İznik çinileri Mescidi Aksa'yı ve Tokyo Metrosu'nu süslüyor!

İznik Eğitim ve Öğretim  Vakfı Başkanı Işıl Akbaygil, 'Mescidi Aksa"nın çinilerinin yenilenmesi,  hayatımın en güzel işiydi' dedi. İznik çinilerinin tasarımı ve üretimini yapan İznik Eğitim ve Öğretim  Vakfı Başkanı Işıl Akbaygil, yaptığı açıklamada, vakfın kuruluşu ve  çini üretimine başlaması hakkında bilgi verdi.

Akbaygil, 'İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü"nde 1993  yılında yüksek lisans ve doktora programlarından sorumluydum. Dolayısıyla  arkeologlar da, Edebiyat Fakültesi de bize bağlıydı. İstanbul Üniversitesi olarak  sanat tarihçisi Prof. Dr. Oktay Aslanapa, İznik kazılarını gerçekleştiriyorlardı.  Onlara destek olmak için küçük bir sergi organize etmeye karar verdik. Küçük  sergi o kadar büyük bir sergiye dönüştü ki, sergi için hazırladığımız katalog  kocaman bir "İznik çinisi" kitabına dönüştü. Kitap çıkınca ben bir vakıf kurmaya  karar verdim. 20 kişi ile küçücük bir vakıf oluşturduk' dedi.

TÜBİTAK ile beraber çalışmalar yaptıklarını, denemelerini yaptıkları çini  çalışmalarını, standart olması için TÜBİTAK"a gönderip incelettiklerini anlatan  Akbaygil, yeniden çini üretebilme adına araştırmalarda bulunduklarını söyledi.

Akbaygil, çini üretiminin ilk başlarda çok sancılı bir süreç olduğunu  belirterek, şunları anlattı:

'Üretime başladığımız 1993 ile 1995 yılları arasındaki bütün çinileri  attık. O sıralar, İMKB Başkanı Tuncay Artun bugünkü borsa binasını inşa ediyordu ve bize çini siparişi verdi. Ancak bir türlü istediğimiz kalitede çiniyi  üretemedik. Yaptıklarımız çatlıyor, patlıyor bir türlü çini tutmuyordu. O  günlerde TÜBİTAK"a gönderdiğimiz örneklerden biri, yanlış karışım yapılmış bir  örnek analiz için gitmiş. Gelen rapora çok şaşırdık. "çok güzel gidiyor bu oranda devam edin" şeklinde rapor geldi. Yanlış karışımla, doğru çini oranını  tutturduk.

Bu çini üretimimizi, o dönemin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı olan  Başbakan Recep Tayyip Erdoğan"a anlattık. çok beğendi. "Bütün metroyu bununla  kaplıyoruz" dedi. Fakat biz 20 kişiydik. Bu kadar talebi nasıl karşılayacağımızı  bilemeden bu işe atıldık. İşler artınca yeni ustaları bünyemize kattık. İstanbul  metrosuna İznik çinisi"nden sanatsal pano çalışmaları ürettik. Bu işi bitirdikten  sonra başka çini işleri de almaya devam ettik. Ama ilk çini çalışmalarımız  Başbakan Erdoğan ile başladı. Böylelikle çini vakfı tanındı. İstanbul metroları  halen İznik çinileri ile kaplı. İstanbul metrosu İznik çinili metro ile dünya  çapında meşhur oldu. Onun arkasından başka metro işleri de aldık bunlardan birisi  şu an üretimini yaptığımız Tokyo metrosu.'

Akbaygil, vakfın çini üretiminin yanı sıra eğitim ve öğretim faaliyetleri  de yürüttüğünü kaydetti.

MESCİD'İ AKSA'NIN RESTORASYONU

Başbakanlık Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) tarafından bakım  ve onarımı yapılan Mescidi Aksa"nın zincirli kubbesinin dökülen ve yıpranan  çinilerinin yenilenmesi projesinin kendileri tarafından yapıldığını anlatan  Akbaygil, '2008 yılında Başbakanımızın talimatıyla Mescidi Aksa"nın zincirli  kubbe çinilerinin yapım ve onarımı projesi başladı. Mescidi Aksa bir vakfa bağlı,  bu vakıf çinilerin yenilenmesi çalışmasını bizim yapmamızı istemiş. TİKA da bize  teklif etti, bana göre hayatımın en güzel olayı. Oraya gittik röleve çalışması  yaptık. Resimlerini çektik, çizimlerini yaptık. Eski çinileri aldık analiz ettik.  Burada bulunan çiniler Mescidi Aksa"nın yapılışının ardından bir çok kez restore  edilmiş. çiniler, Kanuni Sultan Süleyman"ın fermanı ile İznik"te yapılmış. Bunun  ardından da restorasyanlar yapılmış bazı yerlerinde İtalyan fayansları da  kullanılmış' dedi.

