüme yüzde 8'den 5'e indi işsizlik yüzde 9'a fırladı ..

Avrupa'nın en hızlı büyüyen konut sektörüne sahip İspanya'da güzel günler geride kaldı. Türkiye'nin özellikle gayrimenkul sektöründe kendisine örnek aldığı İspanya'da konut sektöründe patlak veren kriz ülke ekonomisini tehdit etmeye başladı. Bir zamanlar yaşanan başarı hikâyesini yerinde incelemek için Maliye Bakanı Kemal Unakıtan'ın incelemelerde bulunduğu İspanya'da yeni ev satışları geçen yıla kıyasla yüzde 28 oranında düştü. Son 10 yıldan beri ilk defa yeni ev fiyatlarında düşüşler yaşanmaya başlandı. Bu düşüşün gelecek yıla kadar yüzde 20 seviyelerine çıkması bekleniyor.

Ekonomi zor durumda

Son 10 yılda konut fiyatlarının yüzde 500 arttığı ülkede hızla yükselen enflasyon ve işsizlik oranı tüketimin de bıçak gibi kesilmesine neden oldu. Daha bir yıl öncesine kadar yüzde 2 seviyelerinde bulunan enflasyon yüzde 5'in üzerine çıktı. Büyüme oranı ise yüzde 8'lik rekor seviyesinden yüzde 5'e kadar geriledi. Düşüşün gelecek aylarda da sürmesi bekleniyor. Uzmanlar İspanyol ekonomisinin çok zorlu bir sürece girdiğine dikkat çekiyor.

İşsizlik yüzde 9'a çıktı

Ülke ekonomisinin motoru durumunda bulunan inşaat sektörünün durmasıyla birlikte buna bağlı birçok iş kolunda işten çıkarmalar başladı. Ülkede işsizlik oranı yüzde 9'la ekon o m i k sıkıntıların y a ş a n d ı ğ ı 1990'lı yıllarda bulunduğu seviyeye yükseldi. İşsizlerin üçte birlik bölümünün inşaat sektöründen geldiği belirtiliyor. OECD'ye göre işsizlik oranı yıl sonuna kadar yüzde 10'u geride bırakacak.

Banka iflasları kapıda

Ancak ülkede asıl sorun mortgage sektöründe yaşanıyor. Ödeme güçlükleri nedeniyle geri dönmeyen mortgage kredilerinin miktarı 1.7 trilyon doları geride bıraktı. Uzmanlar bu rakamın yıl sonuna kadar 2 trilyon dolar seviyesine çıkabileceği uyarısında bulunuyor. Ülkenin en büyük bankalarından Caja Madrid'den yapılan açıklamada bir çok bankanın bilançolarının hızla artan borç yükünü karşılamakta güçlük çekeceği belirtilerek yıl sonuna doğru banka iflaslarının yaşanabileceği uyarısı yapıldı.

* Tamamlanmış evler yüzde 8 değer yitirdi.

* Yeni ev satışları yüzde 28 oranında düştü.

* Konut sektöründe işten çıkarmalar başladı.

* İşsizlik oranı yüzde 9'a ulaştı.

* En büyük mortgage bankası iflas etti.

* Yeni banka iflasları kapıda.

* Enflasyon yüzde 5'in üzerine çıktı.

* Büyüme oranı yüzde 8'den yüzde 5'e geriledi.

* Turizm ve otomotiv de krizden etkilendi.

* Tüketici borçları 1.4 trilyon dolara ulaştı.

* Bunun yüzde 60'ı mortgage kredisi.

* Tüketim bıçak gibi kesildi.

İSPANYA'DA konut krizi nedeniyle iflas eden ilk banka Martinsa Fadesa oldu. İspanya'nın en büyük mortgage şirketi olan Martinsa Fadesa, 8 milyar dolara yükselen toplam borcunu çeviremedi. Bu arada İspanyolların borçluluk oranı da tehlikeli şekilde yükselmeye devam ediyor. Halen 1.4 trilyon dolar seviyesinde bulunan toplam borcun yaklaşık yüzde 60'lık bölümünü mortgage kredilerinin oluşturduğu belirtiliyor. Tüketicilerin toplam borç miktarı aynı zamanda ülkenin 1.4 trilyon dolar seviyesinde bulunan Gayri Safi Milli Hasılası'nın tamamına denk geliyor.

Turizm ve otomotiv sektörleri de durdu

İSPANYA ekonomisi için hayati öneme sahip otomobil ve turizm sektörleri de konut sektöründe patlak veren krizden etkilendi. Tüm dünyada olduğu gibi İspanya'da da hızla yükselen benzin fiyatları özellikle taşımacılık sektörüne mensup çalışanların sürekli grev yapmalarına neden oluyor. Artan maliyetler turizm sektöründe konaklama ve hizmet ücretlerini yükseltti. Ülkenin bu yıl elde edeceği turizm gelirlerinde önemli düşüşler bekleniyor. Geçen yıl yüzde 7.3 oranında bulunan iç tüketim yüzde 2.3 seviyelerine indi.

Değişken faiz tüketicileri vurdu

İSPANYA'DA mortgage kredisi almış olan tüketicilerin en büyük sorununun hızla yükselen kredi faizleri olduğu belirtiliyor. Aynı ABD örneğinde olduğu gibi mortgage faizlerinin büyük bir kısmının değişken olması yükselen faiz oranlarıyla birlikte tüketicilerin ödeme zorluğuna düşmelerine neden oluyor. Bu durum geliri düşük seviyede bulunan İspanyolların yanı sıra yüksek gelir diliminde bulunan tüketicileri de etkilemeye başladı.

İngiltere ve Fransa'da kriz endişesi artıyor

YÜKSEK enflasyon ve hızla artan enerji fiyatları Avrupa genelinde tüketicilerin kemerleri sıkmasına neden oldu. İspanya'da patlak veren konut krizinin benzeri İngiltere ve Fransa'yı da zorlamaya başladı. İngiliz tüketiciler konut satışlarında hızla gerileyen fiyatlardan şikayetçi. Fransa İstatistik Kurumu'nun rakamlarına göre ülkede yeni ev fiyatlarında bir yıl öncesine kıyasla yüzde 0.8'lik düşüş yaşandı.

Mahmut SANCAK / Sabah