Akbaygil yaptıkları inceleme çalışmaların ardından İstanbul"a dönüp örnek  olarak aldıkları çinileri incelediklerini belirterek, 'Daha sonra üretim  çalışmalarına geçtik. Tipik 16. yüzyıl geometrik desenli İznik çini karolarını  kare ve 6 gen formda tekrar ürettik. Ürettiğimiz 10 bin İznik çinisi karoyu  yolladık ve zincirli kubbeye bunlar tatbik edildi. Mescidi Aksa"nın çinilerinin  yenilenmesi, hayatımın en güzel işiydi' diye konuştu.

Vakfın, Osmanlı Vakıfları gibi hareket ettiğini ifade eden Akbaygil,  'Osmanlı"da nakkaşhane Topkapı Sarayı"ndaydı. Tasarım buradaki 40 nakkaş  tarafından yapılırdı. Üretim ise İznik"te yapılırdı. Bizim de tasarım atölyemiz  İstanbul"da. çizimlerimizi, çini yapımına dair bütün araştırmalarımızı burada  gerçekleştiriyoruz. Üretimimiz ve uygulama çalışmalarımız ise İznik"te yapılıyor.  Orada da kolektif bir üretim yapılıyor. çinide kimsenin, hiç bir ustanın imzası  yoktur. Sadece İznik çini Vakfı imzası atılır' şeklinde konuştu.

DÜNYANIN BİR çOK YERİNDE İZNİK çİNİSİ VAR

Akbaygil, İznik"in çinilerini tekrar meşhur ettiklerini dile getirerek,  'Abu Dabi"deki şžeyh Zayed Camisi,  Kiptaş  Camisi, Beyrut"taki Mohammed Al Amine  Camisi, Aşkabat Camisi çinilerini ürettik. Dubai"de bir alışveriş merkezi için  çiniler ürettik. Londra"da birçok evin çini süslemelerini gerçekleştirdik. Yine İngiltere"de Oxford İslamic Center"ın çinilerini yaptık. Bu kurum bütün İslam  Camiası"na eğitim hizmeti veriyor. Yönetim Kurulu Başkanı Prens Charles. Bu  kurumun yönetim kurulu üyelerinden birisi de, sayın Cumhurbaşkanımız Abdullah  Gül. Prens Charles"ın bir vakfı var. "Princes Foundation" oraya İslam Sanatı  örnekleri ve İznik çinileri sunduk. Prens Charles vasıtasıyla İngiltere Kraliçesi  Elizabeth, İznik çinilerine ilgi duymaya başlamış. Kendisi Türkiye"yi ziyarete  geldiğinde resmi programı dışında sadece bize uğrayarak atölyemizi gezdi.  Kendisine çini hediye ettik. Bu ziyaretten büyük onur duyduk' dedi.

İznik çinilerinin 2 yıl önce Londra"daki bir fuarda lüks mallar grubu  olarak Türkiye"den kabul edilen tek marka olduğunu söyleyen Akbaygil, 'Bu duruma  bir Türk markası olarak hiç ithalat yapmadan ulaştık. Tamamen yerli malzeme  kullanarak ihracat yapıyoruz. Emek yoğun bir teknoloji kullanıyoruz. Bir çok  kişiye iş imkanı sağlıyoruz' şeklinde konuştu.

TOKYO METRO'SUNU İZNİK çİNİLERİ SÜSLEYECEK

Akbaygil, Japonya"ya da çini projeleri ürettiklerini belirterek, şunları  söyledi:

'2 yıldır Japonya"ya çini projeleri hazırlıyoruz. Önceki yıl Japonya  Tokai şehrinde bir parkın havuzunun çevresinde ve park içinde bulunan taş  bankların etrafına nilüfer çiçeği desenli çini karolar hazırladık. Nilüfer  çalışmamızı çok beğendiler. Bu projenin ardından Tokyo Metrosu için orada kutsal  kabul edilen bir "Kafu" ağacının çini panosunu bizden istediler. Yaklaşık 3 aydır  bu ağacın resimleri üzerinden tasarımlar hazırladık. 3 metreye 5 metre  boyutlarında olacak çini sanatsal pano çalışmasının tasarım aşamasını bitirdik. Önümüzdeki ay üretimini yapıp teslim edeceğiz. Bu pano Tokyo Metrosunu süsleyecek. Orada sergilenecek.'

Akbaygil, İstanbul"da bulunan tasarım binası ve sergi mağazasının yeni  yerinin, önümüzdeki günlerde açılışının yapılacağını da sözlerine ekledi.

AA